Η άγρια νύχτα των αρχηγών στο Μέγαρο Μαξίμου

Ο κ. Παπαδήμος προτού ξεκινήσει ο επόμενος γύρος συζητούσε στο γραφείο του με τους συνεργάτες του και τους κκ. Ευ. Βενιζέλο και Γ. Κουτρουμάνη. Οταν αποφάσισαν να συνεχίσουν τη συζήτηση με την τρόικα, ο Πρωθυπουργός σηκώθηκε από την καρέκλα του, πήρε ένα κρητικό μαχαίρι που βρισκόταν πάνω στο γραφείο του – χριστουγεννιάτικο δώρο του Συλλόγου Βρακοφόρων Κρήτης -, το έβγαλε από το θηκάρι του και είπε στους παρισταμένους: «Ας πάμε τώρα να συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις…».

Το χιούμορ είναι αγχολυτικό αλλά εκείνη τη στιγμή ήταν πολύ δύσκολο να αποφορτίσει μια κατάσταση που την πυροδοτούσε από τη μια πλευρά ο κ. Αντ. Σαμαράς με τη συνεργασία του κ. Γ. Καρατζαφέρη και από την άλλη η τρόικα. Την επόμενη ημέρα ο διεθνής Τύπος ήταν ιδιαιτέρως επικριτικός για την Ελλάδα. Παραδείγματος χάριν οι «New York Times» έγραφαν ότι «καθώς ξημέρωνε η Πέμπτη η γραμμή ανάμεσα στο ελληνικό πολιτικό θέατρο και στο διεθνές οικονομικό τραύμα ήταν δύσκολο να διακριθεί». Ακόμη χειρότερα η «Wall Street Journal» δημοσίευε άρθρο με τίτλο: «Οι εκλεκτικοί επαίτες των Αθηνών». Αντίστοιχο ήταν το κλίμα και στις ευρωπαϊκές εφημερίδες. Ο κ. Παπαδήμος διαπιστώνοντας ότι η χώρα οδεύει προς τον γκρεμό προσπάθησε να γεφυρώσει το χάσμα με τον κ. Σαμαρά, την ώρα που ο κ. Βενιζέλος βρισκόταν στην πτήση προς Βρυξέλλες. Το απόγευμα το Μέγαρο Μαξίμου ανακοίνωσε ότι επετεύχθη συνολική συμφωνία με ευρύτερη αποδοχή εξαιρώντας με κομψό τρόπο τον κ. Καρατζαφέρη.

Η κατάσταση της χώρας έγινε κατανοητή από όλους την Πέμπτη μέσα από τα μάτια των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης. Οι κκ. Βενιζέλος και Γ. Ζαννιάς πέρασαν τη χειρότερη νύχτα της ζωής τους στις Βρυξέλλες. Η κριτική των ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών ήταν ισοπεδωτική. «Οι Ελληνες δεν καταλαβαίνουν τι τους συμβαίνει», «τα συνδικάτα σας ενδιαφέρονται μόνο για τις ΔΕΚΟ, όχι για τους ανέργους», το πολιτικό σύστημα είχαν την εντύπωση ότι επιχειρεί με κωλυσιεργίες να τους κοροϊδέψει. «Αυτό που μας φέρατε δεν είναι συμφωνία!» έλεγαν.

Είχε προηγηθεί η τηλεοπτική εμφάνιση του κ. Σαμαρά, η οποία όπως φάνηκε ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τους Ευρωπαίους. Οι δηλώσεις του προέδρου της ΝΔ, ερμηνεύτηκαν ως «δώστε πρώτα τα λεφτά και μετά βλέπουμε». Ηταν η χαριστική βολή σε ένα πολιτικό σύστημα το οποίο ήδη θεωρείτο αναξιόπιστο.

Στο Πολιτικό Συμβούλιο του ΠαΣοΚ την περασμένη Κυριακή το βράδυ ο κ. Γ. Παπανδρέου διηγήθηκε έναν διάλογο από τη συνάντηση των πολιτικών αρχηγών που είχε προηγηθεί στο Μέγαρο Μαξίμου, ο οποίος έβαλε σε σκέψεις τα στελέχη του. Σε εκείνη τη συνάντηση ο κ. Καρατζαφέρης έθιξε το ζήτημα της παράτασης της κυβέρνησης Παπαδήμου, ο κ. Παπανδρέου συμφώνησε και ανέπτυξε τη θέση του για εκλογές το 2013. Η έκπληξη ήταν ο κ. Σαμαράς, ο οποίος αντί να εκφράσει τη συνηθισμένη του άρνηση, είπε: «Ας το αφήσουμε, δεν είναι αυτό το θέμα της συζήτησης σήμερα».

