Σρι Λανκα: Από το Κάντι ως τη Νουβάρα Ελίγια

Ο καιρός στα υψίπεδα της Σρι Λάνκα άλλαζε συνεχώς. Από ήλιο περνούσαμε σε βροχή και μετά σε ομίχλη όσο ανεβαίναμε στα 1.400 μέτρα. Ο δρόμος στενός και με στροφές, με πανύψηλα πεύκα στο χείλος του γκρεμού ενώ σε κάθε λόφο απλώνονταν απέραντες καταπράσινες φυτείες τσαγιού.

Oταν η ομίχλη καθάριζε, τότε αποκαλύπτονταν πολύχρωμα σάρι που φορούσαν οι εργάτριες στις φυτείες και σκυμμένες περιποιούνταν το πολύτιμο φυτό. Κάθε τόσο βλέπαμε και κάποιο εργοστάσιο χτισμένο σε παλιό αποικιοκρατικό στιλ όπως και σπίτια που έμοιαζαν με εξοχικές αριστοκρατικές εγγλέζικες κατοικίες.

Oμως από το Κάντι στη Νουβάρα Ελίγια η συζήτηση στο μικρό πουλμανάκι αφορούσε τη Ραμαγιάνα. Η Ραμαγιάνα, το δεύτερο έπος της Ινδίας μετά τη Μαχαμπαράτα, περιλαμβάνει 24.000 δίστιχα και εξιστορεί τη μεγάλη περιπέτεια της ενάρετης Σίτα που είναι κόρη της θεάς της Γης και του βασιλιά Ράμα που είναι «άβαταρ» (μετενσάρκωση) του θεού Βισνού, και υπερασπίζεται το Ντάρμα (νόμο) και την Παγκόσμια Αρμονία.

Μια υπέροχη διδακτική ερωτική ιστορία που κατέγραψε ο σοφός Βαλμίκι κατά προτροπή του θεού Μπράχμα, για να «θυμούνται οι παλιοί και να παραδειγματίζονται οι νεότεροι». Σε αυτή την ιστορία, όπως θα διαβάσετε στη συνέχεια, στο νησί Λάνκα δοκιμάστηκε η αρετή της Σίτα, αλλά και η εμπιστοσύνη του Ράμα στη γυναίκα του. Για να καταλήξει η συζήτηση από τις γυναίκες της παρέας: «Τι άδικοι που είναι οι άνδρες!».

Το γνωστό από την Αρχαιότητα νησί Λάνκα πήρε τον όνομα Ceilao από τους Πορτογάλους, ενώ αργότερα ονομάστηκε Ceylan από τους Ολλανδούς. Οι Βρετανοί την ονόμασαν Ceylon, και αυτό το όνομα κράτησε ως το 1972, όταν η κυβέρνηση αποφάσισε να επανέλθει στο αρχαίο όνομα του νησιού προσθέτοντας τη σινχαλέζικη λέξη Σρι που σημαίνει «λαμπρός».

Η Σρι Λάνκα καταλαμβάνει έκταση 66.000 τ. χλμ., έχει μήκος 353 χλμ. και πλάτος 183 χλμ. Με πληθυσμό άνω των 19 εκατομμυρίων κατοίκων, η μεγαλύτερη εθνική ομάδα είναι οι Σινχαλέζοι που αποτελούν το 74% του πληθυσμού. Μιλούν σινχάλα και είναι βουδιστές.

Εχουν το σύστημα της κάστας, το οποίο όμως δεν έχει την ίδια σπουδαιότητα όπως στην Ινδία. Οι πρόγονοί τους ήρθαν από τη Βόρεια Ινδία πιθανόν κάπου από τον κόλπο της Βεγγάλης, με τον βασιλιά Βιτζάγια. Οι Σινχαλέζοι χωρίζονται μεταξύ τους σε επαρχιώτες ή Κάντιαν, οι οποίοι είναι υπερήφανοι για την καταγωγή τους, καθώς το Κάντι ήταν το τελευταίο οχυρό της χώρας ενάντια στους κατακτητές, και σε Ταμίλ, τη δεύτερη μεγάλη εθνικότητα.

