Υποψιάζομαι σφόδρα ότι το «σήμα κατατεθέν» που θα αποτυπώσει η αμερικανοκρατία στην Ιστορία δεν θα είναι κάτι το μεγαλόπρεπο, όπως οι Πυραμίδες των Φαραώ, ο Παρθενώνας των Αθηναίων ή το Κολοσσαίο της Ρώμης, αλλά ένα… ταπεινό γκαράζ! Ο λόγος βεβαίως για το περίφημο γκαράζ όπου ο Hewlett και ο Packard ξεκίνησαν την ηλεκτρονική εποχή, ή εκείνο όπου ο Jobs και ο Wozniak ξεκίνησαν την εποχή των προσωπικών υπολογιστών, ή ένα άλλο – πολύ πιο πρόσφατο – όπου ένας 14χρονος ξεκίνησε την εποχή της «προσωπικής πυρηνικής σύντηξης»!
Αν υποψιάζεστε ότι παραλογίζομαι, παρακολουθήστε την ολιγόλεπτη ομιλία του Taylor Wilson (Τέιλορ Γουίλσον) στο διεθνές φόρουμ καινοτομίας TED. Σε αυτήν ο γεννηθείς το 1994 νεαρός από το Αρκανσο των ΗΠΑ ομολογεί ότι έφτιαξε στο γκαράζ του σπιτιού του την πρώτη του… βόμβα όταν ήταν 10 ετών, τον πρώτο του πυρηνικό αντιδραστήρα σύντηξης όταν ήταν 14, τον πρώτο «ανιχνευτή πυρηνικών» στα 16 του και έκτοτε έγινε δεκτός ως φοιτητής Πυρηνικής Μηχανικής! Είναι απλώς ένα παιδί-«θαύμα» ή προάγγελος μιας γενιάς που θα παίζει στα δάχτυλα τα μυστικά της φύσης και… τη μοίρα μας;
Σκέψη εκτός τροχιάς
Ζούμε στο πλαίσιο μιας καταναλωτικής κοινωνίας, όπου η επιστήμη φωτίζει νέα μονοπάτια, η τεχνολογία ανοίγει νέους δρόμους και η βιομηχανία φέρνει στις βιτρίνες των λεωφόρων μας τα προϊόντα που τελικά αγοράζουμε. Αυτή είναι η πεπατημένη σχεδόν για όλους, αλλά όχι για κάποιους.
Ο Τέιλορ Γουίλσον – γιος ενός εμφιαλωτή αναψυκτικών και μιας δασκάλας της γιόγκα – έδειξε πολύ νωρίς ότι ανήκε σε αυτό το «παράξενο είδος» ανθρώπων. Οταν ήταν μόλις τεσσάρων ετών, αντί να παίζει απλά με πλαστικές μπουλντόζες στην αυλή, φορούσε το φωσφορίζον γιλέκο των εργατών οδοποιίας και έβγαινε στον δρόμο να διευθετήσει την κίνηση. Υστερα, στα πέντε του, ζήτησε έναν γερανό, αλλά όταν οι γονείς του τού έφεραν έναν πλαστικό έβαλε τα κλάματα: ήθελε έναν αληθινό! Στα 10 του κρέμασε τον Περιοδικό Πίνακα των Στοιχείων στον τοίχο του δωματίου του και – αφού απομνημόνευσε τα πάντα από αυτόν – στράφηκε στη Βιολογία: Εστησε στο γκαράζ του σπιτιού το βιοχημικό του εργαστήριο και… πήρε δείγματα αίματος απ’ όλο το σόι, για να διεξαγάγει «συγκριτικά γενετικά πειράματα». Επειτα από αυτό ασχολήθηκε με κάτι που κρατούσε μυστικό, ώσπου τους κάλεσε όλους σε μια επίδειξη στην αυλή: Τους έδειξε έναν σωλήνα χαπιών, στον οποίο έβαλε φωτιά. Μέσα στον σωλήνα είχε βάλει μείγμα ζάχαρης και καθαριστικού λεκέδων. Η ανάφλεξη του μείγματος έκανε όλη τη γειτονιά να τρέξει πανικόβλητη από το «τρομοκρατικό χτύπημα»: Η αυλή των Γουίλσον είχε σκεπαστεί από ένα μανιτάρι καπνού!
