Αξεμούριστα καλούνται εκείνα τα τραγούδια της Κρήτης που αφορούν το σεξ και τη σεξουαλική ζωή στη λαϊκή μας παράδοση. Αναφέρονται και ως ξετσίπωτα, εντεψίζικα, γαμοτράγουδα. Υπάρχει ένα τμήμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς που αποσιωπάται επειδή αντιβαίνει όχι σε επιστημονικούς κανόνες αλλά σε μια συντηρητική ηθική. Οπως σημειώνει και ο καθηγητής Λαογραφίας Μιχάλης Μερακλής, το άσεμνο είναι μια πτυχή της λαϊκής μας παράδοσης που ελάχιστα έχει μελετηθεί αφού «επί δεκαετίες, ίσως και αιώνες, η υποκριτικά επίπεδη αστική ηθική και η σεμνοτυφία των διανοουμένων συλλογέων την αποσιώπησαν και την αγνόησαν».
Ο συγγραφέας και φιλόλογος Ανδρέας Λενακάκης συγκέντρωσε σε έναν τόμο πρωτογενές ελευθερόστομο υλικό, αποτέλεσμα πολυετούς καταγραφής και υλικό ερανισμένο από άλλες εκδόσεις, προερχόμενο πάντα από την Κρήτη.
Στην εισαγωγή του ο συγγραφέας αποτίει φόρο τιμής στον πρώτο μελετητή ελευθερόστομου υλικού, τον Ηλία Πετρόπουλο, και στη σύζυγό του Μαίρη Κουκουλέ, η οποία με την παρότρυνση του μεγάλου αμερικανού λαογράφου Τζ. Λέγκμαν κατέγραψε και δημοσίευσε σε τρεις τόμους τη «Νεοελληνική αθυροστομία» σπάζοντας την κακή παράδοση.
Οι περισσότεροι από τους παλαιότερους μελετητές πιστεύουν ότι τα «αξεμούριστα» είναι τραγούδια της Αποκριάς και της σχόλης και έχουν σκοπό να χαλαρώσουν και να διασκεδάσουν την παρέα. Αλλοι έχουν δείξει ότι τα τραγούδια αυτά χαρακτηρίζουν το περιθώριο ή απελευθερωμένους άνδρες και γυναίκες που δεν έχουν κανένα κόμπλεξ έναντι της σεξουαλικής ζωής.
Ο συγγραφέας είναι της γνώμης ότι τα τραγούδια αυτά εντάσσονται στο πλαίσιο της φυσιολογικής καθημερινότητας των ανθρώπων. Κάθε στιγμή, σε όποια κοινωνική εκδήλωση αν βρεθεί ο «πονηρός διαβολάκος», μπορεί να ανθήσει ο λυτρωτικός ελευθερόστομος λόγος. Αυτό φαίνεται και από τα πολλά παραδείγματα που παρατίθενται θεματολογικά. Κυρίαρχη θέση έχουν οι γέροντες («Απής γεράσει η ψ… και ίσα κάτω πάει / θέλει το πάλι το μ…, μα δεν μπορεί να φάει») και η σεξουαλική αφύπνιση της εφηβείας («Η ψ… μου στέκει ορθή / και διαβάζει το χαρτί / τον απόστολο διαβάζει / και τσις κοπελιές φωνάζει»).
Αλλα θέματα, η αφύπνιση των κοριτσιών, ο αυνανισμός, η ομοφυλοφιλία, η κτηνοβασία, η αιμομειξία, οι παπάδες, η σεξουαλική στέρηση κτλ. Η συλλογή χωρίζεται σε παραδοσιακό ποιητικό ή με ρυθμό απαγγελλόμενο λόγο, σε ελευθερόστομα πεζά αλλά και σε νεότερα στιχουργήματα, τα οποία αποδεικνύουν ότι η παράδοση αυτή συνεχίζεται ως σήμερα. Εδώ θα βρούμε γυμνασιακά, ποδοσφαιρικά, σύγχρονα αλιευμένα από το Διαδίκτυο, ευχετήρια SMS για την Πρωτοχρονιά, το Πάσχα ή την ονομαστική εορτή.
Επίσης υπάρχουν πολλά ανέκδοτα, παροιμίες, αινίγματα, παιχνίδια, πετσώματα, παραμύθια, ευτράπελες αφηγήσεις και γενικά όλες οι εκφάνσεις ενός λόγου χωρίς ταμπού. Πολλά από τα καταγεγραμμένα έχουν υπογραφή, έχουν δηλαδή δημιουργηθεί από επώνυμους συνθέτες μαντινάδων και συγγραφείς. Ο συγγραφέας παραθέτει πλούσιο λεξικό, βιβλιογραφία και έναν πολύ κατατοπιστικό πρόλογο για την αξία του ελευθερόστομου λόγου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