Στο ΠαΣοΚ κάποιοι σκέφτηκαν ότι ενδεχομένως ο πρόεδρος της ΝΔ να έβαζε νερό στο κρασί του. Σύντομα οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν.

Το ίδιο βράδυ ο κ. Σαμαράς είχε συνεχείς συσκέψεις με τους στενούς του συνεργάτες και τους είπε πως δεν υποχώρησε από τις «κόκκινες γραμμές» του. Μάλιστα τους εξήγησε πως η μείωση του κατώτατου μισθού αφορά τους νεοεισερχομένους στην αγορά. Για να ενισχύσει τη δημόσια εικόνα του, μίλησε μπροστά στις κάμερες για διαπραγμάτευση που έγινε πρώτη φορά, θέλοντας να περάσει την άποψη πως αυτός πάλεψε να μην υπάρξουν επώδυνα μέτρα.

Στο παρασκήνιο είχαν διαμειφθεί άλλα γεγονότα. Ο πρόεδρος της ΝΔ είχε προτείνει στον κ. Βενιζέλο να μην προσδιοριστεί ποιους αφορά η μείωση του κατώτατου μισθού και οι ενδιαφερόμενοι να το πληροφορηθούν κατευθείαν όταν θα ψηφίζεται ο σχετικός νόμος. Ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών αντέδρασε και του είπε ότι δεν γίνονται αυτά. «Δεν μπορούμε να κοροϊδεύουμε τους πολίτες» πρόσθεσε.

Πάντως, ο κ. Σαμαράς συνεχίζει να υποστηρίζει ότι η μείωση αφορά τους νεοεισερχομένους στην αγορά εργασίας, κάτι όμως που αμφισβητείται ακόμη και στο εσωτερικό της ΝΔ.

Στην ΚΟ επικράτησε αμέσως σκεπτικισμός μετά τη δημόσια δήλωση. Πολλοί ξαφνιάστηκαν: «Τι έγινε τώρα, διαπραγματευόμαστε;» έλεγαν και ήλπιζαν ότι ο κ. Σαμαράς θα επέμενε ως το τέλος στις «κόκκινες γραμμές».

Η Δευτέρα δεν ξημέρωσε με τους καλύτερους οιωνούς για τη ΝΔ. Τα τηλεφωνήματα έπεφταν βροχή στη Συγγρού. Οργισμένοι ψηφοφόροι ζητούσαν από τον κ. Σαμαρά να τηρήσει σκληρή γραμμή και να μην υποχωρήσει. Πολιτικοί φίλοι του που μίλησαν μαζί του τηλεφωνικά του είπαν να μην εμφανιστεί διαλλακτικός και να επιμείνει στις απόψεις του.

Ο ίδιος επί πολλές ώρες προσπαθούσε να συνθέσει τις αποκλίνουσες απόψεις των στελεχών του.

Την Τρίτη ο Πρωθυπουργός συνομίλησε αρκετές φορές με τον κ. Σαμαρά, ο οποίος επέμενε πως οι επαφές τους αφορούσαν μόνο τον χρόνο διεξαγωγής της σύσκεψης. Την Τετάρτη το πρωί το 50σέλιδο κείμενο της συμφωνίας έφτασε στην αγγλική του εκδοχή στα γραφεία των κομμάτων. Στο γραφείο του προέδρου του ΠαΣοΚ στη Βουλή παρέλαβαν το κείμενο οι κκ. Φ. Σαχινίδης, Μ. Καρχιμάκης, Β. Εξαρχος, Π. Ευθυμίου, Χρ. Πρωτόπαπας, Εμμ. Μπετενιώτης, Π. Μπεγλίτης, Ν. Αθανασάκης και η κυρία Ρεγγίνα Βάρτζελη. Επειτα από την πρώτη επεξεργασία ακολούθησε και δεύτερη σύσκεψη στην οποία εκτός από τους παραπάνω προστέθηκαν ο κ. Παπανδρέου και οι κκ. Βενιζέλος και Κουτρουμάνης. Εκεί τέθηκαν πολιτικά ζητήματα.

Ο κ. Βενιζέλος εξήγησε ότι πρέπει να κλείσει οπωσδήποτε η συμφωνία την Πέμπτη καθώς από την Παρασκευή και έπειτα κλείνει για δύο εβδομάδες το γερμανικό Κοινοβούλιο, το οποίο θα πρέπει να εγκρίνει τις εγγυήσεις για το PSI. «Οπως καταλαβαίνετε, είναι επικίνδυνο να καλέσεις τους Γερμανούς από τις διακοπές τους» είπε.