Οι πρόγονοί τους ήρθαν από τη Νότια Ινδία και λογίζονται ως φυσικοί εχθροί των Σινχαλέζων, καθώς μάχονται μεταξύ τους εδώ και 2.000 χρόνια. Αποτελούν το 18% του πληθυσμού, μιλούν ταμίλ και είναι ινδουιστές. Υπάρχουν δύο ομάδες Ταμίλ στη Σρι Λάνκα: εκείνοι που είναι απόγονοι των πρώτων Ταμίλ που ήρθαν από τη Νότια Ινδία πριν από 1.000 χρόνια και οι ορεσίβιοι, των οποίων τους προγόνους έφεραν οι Βρετανοί από την Ινδία για να δουλέψουν εργάτες στις φυτείες του τσαγιού. Αυτοί οι Ταμίλ προέρχονται από κατώτερη κάστα και δεν έχουν αναμειχθεί με Σινχαλέζους. Μάλιστα, για τους Ταμίλ η κάστα είναι πολύ σημαντική.

Την εποχή που έφτασαν οι Πορτογάλοι στη Σρι Λάνκα, υπήρχαν πέντε σινχαλέζικες πρωτεύουσες. Τα τρία βασίλεια της Τζάφνα των Ταμίλ προς Βορρά, του Κάντι στο κεντρικό υψίπεδο και του Κότε στο νοτιοδυτικό μέρος. Ηδη, συχνές ήταν οι επιδρομές από τη Νότια Ινδία, τη Μαλαισία και την Κίνα, όμως ήταν το 1505 που το νησί έγινε ευρωπαϊκή αποικία.

Το 1505 ο Πορτογάλος Λορένσο ντε Αλμέιντα έφτασε στο Κολόμπο και αφού ξεγέλασε τον βασιλιά του Κότε, κατάφερε να κερδίσει το μονοπώλιο στο εμπόριο της κανέλας και των μπαχαρικών. Το 1658, μετά από 153 χρόνια, οι Ολλανδοί παίρνουν τον έλεγχο των ακτών του νησιού. Κατά τη διάρκεια των 140 ετών της επιρροής τους, έκαναν ανεπιτυχείς προσπάθειες να καταλάβουν το Κάντι, το οποίο καταλαμβάνουν το 1815 οι Βρετανοί και γίνονται οι απόλυτοι κυρίαρχοι όλου του νησιού. Τον Φλεβάρη του 1948 η Κεϋλάνη αποκτά την ανεξαρτησία της με πρώτο πρωθυπουργό τον Σεναναγιάκε.

Η δεύτερη μεγάλη πόλη της Σρι Λάνκα, το Κάντι, βρίσκεται μόλις 115 χλμ. από την πρωτεύουσα Κολόμπο, σε υψόμετρο 500 μ. Η «Μάχα Νουβάρα», η Μεγάλη Πόλη όπως την ονομάζουν, είναι η πρωτεύουσα των υψιπέδων και ο πληθυσμός της είναι πάνω από 100.000 κάτοικοι.

Περιβάλλεται από λόφους και στο κέντρο της βρίσκεται η τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε το 1807 από τον Σρι Βικράμα Ρατζασίνχα, τον τελευταίο κυβερνήτη του βασιλείου, ο οποίος χρησιμοποιούσε ως κατοικία του χαρεμιού του το μικρό νησάκι στο κέντρο της. Χάρη στον Ναό του Ιερού Δοντιού το Κάντι είναι σημαντικό βουδιστικό κέντρο, γι’ αυτό και υπάρχουν αρκετές σχολές διαλογισμού αλλά και βουδιστικά μοναστήρια.

Το Κάντι είναι διάσημο και για την περίφημη γιορτή Περαχέρα, που γίνεται τον μήνα Εσάλα (Ιούλιος – Αύγουστος). Η γιορτή αυτή, που είναι μια πολύ εντυπωσιακή παρέλαση προς τιμήν του Ιερού Δοντιού, διαρκεί 10 ημέρες και κορυφώνεται στην πανσέληνο. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για έναν συνδυασμό πέντε μεμονωμένων παρελάσεων-λιτανειών.

