ΕΟΠΥΥ, φάρμακο και κρίση

Η τελευταία περίοδος, μέσα από το αντιμνημονιακό κλίμα και τον αποσπασματικό και συχνά πολεμικό διάλογο, όπου επικρατούν εντυπωσιασμοί και γενικεύσεις, δεν είναι κατάλληλη για ψύχραιμη αποτίμηση πολιτικών απέναντι στην κρίση. Ειδικά στην Υγεία η υλοποίηση ενός εκσυγχρονιστικού σχεδίου – ύστερα από δεκαετή καθυστέρηση – που περιείχε τα δημοσιονομικά απαιτούμενα ενός αναγκαίου εξορθολογισμού (μηχανοργάνωση των νοσοκομείων, ΕΣΥ-ΝΕΤ, κλειστά νοσήλια και προϋπολογισμοί) έχει ελάχιστα προσεχθεί. Παράλληλα διαφεύγει η ριζική αντιμετώπιση της κρίσης που είναι η επιχειρούμενη προσπάθεια μετατόπισης του υγειονομικού παραδείγματος, της δημόσιας υγείας, από την κοστοβόρα νοσοκομειοκεντρική αντιμετώπιση της ασθένειας στην πρωτοβάθμια φροντίδα, πρόληψη, στήριξη της ενεργού υγείας και διαχείριση των χρόνιων ασθενειών.

Η δημιουργία όμως και η δυναμική του ΕΟΠΥΥ ήδη από τους πρώτους μήνες διαμορφώνουν ένα ριζικά καινούργιο τοπίο που αφορά τόσο τη σχέση γιατρών και πολιτών όσο και την ορθή χρήση του φαρμάκου και της βιοϊατρικής τεχνολογίας. Οι επί μέρους χώροι της Υγείας που χρόνια είχαν αποσπασματικές και αυτοαναφορικές πρακτικές καλούνται άμεσα να μετεξελιχθούν και να προσαρμοστούν, αλλά και να προσδιορίσουν νέες συλλογικές δεσμεύσεις. Οι απίστευτες υπερβολές που καταγράφτηκαν τα τελευταία χρόνια επιβάλλουν άμεση χρήση κανόνων σε όλους τους εμπλεκομένους, τις εταιρείες, την ιατρική κοινότητα, τους φαρμακοποιούς και τους πολίτες.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες που είδαν τα κέρδη τους να διπλασιάζονται την περίοδο 2005-2009 δυσφορούν από την ανάγκη επιστροφής σε έναν ενάρετο κύκλο του μέσου ευρωπαϊκού όρου (γύρω στο 1,5% του ΑΕΠ) κάθε χώρας. Το σύνολο των μέτρων που χρησιμοποιούνται από την Πολιτεία αναφορικά με τις εταιρείες περιλαμβάνει τις λίστες (θετική, αρνητική, 3918, ΜΗΣΥΦΑ), τις τιμές (ανατιμολογήσεις ανά τρίμηνο με τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων χωρών της Ευρώπης) και τις επιστροφές (rebate) και επιχειρεί να βάλει ένα πλαίσιο εξορθολογισμού αλλά και ακριβοδίκαιης κατανομής μεταξύ τους με απόλυτη διαφάνεια. Ενα σωστό μείγμα ανάμεσα στα φάρμακα των χρόνιων ασθενών (καρκινοπαθείς, καρδιοπαθείς, νεφροπαθείς, διαβητικοί, θαλασσαιμικοί κ.ά.), που έχουν το μεγάλο μερίδιο ανάγκης, και την ορθή χρήση των καθημερινών φθηνών φαρμάκων για όλους πρέπει να επιτευχθεί ταυτόχρονα με την αναγκαία μείωση της δαπάνης κατά 1 δισ. ευρώ για φέτος. Ο έλεγχος των παράλληλων εξαγωγών αλλά και της κατευθυνόμενης συνταγογραφίας και των δαπανών προώθησης πρέπει να είναι απόλυτος. Η μείωση της δαπάνης την τελευταία διετία κατά 1,8 δισ. δείχνει την αποδοτικότητα αυτών των πολιτικών όταν ασκούνται μέσα σε ένα σαφές επιχειρησιακό σχέδιο που περιλαμβάνει όλους.

Η ιατρική κοινότητα μπορεί να συμμετάσχει αυτή την περίοδο με την εφαρμογή της τεκμηριωμένης ιατρικής που δέχεται τη βάσανο του ελέγχου και της επαλήθευσης. Η εφαρμογή των ιατρικών πρωτοκόλλων και οδηγιών απόλυτα δοκιμασμένων στη διεθνή εμπειρία, όπως και η καθολική χρήση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, είναι η απάντηση στην υπερσυνταγογράφηση της προκλητής ζήτησης όσο και στην αμυντική ιατρική. Σύντομα και η κάρτα υγείας θα είναι γεγονός. Μεγάλες τομές το τελευταίο δεκάμηνο όπως η απελευθέρωση της συνταγογράφησης για όλους τους γιατρούς, η ανάθεση της αναγνώρισης ειδικότητας και αδειοδοτήσεων για άσκηση επαγγέλματος, η χρήση του Υγειονομικού χάρτη και η – δυστυχώς – αναβληθείσα νομοθέτηση της εκπαίδευσης και του πλαισίου των ειδικοτήτων συνεπάγονται ουσιαστική ανάληψη ευθυνών από τους ιατρικούς συλλόγους και τις επιστημονικές εταιρείες. Σε αυτή την περίοδο είναι πιο χρήσιμες παρά ποτέ η στενή συνεργασία με τους φαρμακοποιούς και η λειτουργία των άτυπων δικτύων σε δημοτικό και κοινοτικό επίπεδο για την επίτευξη της εξατομικευμένης φροντίδας αλλά και της αποφυγής της σπατάλης.

Οι πολίτες πρέπει να υπερβούν συμπεριφορές υπερκατανάλωσης φαρμάκων του «πολιτισμού», ψυχιατρικών, αντιβιοτικών, υπερτασικών και γαστροπροστασίας, χωρίς ενδείξεις. Η σωστή ενημέρωση και η μείωση της συμμετοχής αναμφίβολα μπορούν να επηρεάσουν σταδιακά τη συμπεριφορά των ασθενών.Το σημαντικό όμως είναι η ανατροπή της κουλτούρας ευεξίας που εγκαταστάθηκε τα τελευταία χρόνια με το lifestyle και τη συνεχή διεκδίκηση μιας πρόσκαιρης ευφορίας μέσα από την απόλυτη εξάρτηση από ουσίες και συμπληρώματα. Ο πραγματικός σύμβουλος σε κάθε σπίτι, ο οικογενειακός γιατρός, ο οποίος έχει πλήρη εικόνα και συνολική άποψη, μπορεί να κατευθύνει σωστά και μόνιμα στη σωστή χρήση φαρμάκων, στην πρωτοβάθμια φροντίδα, στην πρόληψη και στη στήριξη της υγείας με θετικό τρόπο (άσκηση, διατροφή) και σύντομα θα αναπτυχθεί συστηματικά από τον ΕΟΠΥΥ.

Αλλά όπως απορούσε ο ακαδημαϊκός κ. Τριχόπουλος σε μια πρόσφατη εκδήλωση για τον εθνικό προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου, γιατί να λέει κάποιος πάλι αυτά τα χιλιοειπωμένα; Μα προφανώς γιατί δεν έχουν ακουστεί…