Παζάρια αγωνίας εκτυλίσσονται στο παρασκήνιο της δημόσιας ζωής σε Αθήνα και Βρυξέλλες. Το εκλογικό αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής τοποθέτησε την ελληνική πολιτική ζωή σε ένα περιβάλλον αστάθειας αλλά και αβεβαιότητας για την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Ο αντίκτυπος στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν ήταν αμελητέος. Από τα συρτάρια βγήκαν πάλι τα σενάρια για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ υπό τη μορφή είτε ελεγχόμενης είτε ακόμη και άτακτης χρεοκοπίας. Την ίδια στιγμή, δίπλα στο plan C για κυκλοφορία διπλού νομίσματος, εκκολάπτεται το… plan D. Τι αφορά αυτό; Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές οι δανειστές μας έχουν δεύτερες σκέψεις σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα επανεξέτασης συγκεκριμένων όρων του μνημονίου υπό την προϋπόθεση σχηματισμού σταθερής και βιώσιμης κυβέρνησης με φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό. Οι συζητήσεις γίνονται υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας εξαιτίας της ρευστής κατάστασης στην Αθήνα. Δηλώσεις πίεσης υπέρ του μνημονίου από ευρωπαίους πολιτικούς αλλά και ευρωπαίους αξιωματούχους κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου εξελήφθησαν από μερίδα των ψηφοφόρων ως παρέμβαση και εκβιασμός ενώ και έμπειροι πολιτικοί παράγοντες στην Αθήνα διερωτώνταν ποια είναι η σκοπιμότητά τους. Επειτα από παρέμβαση της ελληνίδας επιτρόπου κυρίας Μαρίας Δαμανάκη αλλά και επειδή όλοι αντιλαμβάνονται πλέον ότι η κατάσταση κρέμεται από μια κλωστή συμφωνήθηκε να περιοριστούν οι δηλώσεις τουλάχιστον από την πλευρά της Κομισιόν, το προσεχές διάστημα.
Παράλληλα όμως τα τελευταία εικοσιτετράωρα έχουν ενεργοποιηθεί οι δίαυλοι επικοινωνίας κυρίως της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ηγεσιών της ΝΔ και του ΠαΣοΚ. Ενήμερο των υπόγειων αυτών διεργασιών είναι τόσο το Μέγαρο Μαξίμου όσο και η Προεδρία της Δημοκρατίας. Οι διαθέσεις των δανειστών μας έχουν τεθεί υπόψη τόσο του κ. Αλ. Τσίπρα όσο και του κ. Φ. Κουβέλη στο πλαίσιο των διερευνητικών εντολών.
Πηγές από τις Βρυξέλλες με γνώση όσων διαμείβονται σε Αθήνα και Βρυξέλλες αυτές τις ώρες δίνουν το περίγραμμα της πιθανής προσφοράς, η οποία όπως επισημαίνουν εφόσον γίνει αποδεκτή θα έχει ελάχιστα περιθώρια διαπραγμάτευσης. Το «παράθυρο ευκαιρίας» για ενδεχόμενη χαλάρωση των όρων του μνημονίου περιλαμβάνει κατ’ αρχήν την αναστολή υφεσιακών μέτρων όπως οι μειώσεις μισθών και συντάξεων στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, το ζήτημα το οποίο θα μετέβαλλε τις ισορροπίες θα ήταν η διατήρηση σε ισχύ των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και της μετενέργειας. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, το θέμα της μετενέργειας, το οποίο εξακολουθεί να προκαλεί πλήθος αντιδράσεων και αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι εναντίον της τρόικας και του νέου μνημονίου για πολλούς εργαζομένους και συνδικαλιστικά σωματεία, θα απαιτήσει σκληρότατες διαπραγματεύσεις και θα είναι η ύστατη υποχώρηση την οποία θα κάνει η τρόικα.
Παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, η επιμήκυνση του προγράμματος τουλάχιστον κατά ένα έτος ως το 2015 δεν θεωρείται τόσο εξασφαλισμένη όσο προτού «μιλήσουν» οι κάλπες. Να σημειωθεί ότι η επιμήκυνση έπεσε αρχικώς στο τραπέζι των συζητήσεων από την πλευρά του ΔΝΤ, το οποίο ήδη από τον περασμένο Φεβρουάριο πίεζε την ΕΕ και την ΕΚΤ να αποδεχτεί το χρονικό άπλωμα της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Η επέκταση του ελληνικού προγράμματος ως το 2015 ή και παραπάνω υπό προϋποθέσεις έχει το πλεονέκτημα ότι επιτρέπει την εσωτερική ανακατανομή των δανείων και όχι την άμεση καταβολή νέας χρηματικής βοήθειας για να καλυφθεί η καθυστέρηση στην επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων. Στο ίδιο συρτάρι με το «φάρμακο», το οποίο παραμένει πικρό, βρίσκονται και δύο «γλυκίσματα» (sweeteners): Η μείωση του ύψους του επιτοκίου δανεισμού κάτω από το 3,5% και η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων.
Ολα αυτά, σε συνδυασμό με το «κούρεμα» του χρέους, την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, το νέο δάνειο των 130 δισ. ευρώ και την επιτάχυνση της απορρόφησης των κονδυλίων του ΕΣΠΑ μπορούν να δημιουργήσουν ένα νέο τοπίο στην Ελλάδα αρκεί να υπάρχει μια κυβέρνηση που να είναι σε θέση να αξιοποιήσει τη ρωγμή στη γερμανική πανοπλία της λιτότητας. Και αυτό γιατί από την άλλη πλευρά τα περισσότερα μέτρα του μνημονίου παραμένουν αδιαπραγμάτευτα, ιδίως στο πεδίο των διαρθρωτικών αλλαγών.
Οι νέες προοπτικές συζητήθηκαν στις συναντήσεις των πολιτικών αρχηγών, μολονότι οι αγγελιοφόροι είχαν ήδη μεταφέρει τις προτάσεις και είχαν διερευνήσει τις διαθέσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες οι κκ.
Αντ. Σαμαράς και
Ευ. Βενιζέλος πιέζουν για να καταφέρει η χώρα να ωφεληθεί από μια ηπιότερη προσαρμογή, γνωρίζοντας ότι η εναλλακτική είναι να σταματήσει η ροή των δανείων και να αποστραγγιστεί αργά και βασανιστικά η οικονομία ως τον Σεπτέμβριο. Ο κ. Κουβέλης αντιλήφθηκε πλήρως τον σύνθετο πολιτικό και οικονομικό ιστό από τον οποίο προσπαθεί να ξεφύγει η χώρα.
Ο κ. Τσίπρας, όμως, φαίνεται ότι αδυνατεί να ξεφύγει από τις μαξιμαλιστικές υποσχέσεις της προεκλογικής περιόδου και από την ετερόκλητη φύση των δυνάμεων που συνθέτουν τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ετσι, ενώ έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται τις επιπτώσεις της καταγγελίας του μνημονίου και μιλά πλέον για επανεξέταση του πλαισίου του, διστάζει να κάνει το μεγάλο βήμα για τη συγκρότηση οικουμενικής κυβέρνησης και εξακολουθεί να καταγγέλλει τις μνημονιακές δυνάμεις. Οι υπόλοιποι τρεις αρχηγοί, για τους δικούς λόγους ο καθένας, δεν επιθυμούν να συγκροτηθεί κυβέρνηση χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε γιατί πιστεύουν ότι θα είναι βραχύβια είτε επειδή εκτιμούν ότι τα κόμματά τους θα διαλυθούν σε αυτή την πορεία. Οι συζητήσεις του κ. Τσίπρα με τον κ. Σαμαρά, σύμφωνα με πηγές της ΝΔ, έγιναν σε ψυχρό κλίμα – «ήταν ένας διάλογος κωφών» έλεγαν.
