Ένα 16χρονο αγόρι που είχε γεννηθεί με μια εν δυνάμει απειλητική για τη ζωή διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος έγινε ο πρώτος ασθενής ο οποίος υπεβλήθη με επιτυχία σε μια νέου τύπου γονιδιακή θεραπεία.

Σωτήρια καινοτόμος θεραπεία

Η θεραπεία εφαρμόστηκε στο νοσοκομείο Great Ormond Street στο Λονδίνο και παρότι είχε παροδική επίδραση ήταν αρκετή ώστε να βοηθήσει το παιδί να ξεπεράσει μια επικίνδυνη λοίμωξη του αναπνευστικού σώζοντας τη ζωή του. Σύμφωνα με τους θεράποντες γιατρούς του, ο Ρέμι Χαλμπάουι που ζει στο Ουίμπλεντον του νότιου Λονδίνου, έπασχε τα τελευταία δύο έτη από μια λοίμωξη των πνευμόνων που οφειλόταν σε μύκητα και δεν θα είχε επιβιώσει εάν δεν είχε υποβληθεί σε μια καινοτόμο θεραπεία.

Ο 16χρονος γεννήθηκε με μια γενετική διαταραχή που ονομάζεται x-CGD (χρόνια κοκκιωματώδης νόσος) και «πλήττει» μόνο τα αγόρια. Οι ασθενείς με x-CGD διαθέτουν ένα ελαττωματικό γονίδιο το οποίο παρεμβαίνει στη δράση των ουδετερόφιλων, των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος τα οποία αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια στις λοιμώξεις.

Μεταμόσχευση μυελού η μόνη θεραπεία

Τα παιδιά με χρόνια κοκκιωματώδη νόσο αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στο να «πολεμήσουν» λοιμώξεις που οφείλονται σε μύκητες ή βακτήρια και νοσηλεύονται συχνά εξαιτίας λοιμώξεων τα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Η μόνη οριστική θεραπεία για την κατάστασή τους είναι η μεταμόσχευση μυελού των οστών δότη.

«Το προσδόκιμο ζωής των συγκεκριμένων ατόμων είναι γύρω στα 30 έτη, ωστόσο ένα σημαντικό ζήτημα είναι ότι οι ασθενείς αυτοί ζουν με χρόνια προβλήματα υγείας που τους στερούν ποιότητα ζωής» εξήγησε ο καθηγητής Εντριαν Θράσερ που ήταν εκ των επικεφαλής της ιατρικής ομάδας η οποία εφήρμοσε τη θεραπεία στον Ρέμι.

Ο αδελφός του 16χρονου ο οποίος γεννήθηκε με την ίδια κληρονομική διαταραχή έχει θεραπευτεί μετά από υποβολή του σε μεταμόσχευση μυελού των οστών δότη. Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί συμβατός δότης για τον Ρέμι. Την ίδια στιγμή η κατάσταση της υγείας του παιδιού εμφάνιζε συνεχή επιδείνωση με αποτέλεσμα τον περασμένο Ιούνιο οι γιατροί να αποφασίσουν την υποβολή του σε μια πειραματική γονιδιακή θεραπεία που είχε ως στόχο να αντικαταστήσει το ελαττωματικό γονίδιο του παιδιού με ένα υγιές αντίγραφό του.

Ο 16χρονος Ρέμι Χαλμπάουι μπορεί πλέον να χαμογελά μετά την υποβολή του σε γονιδιακή θεραπεία που του έσωσε τη ζωή Credit: Great Ormond Street Hospital

Ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη μέθοδος

Οι γιατροί του ίδιου νοσοκομείου είχαν εφαρμόσει στο παρελθόν μια λιγότερο εξελιγμένη «εκδοχή» γονιδιακής θεραπείας σε τέσσερα παιδιά με x-CGD. Ο Ρέμι ωστόσο υποβλήθηκε στην πιο προηγμένη μορφή της θεραπείας η οποία σύμφωνα με τους ειδικούς είναι ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη.

Στο πλαίσιο της θεραπείας ο μικρός ασθενής έλαβε αρχικώς φάρμακα τα οποία προκάλεσαν την έκλυση βλαστικών κυττάρων του μυελού των οστών στην κυκλοφορία του αίματός του. Οι γιατροί συνέλεξαν αυτά τα κύτταρα από το αίμα και τα μόλυναν με έναν γενετικώς τροποποιημένο ιό ο οποίος αποτελούσε «όχημα μεταφοράς» του υγιούς αντιγράφου του γονιδίου που ευθύνεται για την εμφάνιση της νόσου. Ο ιός που χρησιμοποίησαν οι ειδικοί είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος ενεργοποίησης ογκογονιδίων – το σημαντικό αυτό πρόβλημα είχε συνδεθεί με προηγούμενες δοκιμές γονιδιακής θεραπείας σε παιδιά με μια άλλη κληρονομική διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος, τη βαριά συνδυασμένη ανοσοανεπάρκεια (Severe Combined Immunodeficiency, SCID).

Παροδική αλλά ισχυρή βελτίωση

Υστερα από υποβολή σε ήπια χημειοθεραπεία προκειμένου να εξοντωθούν ορισμένα από τα ελαττωματικά ανοσοκύτταρά του, ο Ρέμι δέχθηκε έγχυση των βλαστικών κυττάρων στον οργανισμό του. Η θεραπεία φάνηκε να δίνει σημαντική ώθηση – αν και παροδική – στο ανοσοποιητικό σύστημά του. Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού ήταν πάντως αρκετή για να πολεμήσει την αναπνευστική λοίμωξη που τον ταλαιπωρούσε.

«Πρόκειται για την τρίτη ανοσολογική διαταραχή η οποία αντιμετωπίζεται με γονιδιακή θεραπεία στο νοσοκομείο μας» σημείωσε ο καθηγητής Θράσερ και προσέθεσε ότι μελλοντικά η ομάδα σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ισχυρότερες δόσεις χημειοθεραπείας προκειμένου να προσφέρει μια πιθανότατα οριστική θεραπεία στους ασθενείς.

Αντιμετώπιση τριών κληρονομικών διαταραχών

Σημειώνεται ότι εκτός από τη χρόνια κοκκιωματώδη νόσο και τη βαριά συνδυασμένη ανοσοανεπάρκεια, στο νοσοκομείο Great Ormond Street έχουν επίσης αντιμετωπιστεί με χρήση γονιδιακής θεραπείας περιπτώσεις ασθενών με βαριά συνδυασμένη ανοσοανεπάρκεια η οποία χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια του ενζύμου απαμινάση της αδενοσίνης (ada-SCID). Συνολικά έχουν αντιμετωπιστεί 16 περιπτώσεις και στις 14 εξ αυτών εμφανίστηκε βελτίωση ενώ σε κάποιους ασθενείς η βελτίωση ήταν τέτοια ώστε να εμφανίζεται πλήρης αποκατάσταση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Οι γιατροί από το Λονδίνο σχεδιάζουν τώρα μια ευρωπαϊκή κλινική δοκιμή στην οποία θα συμμετάσχουν νοσοκομεία στη Φρανκφούρτη, στο Παρίσι, στη Ζυρίχη και στο Λονδίνο (σε κάθε νοσοκομείο η γονιδιακή θεραπεία θα εφαρμόζεται σε πέντε ασθενείς). Οι δοκιμές οι οποίες θα διεξαχθούν σε συνεργασία με τον γαλλικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό Genethon αναμένεται να ξεκινήσουν το ερχόμενο έτος