Οι τέσσερις προέρχονται από τέσσερα ιερά του Κάντι που είναι αφιερωμένα σε θεότητες που προστατεύουν το νησί και ταυτόχρονα αφοσιωμένες στον Βούδα. Το πρώτο ιερό ανήκει στον Νάτα που είναι Μποντισάτβα με ιδιαίτερη σπουδαιότητα για το Κάντι. Το δεύτερο στον Βισνού που είναι ο προστάτης της Σρι Λάνκα αλλά και ο ένας από τους τρεις σπουδαιότερους θεούς του Ινδουισμού.

Το τρίτο στον Σκάντα, θεό του πολέμου και της νίκης, και το τέταρτο στη θεά Πατίνι που είναι θεά της αγνότητας. Το πέμπτο ιερό είναι ίδιο το Δόντι του Βούδα. Στην παρέλαση παίρνουν μέρος χιλιάδες χορευτές που ανεμίζουν πολύχρωμες σημαίες και τυμπανιστές. Στην κορύφωσή της κατά την πανσέληνο παρελαύνουν και 50-60 ελέφαντες, με κυρίαρχο τον Μαλιγκάβα Τάσκερ που μεταφέρει τιμητικά το Ιερό Δόντι. Είναι στολισμένος από το κεφάλι ως τα νύχια και πατά τιμητικά πάνω σε ένα λευκό χαλί, που στρώνεται μπροστά του.

Λίγο έξω από την πόλη, μόλις 6 χλμ., βρίσκονται οι «Κήποι Περαντενίγια» που καλύπτουν 60 εκτάρια και περιλαμβάνουν πολλά είδη ορχιδέων καθώς και βασιλικών φοινίκων που φυτεύτηκαν το 1905. Εντυπωσιακή είναι η γιγαντιαία συκιά από την Ιάβα που καλύπτει 1.600 τ.μ. Στον μεγαλύτερο βοτανικό κήπο της χώρας, που προτού έρθουν οι Βρετανοί ήταν ο βασιλικός κήπος αναψυχής, θα περιπλανηθείτε στα μονοπάτια μαζί με τους ντόπιους και τις οικογένειές τους, θα κάνετε πικνίκ, ή θα γευματίσετε στο Καφέ.

Στην πόλη Πιναγουάλα, περίπου μιάμιση ώρα έξω από το Κάντι, κοντά στις όχθες του ποταμού Μάχα Ογια, βρίσκεται το κρατικό Ορφανοτροφείο Ελεφάντων. Περίπου 70 ορφανοί ή εγκαταλελειμμένοι ελέφαντες φιλοξενούνται στο Oρφανοτροφείο, οι οποίοι όταν μεγαλώσουν εργάζονται παίρνοντας μέρος σε εορταστικές παρελάσεις ή συμμετέχοντας σε παραστάσεις. Πολλοί είναι οι επισκέπτες του Oρφανοτροφείου, καθώς αξίζει να βρεθείτε την ώρα του φαγητού και την ώρα του μπάνιου. Τότε οι ελέφαντες οδηγούνται στο ποτάμι Μάχα Ογια για διασκέδαση με παιχνίδια στο νερό.

Η καταγωγή της πυροβασίας στη Σρι Λάνκα ανάγεται στο έπος Ραμαγιάνα. Οταν ο πρίγκιπας Ράμα πέφτει θύμα των δολοπλοκιών μιας από τις γυναίκες του πατέρα του, βασιλιά Ντασαράθα, εξορίζεται και περιπλανιέται επί 14 χρόνια στα δάση μαζί με τη γυναίκα του Σίτα και τον αδερφό του Λακσμάν.

Πολλές φορές δέχεται την επίθεση των Ρακσάσα – δαιμόνων του νησιού Λάνκα – αφού ο βασιλιάς τους Ραβάνα είναι ερωτευμένος με τη Σίτα και η αδερφή του η μάγισσα ερωτευμένη με τον Ράμα. Κάποια μέρα τα δύο αδέρφια καταφέρνουν να ξεγελάσουν τον Ράμα και τον Λακσμάν, απάγουν τη Σίτα και τη φυλακίζει ο Ραβάνα στο παλάτι του, στο νησί Λάνκα.

