«Η πρωτοφανής οικονομική κρίση εξαλείφει τις βεβαιότητες που μας συνόδευσαν, τουλάχιστον κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο. Οι πολίτες αμφιβάλλουν για το κατά πόσον το κράτος και η διοίκηση μπορούν να τους στηρίξουν.
»Η ίδια η διοίκηση έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα και τα στελέχη της τελούν σε διαρκή αβεβαιότητα την ώρα που καλούνται να ανταποκριθούν στιςαυξημένες απαιτήσεις της κοινωνίας.Στις παρούσες ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες η ανάγκη για επανακαθορισμό των σχέσεων κράτους-πολίτη καθίσταται επιτακτική».
Αυτά τονίζει ο Συνήγορος του Πολίτη κυρία Καλλιόπη Σπανού, η οποία παρέδωσε τη σχετική ετήσια έκθεσή της στον Πρόεδρο της Βουλής κ. Φίλιππο Πετσάλνικο. Η έκθεση παρουσιάζει το έργο του Συνηγόρου του Πολίτη μέσα στο 2011 και καταλήγει σε ολοκληρωμένα συμπεράσματα και συγκεκριμένες προτάσεις.
«Η πρωτοφανής κρίση και οι δραματικές συνέπειές της δεν πρέπει να λειτουργήσουν ως άλλοθι για οπισθοδρόμηση στο πεδίο του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας.Χρειάζεται επειγόντως να βρεθεί το νέο σημείο ισορροπίας ώστε η διοίκηση να εκπληρώνει αποτελεσματικά τον ρόλο της προς όφελος της κοινωνίας και των πολιτών της», τόνισε η Καλλιόπη Σπανού κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης.
Στην ετήσια έκθεση του για το 2011 ο Συνήγορος του Πολίτη δείχνει με παραδείγματα και αναφορές σε συγκεκριμένες υποθέσεις πώς η βίαιη προσαρμογή στην οποία οδηγείται η ελληνική οικονομία και κοινωνία έχει δραματικές επιπτώσεις στηνκαθημερινή ζωή των πολιτών και τη σχέση τους με τη διοίκηση.
Την ώρα που τα κοινωνικά δικαιώματα περιορίζονται και οι οικονομικές υποχρεώσεις γίνονται συχνά δυσβάστακτες οι πολίτες αμφιβάλλουν για το κατά πόσον το κράτος και η πληττόμενηδιοίκηση μπορούν να τους στηρίξουν. Και αυτά ακριβώς αντανακλώνται στις νέες δυσκολίες που συναντά η ανεξάρτητη αρχή στη διαμεσολαβητική της παρέμβαση.
Μετά από αυτά είναι αναμενόμενο τα πρωτεία της κακοδιοίκησης να κρατούν πια τα ασφαλιστικά ταμεία και όσοι φορείς έχουν να κάνουν με εργασιακά θέματα. Κατά τη διάρκεια του 2011 ο Συνήγορος δέχθηκε 10.706 νέες αναφορές. Μεταξύ αυτών, εκατοντάδες αναφορές προέρχονται από ομάδες πολιτών – είναι δηλαδή «συλλογικές αναφορές».
Η γεωγραφική κατανομή των υποθέσεων δείχνει ότι ο μεγαλύτερος αριθμός αυτών (16 ανά 10.000 κατοίκους) προέρχεται από κατοίκους της Περιφέρειας Αττικής. Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι ιδιαίτερα υψηλός αριθμός (ανά 10.000 κατοίκους) προέρχεται από κατοίκους της νησιωτικής χώρας.
Το 2011ο Συνήγορος, πέραν του χειρισμού αναφορών, εξυπηρέτησε περισσότερους από 8.500 πολίτες που επισκέφτηκαν το γραφείο υποδοχής κοινού στην Αθήνα αναζητώντας βοήθεια, ενώ από το τηλεφωνικό κέντρο εξυπηρέτησε πάνω από
33.000 άτομα που χρειάστηκαν συμβουλές.
Από την εξέταση και τη διερεύνηση του συνόλου των αναφορών προέκυψε ότι ο Συνήγορος είχε αρμοδιότητα για 5806 υποθέσεις από τις οποίες:
• Το 61,6% ήταν βάσιμες, δηλαδή η καταγγελία του πολίτη ήταν δικαιολογημένη και υφίστατο όντως κακοδιοίκηση. Εν προκειμένω εμφανίζεται μια αύξηση κατά περίπου 8,5 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2010.
• Το 29,9% ήταν αβάσιμες, δηλαδή η διοίκηση είχε τηρήσει τη νομιμότητα.
• Για το 8,5% διακόπηκε, για διαφόρους λόγους, η έρευνα.
Οι βάσιμες αναφορές είχαν κατά μεγάλο ποσοστό θετική έκβαση. Αναλυτικότερα:
• Επιλύθηκαν με τη διαμεσολάβηση του Συνηγόρου -δηλαδή αποκαταστάθηκε το πρόβλημα που αντιμετώπιζε ο πολίτης- σε ποσοστό 71,5%.
• Το 8,2% των υποθέσεων επιλύθηκε χωρίς ενέργειες του Συνηγόρου, από την ίδια την υπηρεσία ή ύστερα από παρέμβαση άλλου φορέα.
• Στο 12,1% των βάσιμων αναφορών η επίλυση στάθηκε αδύνατη για λόγους που οφείλονται σε κενά της νομοθεσίας ή σε οργανωτικές αδυναμίες και δυσλειτουργίες
της δημόσιας διοίκησης, είτε πάγιες είτε συνδεδεμένες με τα προβλήματα που επιφέρει η τρέχουσα συγκυρία.
• Δεν επιλύθηκε, παρά τη διαμεσολάβηση, το πρόβλημα που έθετε το 8,2% των βάσιμων αναφορών. Στις περιπτώσεις αυτές δεν έγιναν αποδεκτές οι προτάσεις του Συνηγόρου.
Από το σύνολο των νομοθετικών προτάσεων που έχει υποβάλει ο Συνήγορος από την έναρξη της λειτουργίας του το 31% έχουν γίνει αποδεκτές από τη διοίκηση, ενώ μόνο το 3% δεν έχουν υιοθετηθεί. Για τις υπόλοιπες δεν έχει ακόμη υπάρξει ανταπόκριση από τη διοίκηση. Από την ειδικότερη επεξεργασία των αναφορών προκύπτει ότι κυρίαρχα προβλήματα για τα οποία προσέφυγαν οι πολίτες στον Συνήγορο είναι η κοινωνική ασφάλιση, η φορολογία, θέματα διοικητικής διαδικασίας και ζητήματα που αφορούν παροχές κοινής ωφέλειας.
Περίπου το ένα τέταρτο των προβλημάτων κακοδιοίκησης το 2011 εντοπίστηκε στα ασφαλιστικά ταμεία και σε νομικά πρόσωπα τα οποία εποπτεύει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Λίγο περισσότερο από το ένα όγδοο των προβλημάτων αφορούσε την αυτοδιοίκηση, δηλαδή τους δήμους και τις περιφέρειες με τις νέες αρμοδιότητές τους όπως προβλέπονται από το «Πρόγραμμα Καλλικράτης». Οι κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών και του υπουργείου Οικονομικών ακολουθούν με ποσοστά άνω του 10%. Οι φορείς στους οποίους εμφανίστηκαν προβλήματα κακοδιοίκησης περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την αποκεντρωμένη διοίκηση (διευθύνσεις αλλοδαπών και μετανάστευσης) με 8,6%,το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη με 5,4% και το υπουργείο Παιδείας με 3,8%.