Στα ενδέκατα γενέθλιά του ο Τέιλορ έλαβε δώρο από τη γιαγιά ένα βιβλίο που εξιστορούσε το πώς ένας νεαρός είχε επιχειρήσει να φτιάξει έναν πυρηνικό αντιδραστήρα. Από τότε ο Τέιλορ ξέχασε το μεγαλύτερο μέρος του Περιοδικού Πίνακα και εστίασε μονομανώς την προσοχή του στις τελευταίες δύο σειρές του: τα ραδιενεργά στοιχεία. Αρπαξε την ευκαιρία μιας σχολικής εργασίας για να δανειστεί έναν μετρητή Geiger και ξαμολήθηκε στον εντοπισμό ραδιενεργών ουσιών στα πέριξ.
Το ίδιο εκείνο καλοκαίρι η γιαγιά του Τέιλορ έχασε τη μάχη με τον καρκίνο των πνευμόνων. Ο μικρός έπεσε σε περίσκεψη και ζήτησε από τη μαμά του μια χάρη: Ενα δείγμα ούρων της γιαγιάς, μετά την τελευταία εξέτασή της από μαγνητικό τομογράφο. Οταν πήρε το δείγμα στα χέρια του, βάλθηκε να το αναδεύει και να μετράει την ακτινοβολία του με τον μετρητή Geiger. Τότε του ήρθε η ιδέα: Αν μπορούσε το κάθε νοσοκομείο να παράγει τα δικά του ραδιοϊσότοπα, χωρίς να βάζει τους ασθενείς του σε λίστες αναμονής, πολύ περισσότερα θύματα του καρκίνου θα είχαν ελπίδες να τον νικήσουν. Αλλά πώς; Πώς θα γινόταν εφικτή μια τέτοια «τοπική παραγωγή»; Μόνον αν μπορούσε να έχει κανείς τον «προσωπικό του ήλιο». Δηλαδή, αν μπορούσε να κάνει σύντηξη πυρήνων, όπως γίνεται στον Ηλιο και στα υπόλοιπα άστρα του Σύμπαντος…
Η σύντηξη του γκαράζ
Ο πολυμήχανος έφηβος Taylor Wilson, εξηγεί στον πρόεδρο των ΗΠΑ τη λειτουργία της συσκευής πυρηνικής ανίχνευσης που εφηύρε
Λογικά, εδώ ο αναγνώστης του «Βήματος» αρχίζει να γελάει: Επειτα από την πρώτη επίδειξη πυρηνικής σύντηξης – με την έκρηξη βόμβας υδρογόνου, το 1952 – η ελεγχόμενη πυρηνική σύντηξη έχει γίνει το άπιαστο όνειρο της ανθρωπότητας. Διεθνή κονσόρτσια, όπως το ITER, ξοδεύουν πακτωλούς χρημάτων στην προσπάθεια να στήσουν αποδοτικούς αντιδραστήρες πυρηνικής σύντηξης, υποσχόμενοι να λύσουν μελλοντικά την ενεργειακή πείνα του πλανήτη. Παράλληλα, εμφανίζονται μεμονωμένες προσπάθειες που διατείνονται ότι είναι στα πρόθυρα μαζικής διάθεσης φθηνών συσκευών σύντηξης, αλλά ταλανίζονται από την εσωτερική τους μυστικότητα και την έξωθεν αμφισβήτηση της επίσημης επιστήμης. Πώς λοιπόν το όνειρο ενός πιτσιρικά από το Αρκανσο θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα;
Παρά το χειρόφρενο της κοινής λογικής, ο Τέιλορ βάλθηκε να πετύχει το αδιανόητο: Μέσα στο γκαράζ του πατέρα του θα έφτιαχνε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα σύντηξης! Οχι, δεν θα έλυνε το ενεργειακό μας πρόβλημα, καθόσον ο αντιδραστήρας του δεν θα απέδιδε περισσότερη ενέργεια απ’ όση απορροφούσε. Θα κατόρθωνε όμως να συντήκει πυρήνες υδρογόνου και να τους μεταστοιχειώνει σε δευτέριο. Για την κατασκευή του ο Τέιλορ θα ακολουθούσε τα σχέδια του εφευρέτη Philo T. Farnsworth (περιγραφή της στο Διαδίκτυο: en.wikipedia.org/wiki/Fusor). Αλλά πού θα έβρισκε τα αναγκαία εξαρτήματα;