Ο Χάνουμαν, ο βασιλιάς των πιθήκων, ανακαλύπτει τη Σίτα και επιστρατεύει όλους τους πιθήκους για να κατασκευάσουν μια γέφυρα με βράχους ανάμεσα στη χερσόνησο του Ντεκάν (που σήμερα υπάρχουν τα κατάλοιπά της) και το νησί Λάνκα. Ετσι ο στρατός του Ράμα έπειτα από άγρια μάχη κατορθώνει να απελευθερώσει τη Σίτα και τη φέρνει στο παλάτι του, στο βασίλειο της Αγιοντίγια.

Οταν η Σίτα πάει να αγκαλιάσει τον Ράμα, εκείνος την απωθεί αμφισβητώντας την πίστη της. Τότε εκείνη ανάβει μια φωτιά και πέφτει μέσα βγαίνοντας ανέγγιχτη, σημάδι της αθωότητάς της. Προς τιμήν της αθωότητας της Σίτα, οι χορευτές πυροβατούν αφού πρώτα ζητήσουν την προστασία του θεού Καταραγκάμα και της θεάς Πατίνι.

Η «Κορυφή του Αδάμ» (2.224 μ.) είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό του νησιού που υπερηφανεύεται ότι το αποτύπωμα του ποδιού που υπάρχει στην κορυφή είναι του Πρωτόπλαστου, που πάτησε σε αυτήν όταν εκδιώχθηκε από τον Παράδεισο. Αλλοι βέβαια υποστηρίζουν ότι είναι το αποτύπωμα του Βούδα, άλλοι του Αποστόλου Θωμά και άλλοι του θεού Σίβα.

Το βουνό ονομάζεται επίσης Σρι Πάντα, δηλαδή Ιερό Αποτύπωμα ή Σαμαναλακάντε – Βουνό των Πεταλούδων όπου έρχονται οι πεταλούδες για να πεθάνουν. Από εδώ πηγάζει και ο ποταμός Μαχαγουέλι Γκάνγκα και εκβάλλει στη Θάλασσα Τρινκομαλέε, στον Κόλπο της Βεγγάλης. Το βουνό είναι κέντρο προσκυνήματος εδώ και χίλια χρόνια.

Σε διάφορα σημεία του οι βασιλιάδες του αρχαίου βασιλείου της Πολαναρούα έκτισαν καταφύγια για τους προσκυνητές, που την περίοδο των μεγάλων γιορτών σκαρφαλώνουν τα βράδια στην κορυφή σε μια απόσταση 7 χλμ., ανεβαίνοντας αναρίθμητα σκαλοπάτια φωτισμένα υπό το φως των κεριών.

Περίπου 58 χλμ. από το Κάντι, στην κατεύθυνση προς Νουβάρα Ελίγια, βρίσκεται η τοποθεσία όπου συναντώνται οι τέσσερις καταρράκτες: Ραμπόντα, Γουενταμούλα, Ντεβατούρα και Πουνάγουα. Η τοποθεσία είναι πανέμορφη καθώς όχι μόνο οι καταρράκτες αλλά και το τοπίο με τα ψηλά καταπράσινα βουνά ολόγυρα συνηγορεί ώστε να συγκεντρώνονται οι ντόπιοι με τις οικογένειές τους – εργάτες οι περισσότεροι στις φυτείες του τσαγιού.

Φορώντας τα μπανιερά τους με πετσέτες στα χέρια και καλαθάκια με κολατσιό καταφθάνουν και παίρνουν θέση πάνω στα βράχια. Η ουρά για βουτιές είναι μεγάλη όπως και τα τσουκάλια με τα βραστά καλαμπόκια που ετοιμάζονται όσο τα παιδιά απολαμβάνουν το μπάνιο κάτω απ’ τους καταρράκτες.

Η διαδρομή από το Κάντι στη Νουβάρα Ελίγια είναι πολύ χαρακτηριστική, αφού καταπράσινες φυτείες τσαγιού καλύπτουν τους λοφίσκους, ενώ το υψόμετρο αγγίζει τα 1.400 μέτρα. Η ιστορία του τσαγιού ξεκινά κατά τους αποικιακούς χρόνους, όταν δάση αποψιλώθηκαν προκειμένου να δώσουν τη θέση τους στις φυτείες του τσαγιού, καταστρέφοντας έτσι τη χλωρίδα και την πανίδα της Σρι Λάνκα.