Ο κ. Παπανδρέου ζήτησε την άποψη των παρισταμένων για το τι πρέπει να κάνει «αν ο Σαμαράς τα σπάσει». Αφού τους άκουσε όλους συνόψισε: «Ωραία, θα πούμε ότι ανεύθυνος ήταν ως το 2010, ανεύθυνος είναι και τώρα». Επίσης, ζήτησε τη γνώμη τους μήπως θα έπρεπε η συνεδρίαση της ΚΟ να λήξει με ψηφοφορία ώστε να ανοίξει η βαλβίδα και να φύγει ατμός από το καζάνι που κόχλαζε. Οι υπόλοιποι τον απέτρεψαν από μια τέτοια απόφαση.

Στη Συγγρού το κόμμα αναστατώθηκε από νωρίς καθώς στις 7.30 ανέβηκε στο γραφείο του στον τρίτο όροφο ο κ. Σαμαράς. Εκεί συγκεντρώθηκαν οι συνεργάτες του, κκ. Χρ. Λαζαρίδης, Ι. Μιχελάκης, Δ. Σταμάτης, Κ. Μπούρας, οι τομεάρχες Κ. Χατζηδάκης και Ν. Νικολόπουλος, οι αναπληρωτές τομεάρχες Οικονομίας Ν. Μηταράκης και Χρ. Σταϊκούρας, ενώ ανοικτή γραμμή υπήρχε με τον υφυπουργό Οικονομικών κ. Ι. Μουρμούρα.

Το αγγλικό κείμενο έφθασε περίπου στις 9.30 π.μ. Εκπληκτοι είδαν ότι περιλάμβανε και απαιτήσεις πέραν των όσων είχαν προαναγγελθεί από τα ΜΜΕ. Σύμφωνα με συνομιλητές του ο κ. Σαμαράς εξοργίστηκε όταν το απόγευμα πήρε στα χέρια του και τη μετάφραση, βλέποντας και άλλες διαφορές. Αμέσως, επικοινώνησε με το Μέγαρο Μαξίμου για να διευκρινίσει ότι ισχύει το αγγλικό κείμενο.

Την ίδια στιγμή από το ΛΑΟΣ άφηναν να διαρρεύσει ότι ο κ. Καρατζαφέρης δεν θα προσέλθει στο Μέγαρο Μαξίμου, στο οποίο τελικά μετέβη, δίνοντας όμως και μια διφορούμενη επικοινωνιακή «παράσταση».

Οταν ξεκίνησε η συζήτηση στο Μέγαρο Μαξίμου, οι ώρες περνούσαν και πληροφορίες δεν υπήρχαν. Στην αίθουσα της σύσκεψης ο κ. Καρατζαφέρης, όπως αποκάλυψε ο ίδιος στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε την Παρασκευή, εξέφρασε τις αντιρρήσεις του με έντονο τρόπο. «Ηθελα να φύγω από τις έξι. Μου είπαν ότι αυτό δεν γινόταν γιατί ήταν ανοιχτές οι αγορές. Ο Σαμαράς μου ζήτησε να μείνω για να παλέψουμε μαζί για τις επικουρικές».

Αλλά και ο κ. Σαμαράς αισθανόταν ιδιαίτερα άβολα. Σύμφωνα με περιγραφές συνεργατών πολιτικών αρχηγών, ήταν πολύ νευρικός, ανοιγόκλεινε τους φακέλους του, ανακάτευε τα χαρτιά του, σηκωνόταν και περπατούσε πάνω-κάτω. «Δεν μπορώ να επιστρέψω στο κόμμα μου με αυτά τα μέτρα» φέρεται να είπε. Κάποια στιγμή απείλησε να αποχωρήσει και εκείνος. Η στάση του εκνεύρισε τόσο τον κ. Παπαδήμο όσο και τους κκ. Γ. Παπανδρέου και Ευ. Βενιζέλο. «Σοβαρέψου, πρέπει να αναλάβεις τις ευθύνες σου» φέρεται να του είπε ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ. Στη συνέχεια ξέσπασε άγριος καβγάς ανάμεσα στους κκ. Βενιζέλο και Σαμαρά. Ο πρόεδρος της ΝΔ ότι εξαιτίας της δικής του παρουσίας έγινε για πρώτη φορά διαπραγμάτευση και ο κ. Βενιζέλος μέσω συνεργατών του έθετε τα ερωτήματα: «Με ποιον και πώς διαπραγματεύθηκε ο κ. Σαμαράς; Με τον Πρωθυπουργό και τους άλλους δυο πολιτικούς αρχηγούς; Η διαπραγμάτευση γίνεται στο εσωτερικό της κυβέρνησης συνεργασίας ή με την τρόικα, τα μεγάλα κράτη-μέλη και τους θεσμικούς εταίρους;».

