Κατατέθηκε το βράδυ της Δευτέρας στη Βουλή το σχέδιο νόμου για την αναδιοργάνωση των υπουργείων και των νομικών προσώπων που εποπτεύονται από αυτά. «Σκοπός του προτεινόμενου νομοσχεδίου», όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, «είναι η ορθολογική αναδιάρθρωση των διοικητικών δομών των Υπουργείων και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) με βάση σύγχρονες αρχές οργάνωσης, όπως η αρχή της επικουρικότητας, η αρχή της ελάχιστης διάσπασης των αρμοδιοτήτων και της αποφυγής των επικαλύψεων, ώστε να υπηρετούν αποτελεσματικότερα και αποδοτικότερα το δημόσιο συμφέρον και τους πολίτες».
(Διαβάστε την αιτιολογική έκθεση και το νομοσχέδιο τις μειώσεις υπηρεσιών και την έκθεση συνεπειών της ρύθμισης).
Με το νομοσχέδιο αναδιοργανώνονται 11 από τα 15 Υπουργεία, οι Γενικές Γραμματείες Μέσων Ενημέρωσης και Ενημέρωσης και Επικοινωνίας και τα μεγάλα νομικά πρόσωπα, ΟΑΕΔ, ΟΓΑ και Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΕΑΔΥ), καθώς και ορισμένα μικρότερα. Η αναδιοργάνωση εκτός από τις κεντρικές υπηρεσίες των υπουργείων περιέλαβε και τις περιφερειακές τους υπηρεσίες, τις οποίες σε πολλές περιπτώσεις τις ενοποίησε.
Σημειώνεται ότι από την κατάργηση των 1.894 οργανικών μονάδων και τη μείωση του αριθμού των επιδομάτων για θέσεις ευθύνης αναμένεται να εξοικονομηθούν 6.211.200 ευρώ κατ’ έτος. Η ελάφρυνση του προϋπολογισμού θα είναι πολύ μεγαλύτερη αν συνυπολογισθούν τα ποσά που θα εξοικονομηθούν από τη μείωση των λειτουργικών εξόδων, π.χ. από τον περιορισμό του εξοπλισμού και των γραφείων Γενικών και Ειδικών Γραμματέων, Γενικών Δ/ντών και Δ/ντών, οι θέσεις των οποίων καταργούνται με το παρόν νομοσχέδιο. νόμου.
Με το νομοσχέδιο μειώνονται οι οργανικές μονάδες των Υπουργείων και των φορέων που αναδιοργανώνονται σε ποσοστό που αγγίζει το 40%, κατά μέσο όρο. Ειδικότερα καταργούνται 6 Γενικές Γραμματείες και 8 Ειδικές Γραμματείες, 12 Γενικές Διευθύνσεις, 326 Διευθύνσεις, 1 υποδιεύθυνση, 52 αυτοτελή τμήματα, 1.369 τμήματα, 83 αυτοτελή γραφεία και 317 γραφεία. Από τα πιο πάνω στοιχεία προκύπτει ότι καταργούνται περίπου το 1/3 των Διευθύνσεων, αυτοτελών ή μη τμημάτων και σχεδόν το σύνολο των αυτοτελών ή μη γραφείων.
Με τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου επιτυγχάνεται και ο από ετών επιδιωκόμενος στόχος της ενιαίας διοικητικής υποστήριξης των Γενικών και Ειδικών Γραμματειών του υπουργείου από μία μονάδα υποστηρικτικού χαρακτήρα του οικείου υπουργείου. Από την επίτευξη του στόχου αυτού, θα ωφεληθεί ο συντονισμός μεταξύ υπουργείων και εξαρτώμενων από αυτά υπηρεσιών στο επίπεδο άσκησης των πολιτικών, οι οποίες θα ασκούνται με πιο συνεκτικό τρόπο, αλλά και στο επίπεδο της διοικητικής λειτουργίας όπου θα αυξηθεί η αποτελεσματικότητα, θα εξοικονομηθούν πόροι και θα προκύψουν συνέργιες.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η μεταρρύθμιση αυτή για τα Υπουργεία που έχουν προκύψει από ενοποίηση, όπως το ΥΠΕΚΑ, το ΥΠΟΜΕΔΙ κ.λπ. Ορισμένα από τα νέα Υπουργεία που προέκυψαν από τις πρόσφατες συγχωνεύσεις και την ανακατανομή των αρμοδιοτήτων τους, όπως το Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, θα λειτουργήσουν πολύ αποτελεσματικότερα μόνον εφόσον αποκτήσουν νέους Οργανισμούς.
