Εχουν περάσει 153 χρόνια από τότε που ο δανός αρχιτέκτονας Θεόφιλος Χάνσεν σχεδίασε την «αρχιτεκτονική τριλογία» αποτελούμενη από το Πανεπιστήμιο, την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Ακαδημία Αθηνών. Αυτό το τελευταίο κτίριο υπήρξε και η αφορμή για να επισκεφθεί και να εργαστεί στην Ελλάδα ο νεαρός συνεργάτης του Χάνσεν Ερνέστος Τσίλερ. Σε ηλικία 24 ετών τότε ο Τσίλερ ήρθε για να επιβλέψει την ανέγερση του κτιρίου κατ’ εντολήν του εργοδότη του. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κατάφερε να εισχωρήσει στα αθηναϊκά σαλόνια, να γίνει ο αγαπημένος αρχιτέκτονας της αστικής τάξης και να υπογράψει περισσότερα από 500 κτίρια.
Τώρα, για πρώτη φορά έπειτα από ενάμιση και πλέον αιώνα, το «ωραιότερο νεοκλασικό οικοδόμημα του κόσμου», που επισημοποίησε τον στενό δέσμο του Τσίλερ με την Ελλάδα, θα αποκτήσει… αδελφάκι. Σε άμεση συσχέτιση και γειτονία με το μνημείο της Ακαδημίας Αθηνών, το νέο επταώροφο κτίριο στη συμβολή των οδών Βησσαρίωνος και Σίνα σχεδιάστηκε σαν ένα «ανοιχτό βιβλίο» ώστε να δώσει έναν αέρα εξωστρέφειας σε έναν θεσμό ο οποίος θεωρείται κλειστός και άκαμπτος.
Περιλαμβάνοντας ερευνητικά κέντρα, γραφεία διοικητικών υπηρεσιών, χώρο συγκέντρωσης ακαδημαϊκών και φιλοξενίας εκδηλώσεων πολιτισμού, το νέο κτίριο, σχεδιασμένο με σύγχρονες προδιαγραφές, φιλοδοξεί να ενώσει το χθες με το σήμερα του κορυφαίου πνευματικού ιδρύματος της χώρας.
Οι διαδικασίες για την εκπόνηση της μελέτης του κτιρίου, που πραγματοποιήθηκε με χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση, προχώρησαν με ιλιγγιώδη για τα ελληνικά δεδομένα ταχύτητα. Την επίβλεψη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και της πορείας της μελέτης είχε ο αρχιτέκτονας και ακαδημαϊκός Νίκος Βαλσαμάκης. Μέσα σε έξι μήνες ολοκληρώθηκε η αρχιτεκτονική μελέτη (η ανάθεσή της έγινε στο αρχιτεκτονικό γραφείο Sparch των Ρένας Σακελλαρίδου και Μόρφως Παπανικολάου), ενώ αναμένεται η έγκριση της Πολεοδομίας για να προκηρυχθεί διαγωνισμός για την κατασκευή του – διαγωνισμός που, αν όλα πάνε καλά, μπορεί να βγάλει ανάδοχο σε έξι μήνες. Οσο για το έργο, σύμφωνα με την κυρία Θεοδώρα Παπαδημητρίου, αρχιτέκτονα, προϊσταμένη διευθύνουσας υπηρεσίας του Τμήματος Τεχνικής Υποστήριξης του ΙΙΒΕΑΑ της Ακαδημίας Αθηνών, αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέσα στο 2014 – το αργότερο το 2015.
Ενα προνομιακό οικόπεδο μέσα στο οποίο ορθωνόταν κάποτε νεοκλασικό κτίριο του αρχιτέκτονα του Μεσοπολέμου Σωτήρη Μαγιάση και σήμερα χρησιμοποιείται ως υπαίθριο πάρκινγκ θα αποτελέσει τη δεύτερη στέγη της Ακαδημίας Αθηνών. Θα είναι ένα οίκημα που θα «ανοίγει» προς τα κτίρια της «αρχιτεκτονικής τριλογίας», διαμορφωμένο κατά τέτοιον τρόπο ώστε να λούζεται από το αττικό φως.
Το concept, η πρώτη σχεδιαστική συνειρμική αναφορά για τη δημιουργία του, είναι ένα βιβλίο: το λευκό χαρτόδετο εξώφυλλο ενός βιβλίου μετασχηματίζεται στο μέτωπο του συνεχούς συστήματος. Τα φύλλα του δημιουργούν κίνηση. Επάλληλα επίπεδα, λευκοί εξώστες στα όρια του στερεού, μετασχηματίζουν τον όγκο.
«Ολοι οι γραφειακοί χώροι έχουν άμεση πρόσβαση στη θέα» αναφέρουν στη μελέτη τους οι κυρίες Σακελλαρίδου και Παπανικολάου. «Ιδιαίτερα οι δύο τελευταίοι όροφοι, ο 6ος και ο 7ος, ανοίγονται περισσότερο προς τη θέα». Στη μεσοτοιχία προς Βησσαρίωνος προβλέπεται η κατασκευή ενός κατακόρυφου κήπου, μια βιοκλιματική προσέγγιση που βελτιώνει άμεσα το μικροκλίμα στο κτίριο και στα όμορα και ταυτόχρονα αποτελεί πρότυπο επέμβασης στις μεσοτοιχίες του ιστορικού κέντρου.
