Οι ταινίες της εβδομάδας: Απολυμένος ναι, «πουλημένος» ποτέ!

Για την ακρίβεια, ο τίτλος «Les neiges du Kilimandjaro» είναι μια αναφορά στο ομότιτλο τραγούδι του Πασκάλ Ντανέλ, που έγινε μεγάλη επιτυχία στην δεκαετία του 1960 και το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην πλοκή.

Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια σύγχρονη Μασσαλία, απογυμνωμένη όμως από κάθε «εξωτικό» και φολκλόρ στοιχείο. Οι περικοπές προσωπικού στο λιμάνι οδηγούν τον Μισέλ (Ζαν-Πιερ Νταρουσέν), έναν μεσήλικα συνδικαλιστή, να βάλει στον κλήρο ακόμα και το δικό του όνομα και να χάσει έτσι τη δουλειά του μαζί με πολλούς συναδέλφους του.

«Ως συνδικαλιστής θα μπορούσες να αποφύγεις τη λίστα» του λέει ο συνάδελφος και φίλος του (Ζεράρ Μεϊλάν). «Θα ήταν προνόμιο και δεν το θέλω» απαντά άκαμπτος εκείνος. Ακου τώρα συλλογισμός. Σενάριο επιστημονικής φαντασίας για τα ελληνικά δεδομένα!

Όταν όμως λίγο αργότερα ο ίδιος αυτός άνθρωπος και η γυναίκα του η Μαρί-Κλερ (Αριάν Ασκαρίντ) πέσουν θύματα ένοπλης ληστείας μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, θα βρεθούν αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα πολύ πιο σκληρή από την απόλυση.

Η ουσία αυτής της ταινίας που θα έκανε τον Κεν Λόουτς να ζηλέψει από τη χαρά του, είναι η καταγραφή μιας κοινωνίας στην οποία ενώ κάθε ανθρώπινη αξία δείχνει να έχει εκμηδενιστεί, εν τέλει βρίσκει χώρο για την ελπίδα. Γιατί όσο ειρωνικό άλλο τόσο αισιόδοξο είναι το γεγονός ότι εδώ (με ένα σχεδόν «δονικχωτικό» τρόπο) οι μοναδικοί σταυροφόροι της στοιχειώδους ανθρωπιάς και της ειλικρινούς κατανόησης των προβλημάτων του άλλου είναι τα ίδια τα θύματα των περιστάσεων, ο Μισέλ και η Μαρί-Κλερ. Εξακολουθούν να μάχονται με μόνο όπλο τους την ιδεολογία που τους πρόδωσε. Όπως παραμένουν ερωτευμένοι μεταξύ τους μετά από 30 ολόκληρα χρόνια γάμου, έτσι παραμένουν πιστοί στα ιδανικά τους.

Αλλά βέβαια, υπάρχει και η αμφισβήτηση, η απογοήτευση, η μελαγχολία. «Πολεμήσαμε, ναι» μονολογεί ο Μισέλ για το ένδοξο αριστερό παρελθόν του. «Αλλά γιατί;». Ελα ντε, είναι το ερώτημα. Και πολύ θα ήθελα να ακούσω την άποψη κάποιων τάχα μου δήθεν «αριστερών» συνδικαλιστών αν τύχει και δουν την ταινία.

Όπως και το «Λιμάνι της Χάβρης» του Ακι Καουρισμάκι -χωρίς ωστόσο το πολύ όμορφο περίβλημα του «παραμυθιού» – έτσι και τα «Χιόνια του Κιλιμάντζαρο» ανήκουν στις πιο επίκαιρες και τις πιο σημαντικές ταινίες που έχουν γυριστεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη.

Τι σκηνοθέτης αυτός ο Αντρέι Ζβιάτζιντσεφ! Οσο θυμάμαι την «Επιστροφή», εκστασιάζομαι! Η τελευταία ταινία του, «Ελενα» («Elena», Ρωσία, 2011), δεν είναι βέβαια του βεληνεκούς της «Επιστροφής» αλλά σε συνεπαίρνει κι αυτή και μάλιστα με έναν μεθυστικό τρόπο ενώ διαδραματίζεται σε δύο πλευρές της σύγχρονης Ρωσίας.