Από την πλευρά της ΝΔ μεταδόθηκε ο εξής διάλογος:

Βενιζέλος: «Με τις εμμονές σου στις συντάξεις, βάζεις τη χώρα στη χρεοκοπία».

Σαμαράς: «Ποιος είσαι εσύ που μιλάς; Με τη διαπραγμάτευση που κάνεις δεν μπορούμε να μαζέψουμε τα ασυμμάζευτα. Είδαμε τι έχεις κάνει. Τι είναι αυτά που κάνεις;».

Στο σημείο αυτό κατά τη ΝΔ παρενέβη ο κ. Παπαδήμος, λέγοντας: «Κύριε αντιπρόεδρε, σας παρακαλώ αφήστε μας μόνους».

Από την πλευρά του κ. Βενιζέλου κυκλοφόρησε μια άλλη εκδοχή του διαλόγου με τον κ. Σαμαρά, ο οποίος κατά τους συνεργάτες του είναι ο πραγματικός διάλογος. Η ένταση ξέσπασε όταν από την αρχική εκδοχή του μνημονίου, όπου η τρόικα επέμενε το σύνολο των 625 εκατ. ευρώ που παρέμεναν ακάλυπτα να προέρχονται από συντάξεις, έφτασαν να συζητούν για το ενδεχόμενο να προέλθουν τα 300 εκατ. από τις συντάξεις και τα υπόλοιπα 325 εκατ. ευρώ από άλλες πηγές – π.χ. μεγαλύτερη περικοπή αμυντικών δαπανών και δαπανών του ΠΔΕ. «Μόλις ανακοινώθηκε», λένε οι συνεργάτες του κ. Βενιζέλου ο κ. Σαμαράς είπε: «Ωραία, ας τους πούμε ότι από την Αμυνα και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων θα βρούμε και άλλα 200 εκατ. ευρώ». Δηλαδή συνολικά 525 εκατ. ευρώ, όταν είχε προηγηθεί περικοπή άλλων 425 εκατ. ευρώ από την Αμυνα και 600 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ με απόλυτη άρνηση της τρόικας να θεωρήσει αξιόπιστες τις περικοπές αυτές χωρίς αναφορά σε συγκεκριμένα μόνιμα μέτρα.

Σαμαράς: «Ας τους πούμε τώρα ότι θα κόψουμε ακόμη περισσότερα από Αμυνα και επενδύσεις και βλέπουμε».

Βενιζέλος: «Ετσι γίνονταν οι προϋπολογισμοί ως τώρα και καταστρέψαμε την Ελλάδα με το έλλειμμα και το χρέος».

Σαμαράς: «Μου λες ότι καταστρέφω την Ελλάδα;».

Βενιζέλος: «Λέω ότι πρέπει να λέμε σοβαρά, ειλικρινή και υπεύθυνα πράγματα για τις περικοπές δαπανών και τον προϋπολογισμό. Μάλιστα μίλησα σε πρώτο πληθυντικό πρόσωπο, γιατί όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν ευθύνη».

Παπαδήμος: «Βαγγέλη, άσε τώρα να τελειώνουμε…».

Σύμφωνα με πηγές από το Μέγαρο Μαξίμου αυτός είναι ο αυθεντικός διάλογος, τον οποίο επειδή εκείνη τη στιγμή ήταν ανοιχτή η πόρτα τον άκουσαν όλοι οι συνεργάτες που συνόδευαν τους πολιτικούς αρχηγούς.

Σε όλο το διάστημα των διαπραγματεύσεων ο κ. Παπαδήμος συνομίλησε με θεσμικούς παράγοντες της ΕΕ όπως τους κκ. Ολι Ρεν και Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τη γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, τον διοικητή της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι και την επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κ. Γιούνκερ δήλωσε δημόσια ότι η συνεδρίαση του Eurogroup ήταν μια κίνηση τακτικής, σημειώνοντας εμμέσως πλην σαφώς ότι αν δεν το είχε συγκαλέσει, δεν θα υπήρχε συμφωνία των πολιτικών αρχηγών.