Παράλληλα το νομοσχέδιο εισάγει μια δέσμη καινοτομιών και βελτιώσεων στην οργάνωση και λειτουργία του πυρήνα της Δημόσιας Διοίκησης, δηλ. των υπουργείων με την κατάργηση μη αναγκαίων διοικητικών δομών όλων των διοικητικών επιπέδων, τη συγχώνευση δομών που έχουν παρεμφερή ή επικαλυπτόμενη λειτουργία και τη δημιουργία λειτουργικών συνεργιών, την απλούστευση των δομών με τη μείωση των ιεραρχικών επιπέδων.
Η αναδιοργάνωση των υπουργείων επιβαλλόταν και από έναν επιπλέον λόγο: Την παλαιότητα των Οργανισμών τους. Πολλά υπουργεία λειτουργούν με τους ίδιους -κατά βάση- οργανισμούς από τη δεκαετία του 1980, ορισμένα και με παλαιότερους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι: το Υπουργείο Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων διέπεται κατά βάση από τις οργανικές διατάξεις του Π.Δ. 147/1976, το Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης από το Π.Δ. 320/1988, το Υπουργείο Εσωτερικών από το Π.Π. 49/1988, το ΥΠΕΚΑ από το Π.Π. 51/1988, το Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης από το Π.Δ.368/1989 κ.λ.π.
Στο διάστημα βέβαια αυτό, δεν σταμάτησαν τα υπουργεία να τροποποιούν τους οργανισμούς τους με ευκαιριακό και αποσπασματικό τρόπο, που είχε ως αποτέλεσμα εκτός από δυσλειτουργίες και τη διασπορά των οργανωτικών τους ρυθμίσεων σε πλήθος Προεδρικών Διαταγμάτων ή και νόμων, η διαχείριση των οποίων είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Από τις καινοτομίες του νόμου είναι η καθιέρωση της υποχρέωσης της επαναξιολόγησης των Οργανισμών των υπουργείων, των ΝΠΔΔ, των ΟΤΑ και των αποκεντρωμένων διοικήσεων κάθε πέντε τουλάχιστον έτη, ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες.
Επισημαίνεται επίσης ότι προκειμένου να αξιοποιηθούν τα στελέχη της Διοίκησης που κατείχαν θέσεις ευθύνης ως προϊστάμενοι οργανικών μονάδων που καταργούνται, με τη διάταξη της παρ. 1 του ένατου άρθρου του πρόσφατου ν. 4057/2012, προβλέπεται ένας αξιοκρατικός τρόπος επανατοποθέτησής τους ως προϊσταμένων στις οργανικές μονάδες που διατηρήθηκαν.
Με ειδική διάταξή του, προβλέπεται ότι η τροποποίηση των διατάξεών του που αφορούν στην οργανωτική διάρθρωση των υπουργείων και των ΝΠΔΔ θα γίνεται σύμφωνα με τις ισχύουσες κάθε φορά εξουσιοδοτικές διατάξεις, ήτοι Προεδρικά Διατάγματα για τους Οργανισμούς των υπουργείων και των ΝΠΔΔ και Υπουργικές Αποφάσεις για διοικητικές οντότητες που συνιστώνται με αποφάσεις (π.χ. ειδικές υπηρεσίες του ΕΣΠΑ, διαχειριστικές αρχές, ενιαίοι διοικητικοί τομείς κ.ά.).
Σύμφωνα με την αιτιολογική Έκθεση του σχεδίου νόμου «Αναδιοργάνωση Υπουργείων και Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου», τα βασικά μέτρα είναι τα εξής:
Α. Η ενοποίηση των υποστηρικτικών μονάδων των Γενικών και Ειδικών Γραμματειών ή και άλλων αυτοτελών υπηρεσιών των επιμέρους υπουργείων με αυτές του οικείου υπουργείου, η υπαγωγή δηλ. στην κεντρική υπηρεσία του υπουργείου, με βάση καταρχήν το λειτουργικό κριτήριο, όλων των υποστηρικτικών μονάδων (π.χ. Διοικητικού/Προσωπικού, Οικονομικού, Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Ποιότητας και Αποδοτικότητας, Οργάνωσης και Απλούστευσης Διαδικασιών, ΠΣΕΑ κ.λπ.), των αυτοτελών υπηρεσιών, Γενικών και Ειδικών Γραμματειών που υπάγονται σε αυτό.