Σε μια πόλη που ποτέ δεν κατονομάζεται, βλέπουμε από τη μια πλευρά την κοινωνία των πλουσίων, με τα art deco σπίτια και τις αστραφτερές λιμουζίνες, και από την άλλη την κοινωνία της φτωχολογιάς και της μιζέριας. Και στο μέσον, η Ελενα (Νάντζντα Μαρκίνα) που πηγαινοέρχεται από τη μια πλευρά στην άλλη. Η Ελενα όχι μόνον εργάζεται στο σπίτι του γέρου και αντιπαθητικού πλουσίου (Αντρέι Σμιρνόφ) όπως νομίζουμε στην αρχή, αλλά είναι και παντρεμένη μαζί του. Τα λεφτά της όμως τα πηγαίνει στον χαραμοφάη γιο της (από άλλον γάμο) που παίζει με τον δικό του γιο video games. Πάνω σε αυτούς τους δύο πόλους κινείται η ταινία και σε ορισμένες στιγμές σου δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα όνειρο ή έναν εφιάλτη.

Το πρόσωπο της σύγχρονης Ρωσίας με τη χλιδή από τη μια και την παρακμή από την άλλη. Ο μόνος τρόπος για να επιβιώσεις είναι να μιλάς όσο το δυνατόν λιγότερο και να ελίσσεσαι όσο πιο έξυπνα γίνεται. Και σε αυτό το σημείο τα καταφέρνει θαυμάσια το πρόσωπο-κλειδί της ιστορίας αλλά και ο ενδεχόμενος «νικητής» ανάμεσα σε μια στρατιά αντιπαθητικών προσώπων. Η Ελενα βέβαια, που μετά από μια απότομη στροφή της ταινίας (που σε ξαφνιάζει φλερτάροντας με τους αρχετυπικούς κώδικες του φιλμ νουάρ), είναι έτοιμη να μεταμορφωθεί.

Όλη η ταινία είναι μια εξαιρετική σύνθεση χώρων, πλάνων, χρωμάτων, μουσικής και προσώπων (αναζητήστε το σάουντρακ του Φίλιπ Γκλας). Και ο μαέστρος Ζβιάτζιντσεφ κάνει κυριολεκτικά ό,τι θέλει αποδεικνύοντας ότι αναμφισβήτητα ανήκει στους πιο επιδέξιους αρχιτέκτονες του σινεμά. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που κάθε κτίριο, κάθε δρόμος και κάθε εσωτερικός χώρος σε αυτή ταινία έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Η μηχανή κινείται σαν μπαλαρίνα ανάμεσα σε δρόμους, σαλόνια, κουζίνες και διαδρόμους, η δε ταινία σου δίνει συνέχεια την αίσθηση ότι κάτι τρομερό θα συμβεί στο επόμενο πλάνο ενώ κάτι τέτοιο δεν γίνεται απαραιτήτως.

Σκηνοθετημένο από τον Πάολο Σορεντίνο, δημιουργό της ταινίας «Il divo», το «Εκεί που χτυπά η καρδιά μου» («This must be the place», Ιταλία / Γαλλία / Ιρλανδία, 2011) δανείζεται τον τίτλο του από ένα τραγούδι των «Talking heads» και διόλου τυχαία ο εγκέφαλος του συγκροτήματος, ένας θρύλος του ροκ εντ ρολ, ο Ντέιβιντ Μπερν, όχι μόνον εμφανίζεται και τραγουδά στην ταινία αλλά έχει γράψει και την εξαιρετική μουσική της.

Πρόκειται για μια πολύ παράξενη ιστορία εκδίκησης, με αρκετά στοιχεία κωμωδίας και τον Σον Πεν αγνώριστο κάτω από το βαρύ μακιγιάζ και την τεράστια περούκα του που του δίνει μια σχεδόν… εξωγήινη εικόνα: υποδύεται τον ξεπεσμένο ρόκερ που επιστρέφει στην Αμερική ύστερα από 30 χρόνια απουσίας για να αναζητήσει τα ίχνη του ναζιστή βασανιστή ο οποίος ταπείνωσε τον εβραίο πατέρα του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Πεν θυμίζει έναν εντελώς ψυχεδελικό συνδυασμό Ρόμπερτ Σμιθ των «Cure», Οζι Οζμπουρν και Αλις Κούπερ (αν και ο ίδιος ο ηθοποιός είπε ότι στο μυαλό του δεν είχε κανένα μοντέλο αληθινού ροκ εντ ρόλερ όταν συνέλαβε τον ρόλο). Με διακριτικότητα η ταινία αγκαλιάζει αρκετά ζητήματα, από την αυτοδικία ως την κατάθλιψη των ανθρώπων που έχουν πάρει υπερβολικές γεύσεις δημοσιότητας (και ναρκωτικών) αλλά και την ίδια τη μουσική, το ροκ εντ ρολ που όπως δήλωσε και ο ίδιος ο Σον Πεν είναι «η ασθένεια της ευγενούς κοινωνίας».