Οι διαβουλεύσεις Το παράπονο του Βαγγέλη και τα διλήμματα του Αλέξη
Ο κ. Βενιζέλος επιδόθηκε σε ένα επίμονο πολιτικό φλερτ χωρίς να βρει ανταπόκριση από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Στην πρώτη συνάντησή τους ο κ. Βενιζέλος έκανε μια ήπια δήλωση θεωρώντας ότι εξαιτίας της προσήνειας του συνομιλητή του θα μπορούσαν να βρεθούν σημεία επαφής. Οταν άκουσε αργότερα τον κ. Τσίπρα να λέει στην ΚΟ του κόμματός του ότι «Σαμαράς και Βενιζέλος μιλούν τη γλώσσα του χαρτοπαίχτη, τη γλώσσα της μπλόφας», εκνευρίστηκε. «Ο Τσίπρας με κορόιδεψε» είπε σε συνεδρίαση με τα κορυφαία στελέχη του το ίδιο βράδυ.
Στην επόμενη συνάντησή τους ο κ. Τσίπρας εμφανίστηκε με άλλη διάθεση. Επέμεινε να συμφωνήσουν προκαταβολικά στο «πάγωμα» έστω και ενός από τα πέντε σημεία που έθεσε ως προαπαιτούμενα για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, και κυρίως στο θέμα της μετενέργειας. Ο κ. Βενιζέλος φέρεται να απάντησε ότι αν μπει στην κυβέρνηση μπορούν στη συνέχεια να καθορίσουν το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης. «Ελα να αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί το πρόβλημα. Μετά τις εκλογές θα είναι χειρότερα τα πράγματα και ενδέχεται να είσαι μόνος σου» λέγεται ότι του επισήμανε. Σύμφωνα με εκτιμήσεις συνομιλητών του ο κ. Τσίπρας έχει αντιληφθεί ότι μπορεί να κληθεί να διαχειριστεί όχι μια κρίση αλλά μια καταστροφή, εμφανίζεται αμφίθυμος και αμήχανος στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις του.
Το δύσκολο αυτό κλίμα έχει μεταφερθεί στον κ. Κ. Παπούλια, ο οποίος φέρεται διατεθειμένος να εξαντλήσει τα περιθώρια που έχει από το Σύνταγμα για τη διαβούλευση του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών ώστε να δώσει χρόνο μήπως και ξεπεραστούν τα εμπόδια και καμφθούν οι αντιστάσεις.
Εμπρός στην ασυνεννοησία των πολιτικών αρχηγών αλλά κυρίως στο ενδεχόμενο να καταρρεύσει η χώρα και να καταστραφούν γενιές, εκδηλώνονται στο παρασκήνιο κινήσεις από διανοουμένους, πανεπιστημιακούς, πολιτικούς και επιχειρηματίες τόσο στον χώρο της Κεντροδεξιάς όσο και στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Οσοι συμμετέχουν σε αυτές τις πρωτοβουλίες, επιθυμούν να παραμείνει η χώρα στο ευρώ και να βαδίσει στην οδό των μεταρρυθμίσεων που όπως πιστεύουν θα τη βγάλει από την κρίση.
Πολλοί από αυτούς αντιμετωπίζουν τη ΝΔ και το ΠαΣοΚ σαν «άταφα πτώματα», που αδυνατούν να ανταποκριθούν στα σύγχρονα ρεύματα και θεωρούν ότι και οι δύο χώροι χρειάζονται ριζική ανακατασκευή. Αλλοι, όμως, ειδικά στην Κεντροαριστερά, πιστεύουν ότι η προσπάθεια αυτή θα έχει μέλλον μόνο αν εξακτινωθεί με πυρήνα ένα αναγεννημένο ΠαΣοΚ.