Μάλιστα το 1981 το 70% των δασών που κάλυπτε το έδαφος της Σρι Λάνκα έγινε μόλις 20%. Οι Βρετανοί μοίρασαν τη γη του νησιού σε Βρετανούς αποίκους για να καλλιεργήσουν καφέ, κανέλα και καρύδα. Στη συνέχεια άνοιξαν ολόκληρο δίκτυο δρόμων και σιδηροδρόμων για τη μεταφορά των προϊόντων, ενώ η βρετανική γλώσσα έγινε η επίσημη γλώσσα της αποικίας.

Το 1870, έπειτα από μια αρρώστια των φύλλων του καφέ, οι φυτείες θα αντικατασταθούν από τσάι και καουτσούκ. Οι Βρετανοί «εισάγουν» εργάτες για τις φυτείες από το Ταμίλ Ναντού της Νότιας Ινδίας, τους οποίους αργότερα η μετααποικιακή κυβέρνηση αποκλείει από τη σινχαλέζικη υπηκοότητα. Το πρώτο τσάι Κεϋλάνης καλλιεργήθηκε στην περιοχή Λουλεκοντέρα, νοτιοανατολικά του Κάντι, από τον Τζέιμς Τέιλορ το 1867.

Σήμερα το τσάι παραμένει πολύ σημαντικό για την οικονομία της χώρας παρ’ όλο που η ποιότητα εξαιτίας του ανταγωνισμού σχετικά υποβαθμίστηκε. Καλλιεργείται ωστόσο ικανός αριθμός από τύπους και ποικιλίες τσαγιού. Φυσικά η καλύτερη ποιότητα εξάγεται όμως μπορείτε να αγοράσετε μικρές ποσότητες από τα εργοστάσια της περιοχής και να ξεναγηθείτε στη διαδικασία παραγωγής.

Η Νουβάρα Ελίγια, η αγαπημένη των Βρετανών, κτίστηκε στα πρότυπα της εγγλέζικης εξοχής με χαρακτηριστικά σπίτια που θυμίζουν έντονα τις εγγλέζικες εξοχικές κατοικίες, ακόμα και στην εσωτερική τους διακόσμηση, με τα τρόπαια, τις παλιές γκραβούρες, τα λουλουδάτα υφάσματα, και τις δερμάτινες πολυθρόνες.

Η πόλη βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, στο μέσο των φυτειών του τσαγιού, με το ψηλότερο βουνό Πιτουραταλαγκάλα (2.524 μ.) να υψώνεται πάνω της. Η «Πόλη του Φωτός» όπως σημαίνει το όνομά της, είναι μια πραγματικά χαριτωμένη πόλη χωρίς όμως αξιοθέατα παρά την αγγλικανική εκκλησία της Αγίας Τριάδας και ένα γήπεδο του γκολφ.

Μεγάλο ενδιαφέρον όμως έχουν τα δεκάδες εργοστάσια τσαγιού που μπορεί κάποιος να επισκεφτεί, για να γνωρίσει από κοντά την επεξεργασία του πολύτιμου αυτού φυτού, και ταυτόχρονα να δοκιμάσει μερικά φλιτζάνια διαφορετικών ποικιλιών τσαγιού. Το διασημότερο είναι το Εργοστάσιο Νταμπατένε και είναι εκείνο που έκτισε το 1890 ο σερ Τόμας Λίπτον.

Γύρω από τη λίμνη στο Κάντι θα βρείτε αρκετά μαγαζάκια με πολλές αντίκες, ασημικά, μπατίκ και ξυλόγλυπτα και κάποια δερμάτινα που έρχονται κυρίως από το Κολόμπο. Στα κοσμηματοπωλεία αξίζει να διαλέξετε κοσμήματα από χρωματιστές ημιπολύτιμες και πολύτιμες πέτρες, ενώ αν σας αρέσουν οι χειροποίητες δαντέλες αναζητήστε τις «λασέ», σε τραπεζομάντιλα, σεντόνια και νυχτικά, φερμένες από την περιοχή της Γουελιγκάμα. Στη Νουβάρα Ελίγια θα αγοράσετε τσάι από τα εργοστάσια της περιοχής και από τους «Κήπους μπαχαρικών» θα πάρετε μπαχαρικά διάφορα καθώς και θεραπευτικά βότανα και λάδια της Αγιουβέρδα.