Τι πονοκέφαλος να προσπαθείς να πείσεις ότι κάτι άσχημο σου συμβαίνει και κανείς να μη σε πιστεύει. Αλλά η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιες καταστάσεις αποτελούν το ψωμοτύρι πολλών αμερικανικών θρίλερ όπως για παράδειγμα η «Μυστηριώδης εξαφάνιση» («Gone», ΗΠΑ, 2012) του Εϊτορ Ντάλια.

Η Αμάντα Σέιφριντ που έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεται σε όλα τα πλάνα της ταινίας (από την εποχή της «Mamma mia!» λέγαμε ότι κάποια στιγμή θα γίνει πρωταγωνίστρια), αγωνίζεται να πείσει την αστυνομία ότι η αδελφή της (Εμιλι Γουίκερσαμ) έχει πέσει στα χέρια του απαγωγέα και φονιά γυναικών που είχε απαγάγει και την ίδια πριν από καιρό. Εκείνη όμως είχε γλιτώσει στο παρά πέντε από τον λάκκο όπου ο τρελός την είχε φυλακίσει. Η αδελφή της θα μπορέσει; Εφόσον όμως ουδείς πιστεύει τη Σέιφριντ, εκείνη – εκπαιδευμένη και στις πολεμικές τέχνες παρακαλώ – αποφασίζει να δράσει μόνη της κάνοντας την ντετέκτιβ και λέγοντας παντού ψέματα.

Κι έτσι το φιλμ βρίσκεται διαρκώς σε κίνηση με την αστυνομία να καταδιώκει τη Σέιφριντ ενώ εκείνη αναζητεί την αδελφή της και τον δολοφόνο. Ακολουθώντας καλά κλισέ όπως η παράθεση πολλών τύπων που δείχνουν ύποπτοι έτσι ώστε ο θεατής να μαντέψει, η «Μυστηριώδης εξαφάνιση» προσφέρεται για εύκολη κατανάλωση και προσωπικά μου θύμισε β’ διαλογής συνδυασμό ανάμεσα στον «Φυγάδα» και στη «Σιωπή των αμνών».

Παρακολουθώντας τον «John Carter 3 D» του Αντριου Στάντον αναρωτιόμουν ποιο είδος κινηματογράφου δεν εμπεριέχεται σε αυτή την ταινία η οποία αν υπήρχε Οσκαρ κιτσαρέλας θα το ‘παιρνε με κλειστά μάτια. Ο μπαχτσές τα έχει όλα, από το «Star wars» μέχρι την «Τιτανομαχία», από Αρειανούς μέχρι ψευδοϊστορικές χλαμύδες, από γουέστερν μέχρι Εντγκαρ Ράις Μπάροουζ, από Ιντιάνα Τζόουνς μέχρι «Αvatar». Κακάσχημα όλα τα εξωγήινα όντα, σαν μεταλλαγμένα γιγαντιαία Μάπετς και στη μέση ο Τζον Κάρτερ (Τέιλορ Κιτς) να περιφέρεται από το ένα σύμπαν στο άλλο, από το ένα είδος στο άλλο, χωρίς ποτέ να καταλαβαίνεις τι ακριβώς γίνεται. Οσο σκέφτομαι ότι ο ίδιος σκηνοθέτης έχει γυρίσει το αριστουργηματικό «WALL- E» της Pixar τόσο στενοχωριέμαι!

Για άγνωστους λόγους η εταιρεία διανομής του θρίλερ «Ο διάβολος μέσα της» («The devil inside», ΗΠΑ, 2012) του Γουίλιαμ Μπρέντελ Μπελ δεν θέλησε να κάνει δημοσιογραφική προβολή της, επομένως αρκούμαστε στο δελτίο Τύπου: «Τo 1989 η αστυνομία έλαβε ένα τηλεφώνημα από τη Μαρία Ρόσι (Σούζαν Κρόουλι) η οποία ομολογούσε πως είχε δολοφονήσει άγρια τρία άτομα. 20 χρόνια μετά, η κόρη της η Ιζαμπέλα (Φερνάντα Αντράντε) προσπαθεί να καταλάβει τι ακριβώς συνέβη και προκειμένου να ανακαλύψει αν η μητέρα της είναι ψυχασθενής ή δαιμονισμένη επισκέπτεται το Ψυχιατρικό Ίδρυμα της Ιταλίας για τους Ψυχοπαθείς Εγκληματίες, όπου η τελευταία νοσηλεύεται».