Η απάντηση βρέθηκε εμμέσως, μέσω της εγγραφής του σε ένα ολότελα «διαφορετικό» σχολείο, το Davidson Academy – ένα πρότυπο δημόσιο γυμνάσιο για ιδιοφυΐες, δίπλα στο Πανεπιστήμιο Nevada-Reno. Οταν πρωτοανέφερε στους καθηγητές του τον στόχο του, εκείνοι τον «έκραξαν»: «Είσαι ένας 13χρονος και θες να παίξεις με χιλιάδες ηλεκτρονιοβόλτ και θανάσιμες ακτίνες Χ;». Σταδιακά όμως η μαθησιακή του δεινότητα τους κατέκτησε και τους κατέστησε «συνενόχους» στο εγχείρημα. Λίγο μετά τα 14α γενέθλιά του, έθεσε τον συναρμολογημένο αντιδραστήρα σε λειτουργία και οι μετρητές κατέδειξαν στην έξοδο την παρουσία νετρονίων. Ηταν ο 32ος άνθρωπος στον πλανήτη που είχε πετύχει πυρηνική σύντηξη και ο πρώτος σε αμούστακη ηλικία!
Προμηθευτής των ΗΠΑ, χωρίς απολυτήριο
Ενόσω ακόμη πειραματιζόταν με τη συσκευή του, ο Τέιλορ διάβασε για το πρόβλημα των αμερικανών τελωνείων να ελέγχουν αποτελεσματικά όλα τα εισαγόμενα φορτία για κρυμμένα όπλα μαζικής καταστροφής. Σκέφτηκε τότε την αντιστροφή του ρόλου της συσκευής του: Αν την έστηνε στην πλάστιγγα απ’ όπου διέρχονταν τα φορτηγά, θα τα «βομβάρδιζε» με νετρόνια, τα οποία θα επέφεραν σύντηξη. Σε περίπτωση που στο φορτίο εμπεριέχονταν πυρηνικά, θα μετρούσε στην απέναντι πλευρά εκπομπή ακτινοβολίας γάμμα, ή αν εμπεριείχαν νιτρώδη (όπως συμβαίνει με τα κοινά πυρομαχικά) θα μετρούσε άζωτο.
Υπέβαλε τα σχέδια της συσκευής ανίχνευσης στον διεθνή διαγωνισμό επιστήμης και τεχνολογίας της Intel, ISEF, και απέσπασε το πρώτο βραβείο. Η συσκευή του, κόστους μερικών εκατοντάδων δολαρίων, αποδείχθηκε «μία γενιά μπροστά» από τις αντίστοιχες συσκευές της NASA που κοστίζουν πάνω από ενάμιση εκατομμύριο δολάρια η καθεμία! Τα επόμενα τρία χρόνια κέρδισε άλλα εννέα διεθνή βραβεία, που του αποκόμισαν 100.000 δολάρια. Επίσης, ο ίδιος ο πρόεδρος Ομπάμα τον συνεχάρη για το επίτευγμά του και το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (Department of Homeland Security) ζήτησε τη συνεργασία του στην ανάπτυξη τέτοιων συσκευών ανίχνευσης. Αλλά, εν τω μεταξύ, ο Τέιλορ πρέπει να «γκαζώσει» και στις μαθητικές υποχρεώσεις του, γιατί έχει ακόμη να πάρει το απολυτήριο Λυκείου και να αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιο – παράλληλα! Ο ίδιος δεν δείχνει να ανησυχεί: «Ξεκίνησα με την ιδέα να φτιάξω έναν ήλιο στο μπουκάλι και κατέληξα να γνωρίσω τον πρόεδρο των ΗΠΑ» λέει με κέφι. «Αλλά, από ιδέες, άλλο καλό» συμπληρώνει. «Εχω τόσες που δεν μου φτάνει μια ζωή!».