Η ενοποίηση των μονάδων διοικητικής υποστήριξης των αυτοτελών υπηρεσιών (δηλ. Γενικών και Ειδικών Γραμματειών κ.λπ.) με αυτές των οικείων Υπουργείων επιβάλλεται και από τις ρυθμίσεις:
-του άρθρου 49 παρ. 12α του νόμου 3943/2011 (Α΄66) «1. Σε κάθε Υπουργείο συνιστάται Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών, υπαγόμενη στον Γενικό Γραμματέα αυτού. Στη Γενική Διεύθυνση αυτή υπάγονται όλες οι υφιστάμενες οικονομικές οργανικές μονάδες του Υπουργείου…» και
– του άρθρου 34 του ν. 3979/2011 (Α΄138) «Σε κάθε Υπουργείο συνιστάται Γενική Διεύθυνση ή Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Κατά περίπτωση στη Γενική Διεύθυνση ή στη Διεύθυνση υπάγονται όλες οι υφισταμένες οργανικές μονάδες του Υπουργείου με αρμοδιότητες σχετικές με την αξιοποίηση των ΤΠΕ, την ενίσχυση της αποδοτικότητας των υπηρεσιών, την απλούστευση των διαδικασιών και γενικότερα την υλοποίηση δράσεων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης….».
Επισημαίνεται ότι σε πολλά Υπουργεία, (ιδίως σε αυτά που έχουν προέλθει από συγχώνευση, π.χ. Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Υπουργείο Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων κ.λπ.) λειτουργούν δύο ή και περισσότερες Γενικές Διευθύνσεις Διοικητικής Υποστήριξης ή ανάλογης ονομασίας μονάδες, γεγονός που προκαλεί δυσκολίες συντονισμού και αυξάνει το κόστος λειτουργίας. Πρέπει να διευκρινισθεί εδώ ότι η ύπαρξη δύο, ή περισσοτέρων Γενικών Διευθύνσεων Διοικητικής Υποστήριξης σημαίνει δύο, ή και περισσότερες Δ/νσεις Διοικητικού, δύο ή και περισσότερες Διευθύνσεις Οικονομικού, Πληροφορικής, Οργάνωσης και Απλούστευσης, Ποιότητας και Αποδοτικότητας κ.λπ.
Β. Κατάργηση υπηρεσιακών μονάδων που δεν έχουν πλέον λόγο ύπαρξης επειδή:
– ολοκλήρωσαν την αποστολή τους και δεν έχουν πλέον αντικείμενο ή
– είναι σε πλήρη αδράνεια ή
– υπολειτουργούν.
Γ. Εφαρμογή της αρχής του «εύρους εποπτείας» στη διάρθρωση υπηρεσιακών μονάδων κάθε είδους, με κριτήριο την πολυπλοκότητα του εκτελούμενου έργου.
Δ. Κατάργηση, κατά το δυνατό, ενδιάμεσων οργανωτικών επιπέδων π.χ. υποδιευθύνσεων και γραφείων.
Ε. Λειτουργία οργανικών μονάδων σε χαμηλότερο οργανωτικό επίπεδο, με βάση το πραγματικό τους αντικείμενο και τις οργανωτικές και λειτουργικές ανάγκες του φορέα.
ΣΤ. Διερεύνηση της δυνατότητας περιορισμού του αριθμού των περιφερειακών υπηρεσιακών μονάδων, είτε καταργώντας/συγχωνεύοντας ορισμένες από αυτές, είτε εντάσσοντας ορισμένες στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις.
Τα κύρια οφέλη που πρωτίστως θα επιτευχθούν με το παρόν σχέδιο νόμου, είναι κυρίως τα ακόλουθα:
– Σύσταση στις κεντρικές υπηρεσίες των Υπουργείων ενιαίας υποστηρικτικής μονάδας οικονομικών, διοικητικών και υπηρεσιών Πληροφορικής, επιπέδου Γενικής Δ/νσης, που θα εξυπηρετεί όλες τις γενικές και ειδικές γραμματείες του Υπουργείου, επιτυγχάνοντας καλύτερο συντονισμό των πολιτικών, αποτελεσματικότερη διοίκηση του προσωπικού, βελτίωση του ελέγχου των δαπανών, οικονομίες κλίμακας και οφέλη από συνέργιες. Αναλυτικά από την ενοποίηση των υποστηρικτικών υπηρεσιών θα προκύψουν:
-Καλύτερος συντονισμός των ασκούμενων πολιτικών
– Ενίσχυση διοικητικής συνοχής και αποφυγή τάσεων πολυδιάσπασης
-Ενίσχυση της λογοδοσίας
– Απλούστευση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων
– Επίσπευση του διοικητικού έργου
– Αποτελεσματικότερη Διοίκηση Δομών
– Ορθολογικότερη κατανομή του προσωπικού μεταξύ υποστηρικτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών άσκησης πολιτικής
– Αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη αξιοποίηση του προσωπικού
