Ηχηρό ράπισμα σε όσους στην Ελλάδα βιάζονται να ανακηρύξουν μονομερώς Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί πρόσφατη απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της Θάλασσας (ITLOS) που εδρεύει στο Αμβούργο. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος» η απόφαση, η οποία έχει γεννήσει σοβαρό προβληματισμό στις απόρρητες συσκέψεις του υπουργείου Εξωτερικών, προσφέρει ένα ισχυρό βέλος στη φαρέτρα της Αγκυρας που θα μπορούσε να «τρυπήσει» τη νομική πανοπλία της Αθήνας. Η υπόθεση προσομοιάζει αρκετά με την περίπτωση του Καστελόριζου, το οποίο βρίσκεται μακριά από τον ηπειρωτικό κορμό της Ελλάδας και κοντά στις τουρκικές ακτές.
Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου έχει δημοσίως δηλώσει ότι η στάση της Αγκυρας στο θέμα αυτό θεμελιώνεται σε βάσιμες νομικές και πολιτικές αποφάσεις σε συμφωνία με το Διεθνές Δίκαιο και τη νομολογία διεθνών δικαστηρίων.
Ο κ. Νταβούτογλου αναφερόταν κυρίως στην απόφαση του 2009 για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ) είχε τότε αποφανθεί ότι η «Νήσος των Οφεων» (Serpents’ Island), που ανήκει στην Ουκρανία αλλά βρίσκεται κοντά στις ρουμανικές ακτές, δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ, παρά μόνο χωρικά ύδατα. Η «Νήσος των Οφεων» πάντως, σε αντίθεση με το Καστελόριζο, είναι ακατοίκητη και υπάρχει εκεί μόνο στρατιωτική φρουρά.
Η πρόσφατη απόφαση του ITLOS εκδόθηκε στις 14 Μαρτίου 2012. Η διένεξη Μπανγκλαντές και Μιανμάρ για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ τους ξεκίνησε μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου από εταιρείες της Ινδίας και της Μιανμάρ στον Κόλπο της Βεγγάλης.
Το κρίσιμο σημείο που καθιστά τη διένεξη Μπανγκαντές – Μιανμάρ σημαντική σε σχέση με το Καστελόριζο ακούει στο όνομα Σεν Μάρτιν. Το νησί αυτό ανήκει στο Μπανγκλαντές αλλά βρίσκεται απέναντι από τις ακτές της Μιανμάρ. Εχει έκταση περίπου 8 τετραγωνικά χιλιόμετρα και 7.000 κατοίκους. Το Μπανγκλαντές θεωρεί ότι φιλοξενεί βάση του πολεμικού του ναυτικού, αλλά και ότι περισσότεροι από 350.000 τουρίστες το επισκέπτονται ετησίως.
Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, το Σεν Μάρτιν έχει χωρικά ύδατα 12 ναυτικών μιλίων. Για τον καθορισμό τους χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της μέσης γραμμής. Ωστόσο το Δικαστήριο έκρινε ότι το νησί δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε και ΑΟΖ πέραν των 12 ν.μ. Για να φθάσει στο συμπέρασμα αυτό, το ITLOS αξιοποίησε, μεταξύ άλλων, τη νομολογία που παρήγαγε το ICJ κατά την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2009.
Συν και πλην
Νομικοί κύκλοι μιλώντας στο «Βήμα» επισημαίνουν ότι η απόφαση έχει αρνητικά στοιχεία για την Ελλάδα και πρέπει να μελετηθεί σοβαρά κατά τη διάρκεια μελλοντικών συζητήσεων για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών τόσο με την Τουρκία όσο και με άλλες χώρες, από τη στιγμή μάλιστα που καταδεικνύει ότι η προσφυγή στη Χάγη δεν εξασφαλίζει πλήρη δικαίωση των ελληνικών θέσεων. Οι κύκλοι αυτοί τονίζουν πως το Δικαστήριο επιμένει ότι κάθε περίπτωση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, ενώ υπάρχουν και κάποια στοιχεία θετικά για την Αθήνα. Αυτά αφορούν κυρίως στο ότι το Μπανγκλαντές και η Μιανμάρ έχουν παρακείμενες και όχι αντικείμενες ακτές (όπως μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας), καθώς και ότι δεν λαμβάνονται υπόψη γεωλογικά χαρακτηριστικά που παγίως προβάλλει η Αγκυρα.
Επιπλέον, δεν πρέπει να λησμονείται ότι το Καστελόριζο ανήκει στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων και δεν είναι απλώς απομονωμένο όπως το Σεν Μάρτιν, έχοντας ιστορική, νομική και οικονομική συνέχεια με τον ελλαδικό χώρο. Ισως η σημαντικότερη για την Αθήνα πτυχή της απόφασης είναι ότι δίνεται πλήρης επήρεια αιγιαλίτιδας ζώνης στο νησί και καταγράφεται ρητώς ότι το δικαίωμα σε αυτήν υπερτερεί της υφαλοκρηπίδας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
