Υπάρχουν δύο εντελώς αντικρουόμενες κλισέ εικόνες που συνδέονται με την αιγυπτιακή επανάσταση και ευρύτερα με την Αραβική Ανοιξη. Η μία είναι όμορφες, νεαρές επαναστάτριες που χρησιμοποιούν το Facebook και το Twitter και εξηγούν, σε άπταιστα αγγλικά, τους αγνούς, κοσμικούς, φιλελεύθερους στόχους τους. Γιούπι, γιούπι… Η άλλη είναι μελαψοί, γενειοφόροι ισλαμιστές που εκμεταλλεύονται μια σύντομη στιγμή ημι-δημοκρατίας για να επιβάλουν μια βίαιη, μισογύνικη, θεοκρατική καταπίεση. Ου, ου… Αραβική Ανοιξη. Αραβική πτώση.
Οπως συμβαίνει συχνά, υπάρχει κάμποση αλήθεια σε κάθε κλισέ. Υπάρχουν φανταστικές, γενναίες, πανέξυπνες νεαρές γυναίκες και άντρες εδώ, οι οποίοι έχουν έρθει αντιμέτωποι με ακραίο εκφοβισμό πολλών ειδών (από αστυνομικές σφαίρες ως σεξουαλική κακοποίηση) και αξίζουν την απόλυτη, ολόψυχη αλληλεγγύη και υποστήριξή μας. Και υπάρχουν πράγματι ορισμένοι ισλαμιστές-τέρατα.
Οι κλισέ εικόνες όμως χάνουν δύο μεγαλύτερες και πιο σημαντικές αλήθειες.
Πρώτον, το μεγαλύτερο και πιο άμεσο εμπόδιο για την ελευθερία στην Αίγυπτο σήμερα, η δύναμη που προσπαθεί ενεργά να μειώσει τον αντίκτυπο της επανάστασης, δεν είναι η Μουσουλμανική Αδελφότητα αλλά το στρατοκρατούμενο αστυνομικό κράτος που διοικεί την Αίγυπτο για 60 χρόνια και πλέον αναγνωρίζεται με το ακρωνύμιο ΑΣΕΔ (Ανώτατο Συμβούλιο Ενόπλων Δυνάμεων).
Αυτοί έχτισαν πρόσφατα δύο αποκρουστικά αυτοσχέδια τείχη από γιγαντιαίους τσιμεντένιους ογκόλιθους – θυμίζοντας το Τείχος του Βερολίνου τις πρώτες ημέρες – για να μπλοκάρουν την είσοδο στην πλατεία Ταχρίρ. Αυτοί διέταζαν πάντα τις στρατιές κατασκόπων, μπράβων και βασανιστών που επί δεκαετίες τρομοκρατούσαν υπέρμαχους του κοσμικού κράτους, σαλαφιστές, χριστιανούς κόπτες και απλούς ανθρώπους. Πιο πρόσφατα φυλάκισαν πολλούς μπλόγκερ απλώς επειδή τόλμησαν να τους ασκήσουν κριτική. Ελέγχουν μεγάλα τμήματα της οικονομίας. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν από το 10% ως το 40% .
Το ΕΣΕΔ ανακατεύεται στο εκλεγμένο κοινοβούλιο για να ελέγχει το υπουργείο Εσωτερικών, καθώς και το Εξωτερικών και τον αμυντικό προϋπολογισμό χωρίς επιτήρηση. Παρ’ ότι έλαβαν στρατιωτική βοήθεια ύψους 1,3 δισ. δολαρίων από την Ουάσιγκτον, περιγέλασαν με τον πιο ευφάνταστο τρόπο τις ΗΠΑ, δικάζοντας 43 ακτιβιστές Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, μεταξύ τους και τον γιο του αμερικανού νυν υπουργού Μεταφορών. Εν ολίγοις, αυτοί αποτελούν ακόμη τη μεγαλύτερη τροχοπέδη στον μακρύ δρόμο της Αιγύπτου προς την ελευθερία.
Δεύτερον, καθώς η Αίγυπτος είχε μερικώς ελεύθερες και μερικώς δίκαιες εκλογές, οι ισλαμιστές κέρδισαν. Το FJP και το σαλαφιστικό κόμμα Αλ Νουρ μοιράζονται μια μεγάλη πλειοψηφία και στα δύο σώματα της Βουλής. Είτε τους συμπαθεί είτε τους αντιπαθεί κανείς, εκείνοι – όχι οι αστοί, μορφωμένοι νέοι που αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος της επανάστασης στην πλατεία Ταχρίρ – κέρδισαν πολιτικά. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη σε μια συντηρητική κοινωνία με μια πλειοψηφία μουσουλμάνων, όπου η Μουσουλμανική Αδελφότητα διέθετε μια εξαιρετική υπόγεια οργάνωση.
Αυτοί οι άνθρωποι που τους βάζουμε στο ίδιο τσουβάλι ως ισλαμιστές έχουν πολλές μορφές: χοντροί και αδύνατοι, σκληροί και ήπιοι, δογματικοί και πραγματιστές. Ορισμένοι έχουν ως προτεραιότητα την οικονομία της ελεύθερης αγοράς, άλλοι την κοινωνική πρόνοια, άλλοι πάλι τον πολιτιστικό και θρησκευτικό συντηρητισμό.
Στα εδάφη της Αραβικής Ανοιξης παίζει τεράστιο ρόλο τι είδους ισλαμιστές παίρνουν το πάνω χέρι, υπό ποιες συνθήκες και υπό ποιους εσωτερικούς και εξωτερικούς περιορισμούς. Προς το παρόν οι προτεραιότητες του FJP στην Αίγυπτο μοιάζουν ξεκάθαρες: να επιδείξουν κάποιες βελτιώσεις στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνικής πρόνοιας και της προσωπικής ασφάλειας. Διαφορετικά θα χάσουν σε δημοτικότητα και συνεπώς σε ψήφους.
Εναν χρόνο μετά την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ, δεν ονειρεύονταν αυτό οι επαναστάτες της πλατείας Ταχρίρ.
Δεν ονειρευόμασταν αυτό ούτε εμείς οι Δυτικοί, οι υπέρμαχοι του κοσμικού κράτους. Δεν πρόκειται, εκ των συνεπειών του, για ένα δεύτερο 1989. Δεν είναι όμως ούτε ένα 1979 στο Ιράν, μια επανάσταση-ουράνιο τόξο που εκφυλίστηκε γρήγορα σε καταπιεστική ισλαμιστική θεοκρατία. Είναι η Αίγυπτος του 2012. Ακόμη και οι κοσμικοί, φιλελεύθεροι και κόπτες χριστιανοί φίλοι λένε ότι μια πραγματιστική ισλαμιστική κυβέρνηση, που θα επιδιώξει μια βαθμιαία μείωση του υπερτροφικού, στρατιωτικού και γραφειοκρατικού κράτους, ίσως είναι ό,τι καλύτερο μπορούν να περιμένουν στο προσεχές μέλλον.
Οσοι από εμάς, τους κατοίκους πιο εύπορων και πιο ελεύθερων κρατών, θέλουμε να βοηθήσουμε τη δημοκρατική μετάβαση της Αιγύπτου, πρέπει να αρχίσουμε κατανοώντας τι συμβαίνει πραγματικά, σε κάθε φτωχογειτονιά, με όλη της την πολυπλοκότητα. Το μόνο που έχουμε να χάσουμε είναι τα κλισέ μας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