Η αεροπορική εταιρεία Emirates αυτή την περίοδο δίνει την οικονομικότερη προσφορά για Κολόμπο μέσω Ντουμπάι.

Το Κάντι απέχει περίπου δυόμισι ώρες από το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας Κολόμπο (115 χλμ.) και η Νουβάρα Ελίγια 77 χλμ. από το Κάντι και 180 χλμ. από το Κολόμπο.

Για τις εσωτερικές μετακινήσεις σας μπορείτε να νοικιάσετε αυτοκίνητο με οδηγό-ξεναγό ή να συμμετέχετε σε οργανωμένο τουρ.

Στο Κάντι, «Le Kandyan Resorts» (τηλ. +94 08 233521) με πολλές αθλητικές δραστηριότητες.

Στις όχθες του ποταμού Μαχαγουέλι με θέα και στα βουνά, το «Mahaweli Reach Hotel» (τηλ. +94 08 232062) χτισμένο σε κλασικό αποικιοκρατικό στιλ και διακοσμημένο με αριστοκρατικά βαριά έπιπλα.

Στη Νουβάρα Ελίγια το «Grand Hotel» (τηλ.+94 52 22881-5) ήταν η κατοικία του σερ Εντουαρντ Μπερνς – κυβερνήτη της χώρας από το 1830-1850. Χτισμένο σε όμορφο παλιό αγγλικό στιλ, θυμίζει εξοχική κατοικία της αγγλικής επαρχίας και διαθέτει ανάλογη διακόσμηση, κομψά εστιατόρια και γήπεδο γκολφ.

Το απλό ξενοδοχείο «Ramboda Falls» (No 76, Rock Fall Estate, Nuwara Eliya, τηλ. +94 52 59582-59653) διαθέτει θέα τους ομώνυμους καταρράκτες όπου μπορείτε να κάνετε και μπάνιο.

Η σινχαλέζικη κουζίνα δέχθηκε επιρροές από τις εθνικές ομάδες της χώρας – κυρίως από την Ινδία, αλλά και τους κατακτητές. Βασική τροφή είναι το ρύζι που συνοδεύεται από διάφορα πικάντικα καυτερά μπαχαρικά ντόπιας παραγωγής όπως το κάρι ή το τσίλι.

Το ρύζι συνδυάζεται με κοτόπουλο ή ψάρι (που σερβίρεται και με πατάτες και σαλάτα), αλλά και κρέας ή αρνί. Κανένα γεύμα βέβαια δεν είναι ολοκληρωμένο χωρίς «παρίπου» που είναι το γνωστό ινδικό νταλ με κόκκινη φακή. Ολλανδικής καταγωγής είναι το «λαμπράι» που αποτελείται από βραστό ρύζι με κρέας και λαχανικά που ψήνεται αργά-αργά στο φούρνο τυλιγμένο σε φύλλα μπανάνας.

Για να σβήσετε τις φλόγες των μπαχαρικών συνοδεύσετε με γιαούρτι από γάλα βούβαλου που γίνεται και ωραίο επιδόρπιο με μέλι. Γλυκαθείτε επίσης με ρυζόγαλο με καρύδα ή κάσιους. Απολαύστε φρούτα τροπικά όπως ραμπουτάν, μάνγκο, μάνγκοστιν, ανανά και καρύδα.

Στη Νουβάρα Ελίγια εδρεύουν οι ζυθοποιίες με τις μπίρες Lion Pilsner και Royal Pilsner που θα συνοδεύσουν το γεύμα σας. Ακόμη πιείτε ατέλειωτα φλιτζάνια αυθεντικού τσαγιού όπως το προτιμούν οι ντόπιοι: πολύ γλυκό με γάλα.