Μια οπισθοδρόμηση στη θετική πορεία των τελευταίων χρόνων όσον αφορά στα δικαιώματα των γυναικών στο Αφγανιστάν σημειώθηκε σήμερα στη χώρα. Ο πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι έκανε καταρχήν δεκτό έναν «κώδικα συμπεριφοράς» που εξέδωσε η Ουλεμά, το ανώτατο συμβούλιο των θεολόγων και νομομαθών κληρικών της φυλής Παστούν.
Ο νέος αυτός «κώδικας επαφής», που εκδόθηκε την περασμένη Παρασκευή, δίνει δικαίωμα σε κάθε αφγανό σύζυγο να χειροδικεί πάνω στη γυναίκα του «υπό ειδικές περιστάσεις», ενώ ενθαρρύνει τη διάκριση των δυο φύλων στις περισσότερες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής. Επίσης ορίζει ζητήματα περιουσιακά και περιορίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών.
Σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες, οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να ταξιδεύουν δίχως τη συνοδεία κάποιου άνδρα, απαγορεύεται να συνομιλούν με αγνώστους σε δημόσιους χώρους, όπως σχολεία, αγορές και γραφεία. Ταυτόχρονα, επιτρέπεται σε κάποιον να δέρνει τη γυναίκα του – αν κάτι τέτοιο του δίνεται ως δικαίωμα από τη «σαρία», τον Ισλαμικό νόμο.
«Οι διατάξεις περί ξυλοδαρμού των γυναικών σύμφωνα με τη «σαρία» έρχεται σε άμεση αντίθεση με τον αφγανικό νόμο, που απαγορεύει κάτι τέτοιο», επισημαίνει η Χέδερ Μπερ, ερευνήτρια της οργάνωσης για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Human Rights Watch, προσθέτοντας ότι «ο νέος κώδικας αποτελεί μια σημαντική αλλαγή στη στάση της χώρας απέναντι στις γυναίκες». Αλλοι δυτικοί παρατηρητές επισημαίνουν πως «ο πρόεδρος θα έπρεπε να σεβαστεί τις διατάξεις του αφγανικού συντάγματος κι όχι αυτές της «σαρία»».
Η κίνηση του Καρζάι ερμηνεύεται ως μια απόπειρα του να «ρίξει γέφυρες» στους υπερσυντηρητικούς κληρικούς της Ουλεμά, κάτι που μελλοντικά μπορεί να του φανεί εξαιρετικά χρήσιμο σε συνομιλίες με τους Ταλιμπάν.
Τον κίνδυνο αυτό είχε επισημάνει προ μηνών η ΜΚΟ Oxfam, σε έκθεσή της που δόθηκε στη δημοσιότητα. Στην έκθεσή της με τίτλο «A Place at the Table: Safeguarding women’s rights in Afghanistan», η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση ανέφερε από τον Νοέμβριο του 2011 ότι «υπάρχει ήδη μία αρνητική κίνηση στην πρόοδο που έχουν επιτύχει οι γυναίκες».
Υπό τη διακυβέρνηση των Ταλιμπάν, την περίοδο 1996-2001, οι γυναίκες υφίσταντο έντονη καταπίεση. Από το 2001 με την αμερικανική εισβολή και την απομάκρυνση των Ταλιμπάν από την εξουσία, σημειώθηκε κάποια πρόοδος στον σεβασμό των δικαιωμάτων των γυναικών. Περίπου 2,7 εκατ. κορίτσια πηγαίνουν σήμερα σχολείο σε σχέση με λίγες χιλιάδες επί Ταλιμπάν, ενώ σχετική πρόοδος έχει επιτευχθεί και σε άλλους τομείς που αφορούν στα δικαιώματά τους, σύμφωνα με την Oxfam.