– Εξοικονόμηση πόρων από τη μείωση των υπηρεσιακών μονάδων στα διοικητικά ιεραρχικά επίπεδα (Γενική Δ/νση, Δ/νση, Τμήμα) και των αντίστοιχων θέσεων ευθύνης. Η εξοικονόμηση θα προέλθει από τη μείωση των καταβαλλόμενων επιδομάτων για τις θέσεις ευθύνης και από τη μείωση των λειτουργικών εξόδων
– Μείωση των επικαλύψεων μεταξύ των υπηρεσιακών μονάδων των Υπουργείων με το σαφέστερο προσδιορισμό των αρμοδιοτήτων τους
– Σχεδιασμός λιτών διοικητικών δομών
– Διαμόρφωση συνεκτικής διοικητικής οργανωτικής πυραμίδας, ώστε να επιτυγχάνεται ο συντονισμός, ο έλεγχος, και η συγκεκριμενοποίηση των στόχων
Κράτος πιο λειτουργικό
Χαρακτηριστικά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν το γεγονός πως ο μετασχηματισμός της δομής των υπουργείων σε λειτουργική βάση συνεπάγεται ένα λιγότερο πολύπλοκο και μικρότερο οργανωτικό σχήμα, το οποίο επιτρέπει τον καλύτερο συντονισμό των υπηρεσιών και τον εξορθολογισμό στον καταμερισμό του έργου των οργανικών μονάδων, είναι:
Χαρακτηριστικά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν το γεγονός πως ο μετασχηματισμός της δομής των υπουργείων σε λειτουργική βάση συνεπάγεται ένα λιγότερο πολύπλοκο και μικρότερο οργανωτικό σχήμα, το οποίο επιτρέπει τον καλύτερο συντονισμό των υπηρεσιών και τον εξορθολογισμό στον καταμερισμό του έργου των οργανικών μονάδων, είναι:
– Η αναδιάρθρωση της Γενικής Διεύθυνσης Διοικητικής Υποστήριξης Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η οποία μετονομάζεται σε Γενική Διεύθυνση Διοικητικής Υποστήριξης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και πλέον διαρθρώνεται σε 5 διευθύνσεις και 24 τμήματα συνεπιφέρει την κατάργηση 12 διευθύνσεων, 39 τμημάτων και 13 γραφείων.
– Η Γενική Διεύθυνση Διοικητικής Υποστήριξης (11 δ/νσεις, 30 τμήματα και 1 γραφείο) της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, η Γενική Διεύθυνση Διοικητικής Υποστήριξης (6 δ/νσεις και 21 τμήματα) και η Διεύθυνση ΠΑΜ-ΠΣΕΑ (2 τμήματα) της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων και η Διεύθυνση Διοικητικής και Τεχνικής Στήριξης (4 τμήματα) του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας καταργούνται και οι αρμοδιότητες αυτών περιέρχονται και ασκούνται στο εξής από τις οργανικές μονάδες της συνιστώμενης στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών, Διοικητικών Υπηρεσιών και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (7 δ/νσεις και 34 τμήματα). Συνολικά, στην συγκεκριμένη περίπτωση, καταργούνται 2 γεν. δ/νσεις, 19 δ/νσεις, 57 τμήματα και 1 γραφείο και αντί αυτών δημιουργούνται 1 Γεν. Δ/νση, 7 δ/νσεις και 34 τμήματα).
– Η αναδιάρθρωση των Γενικών Γραμματειών Ενημέρωσης & Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης συνεπάγεται την κατάργηση της 1 Γενικής Διεύθυνσης, ενώ οι Διευθύνσεις περιορίζονται ι από 10 σε 7, αντίστοιχα τα 33 τμήματα σε 22, ενώ το 1 γραφείο καταργείται.
– Στο Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων οι μειώσεις που επέρχονται με το παρόν σχέδιο νόμου στην Κεντρική Υπηρεσία του υπουργείου (μαζί με την ΓΓΔΒΜ και τη ΓΓΝΓ)συνεπάγονται τον περιορισμό των δομών του από 255 συνολικά μονάδες σε 147 (για παράδειγμα 2 ενιαίοι διοικητικοί τομείς από 4, 26 δ/νσεις από 51, 110 τμήματα από 182 κ.ά.).
– Στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης το νέο οργανωτικό σχήμα, σε σχέση με το ισχύον οργανόγραμμα, αποτελείται από μικρότερο αριθμό υπηρεσιακών μονάδων ως ακολούθως: Γενικές Διευθύνσεις 4 από 5, Διευθύνσεις 21 από 31, Τμήματα 72 από 104 και Γραφεία 1 από 2. Σύνολο 98 μονάδες από 142.