Αυτό το τελευταίο εύρημα αποτέλεσε βασικό συστατικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής μελέτης. Ο τριμερής χωρισμός – βάση, κορμός, στέψη – εγγράφεται στο διαφανές πρίσμα της εισόδου, στον βασικό κορμό και στη στέψη που διαμορφώνονται από τους δύο τελευταίους ορόφους που βρίσκονται σε εσοχή. Η κατακόρυφη οργάνωση των ανοιγμάτων της Ακαδημίας επαναλαμβάνεται στα κατακόρυφα σκιάδια που χαρακτηρίζουν το κτίριο. Με τον γεωμετρικό χειρισμό της τεθλασμένης η οργάνωση των επάλληλων εξωστών μεγαλώνει το μέτωπο και την παρουσία του κτιρίου προς την πλευρά της Πανεπιστημίου.
«Δεν θα θέλαμε να ερημώσει το κεντρικό κτίριο»
Το νέο κτίριο θα αποσυμφορήσει τις υπηρεσίες της Ακαδημίας που στριμώχνονταν στο κεντρικό κτίριο και θα στεγάσει επίσης όσες φιλοξενούνταν σε άλλους μισθωμένους χώρους. «Αποφασίσαµε να διαθέσουµε το κτίριο κατά τέτοιον τρόπο ώστε να στεγάσουµε τις διοικητικές υπηρεσίες, τα ερευνητικά κέντρα και τον Πολιτισµό» λέει η αρχιτέκτονας κυρία Θεοδώρα Παπαδημητρίου. «Θα υπάρχουν πολλές αίθουσες συνεδριάσεων και µια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ενώ ο τελευταίος όροφος θα είναι τόπος συγκέντρωσης για τους ακαδηµαϊκούς. Δεν θα θέλαµε ωστόσο να ερηµώσει το κεντρικό κτίριο της Πανεπιστηµίου, που µε πρωτοβουλία του ακαδηµαϊκού κ. Γρηγόρη Σκαλκέα – ο οποίος εξασφάλισε χρήµατα από το 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης – ανακαινίστηκε προσφάτως».
Το νέο κτίριο θα αποσυμφορήσει τις υπηρεσίες της Ακαδημίας που στριμώχνονταν στο κεντρικό κτίριο και θα στεγάσει επίσης όσες φιλοξενούνταν σε άλλους μισθωμένους χώρους. «Αποφασίσαµε να διαθέσουµε το κτίριο κατά τέτοιον τρόπο ώστε να στεγάσουµε τις διοικητικές υπηρεσίες, τα ερευνητικά κέντρα και τον Πολιτισµό» λέει η αρχιτέκτονας κυρία Θεοδώρα Παπαδημητρίου. «Θα υπάρχουν πολλές αίθουσες συνεδριάσεων και µια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ενώ ο τελευταίος όροφος θα είναι τόπος συγκέντρωσης για τους ακαδηµαϊκούς. Δεν θα θέλαµε ωστόσο να ερηµώσει το κεντρικό κτίριο της Πανεπιστηµίου, που µε πρωτοβουλία του ακαδηµαϊκού κ. Γρηγόρη Σκαλκέα – ο οποίος εξασφάλισε χρήµατα από το 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης – ανακαινίστηκε προσφάτως».
Οπως σημειώνει η κυρία Παπαδημητρίου, πρόκειται για την πρώτη μεγάλη και ουσιαστική ανακαίνιση του κτιρίου: «Ουσιαστικά το «χαϊδέψαµε». Σε αυτό το κτίριο δεν µπορούσες να πεις «θα µπω και θα κάνω µια αναπαλαίωση». Επρεπε να το ψάξεις. Και ψάχνοντάς το έβλεπες την παθολογία του». Η αποκατάσταση των βλαβών στα αγάλματα της Αθηνάς και του Απόλλωνα (έργα του γλύπτη Λεωνίδα Δρόσου) που στέκουν στην κορυφή ψηλών κιόνων στην πρόσοψη της Ακαδημίας θα συνοδευθεί από τη δημιουργία πιστών τους αντιγράφων που θα φιλοξενούνται σε αίθουσα του κεντρικού κτιρίου, έτσι ώστε σε περίπτωση οποιουδήποτε προβλήματος να μπορούν να επαναπλασθούν. Σε καμία περίπτωση λοιπόν δεν θα μπορούσε να αχρηστευθεί ένα κτίριο άμεσα συνυφασμένο με την ιστορία της πόλης, το οποίο μάλιστα ανακαινίστηκε προσφάτως. Η κεντρική βιβλιοθήκη καθώς και ορισμένες υπηρεσίες της Ακαδημίας Αθηνών πιθανότατα θα παραμείνουν στο κεντρικό κτίριο. «Ποτέ δεν θα µπορούσαµε να στερήσουµε τη ζωή από ένα τέτοιο µνηµείο» καταλήγει η κυρία Παπαδημητρίου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
