Το «φακελάκι» ζει και βασιλεύει

Σκληρό «παζάρι» επάνω από το κεφάλι ασθενών που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας συνεχίζουν να κάνουν πολλοί γιατροί και εν μέσω κρίσης. Ζητούν με εκβιαστικό τρόπο «φακελάκι» για να τους βάλουν στο χειρουργείο, ενώ παράλληλα τους τρομοκρατούν λέγοντάς τους ότι η σοβαρότητα της υπόθεσης δεν παίρνει αναβολή. Στην περιφέρεια η κατάσταση είναι πολύ πιο δύσκολη για τους πάσχοντες, αφού οι επιλογές που έχουν σε ό,τι αφορά νοσοκομεία και γιατρούς είναι περιορισμένες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση 60χρονης η οποία υποβλήθηκε σε μαστεκτομή τον Απρίλιο του 2011. Τον περασμένο Σεπτέμβριο οι γιατροί διέγνωσαν μια μάζα, σαν κύστη, στις ωοθήκες της και της συνέστησαν να την αφαιρέσει, καθώς, όπως της είπαν, μπορεί να είναι κακοήθης. Ακολούθησαν τέσσερα ραντεβού με γιατρό στα απογευματινά ιατρεία του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της περιοχής της και από τον Νοέμβριο ως σήμερα αγωνίζεται να μπει στο χειρουργείο. Ο λόγος της καθυστέρησης; Δεν έχει τα χρήματα που απαιτεί ο γιατρός για το «φακελάκι».

«Ε

να απόγευμα του περασμένου Νοεμβρίου συναντήθηκα με τον γιατρό που με είχε αναλάβει στο νοσοκομείο και μου είπε ότι αμέσως μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων θα έμπαινα στο χειρουργείο» λέει στο «Βήμα» η 60χρονη στην οποία εντοπίστηκε μια μάζα στις ωοθήκες. «Με τα πολλά, κανονίσαμε να μπω στο χειρουργείο στις 26 Ιανουαρίου. Τον ρώτησα πόσο θα κοστίσει η επέμβαση και εκείνος μου απάντησε: «Σιγά μη σου πάρουμε και ένα εκατομμύριο»» λέει η ασθενής η οποία αναφέρει ότι ηρέμησε «διότι ειλικρινά δεν μου περισσεύει ούτε ένα ευρώ. Ζω με μια σύνταξη των 580 ευρώ».

Εντέλει, την περασμένη Τετάρτη έγινε εισαγωγή και οι νοσηλευτές έκαναν την απαιτούμενη προετοιμασία για το χειρουργείο το επόμενο πρωί. «Το βράδυ, όταν έφυγαν τα παιδιά μου, ο γιατρός με κάλεσε στο γραφείο του και επί μία ώρα μου μιλούσε για συναδέλφους του που χρηματίζονται. Μου έλεγε ότι ο ίδιος δεν παίρνει χρήματα, πως διαφωνεί με αυτούς που ζητούν, αλλά από την άλλη τους καταλαβαίνει διότι οι μισθοί των γιατρών είναι της πείνας. Την ίδια στιγμή με φόβισε λέγοντάς μου ότι το πρόβλημά μου είναι πολύ σοβαρό και επειδή είμαι κάπως υπέρβαρη πρέπει στο χειρουργείο να έχω πολύ καλό αναισθησιολόγο».

Στην απαίτηση αυτή, η 60χρονη ενημέρωσε τον γιατρό ότι αν ο αναισθησιολόγος είναι ακριβός, «ας μην είναι ο καλύτερος, διότι δεν μπορώ να τον πληρώσω. Εκείνος επέμενε και μου είπε ότι άλλοι δίνουν 3.000 ευρώ, άλλοι 2.000. Παραλίγο να λιποθυμήσω. «Γιατρέ, πώς θα τον πληρώσω;» του είπα. «Δεν έχεις ούτε 700 ευρώ;» με ξαναρώτησε. «Δυστυχώς» του απάντησα απογοητευμένη και αγχωμένη διότι μέσα από όλη αυτή τη συζήτηση έβλεπα να απομακρύνεται το σενάριο του χειρουργείου. «Ε, καλά. Δώσε δύο-τρία κατοστάρικα» μου ξαναείπε».

Η ασθενής συναίνεσε, μόνο που του είπε να του τα δώσει λίγο αργότερα. «Πήγα στο δωμάτιό μου και το πρωί που ξύπνησα μου είπαν ότι δεν επρόκειτο να κάνω χειρουργείο διότι δεν έχω κάνει τεστ Παπανικολάου. Μου φάνηκε περίεργο επειδή είχα κάνει όλες τις εξετάσεις που μου είχαν υποδείξει. Τελικά, ο γιατρός αποφάσισε να κάνει κατ’ αρχήν απόξεση και σε περίπου 20 ημέρες την επέμβαση. Το χειρότερο όμως είναι ότι ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζω αν αυτό που έχω είναι κακόηθες ή όχι».

150 εκατ. ευρώ κάτω από το τραπέζι

Σαν την περίπτωση της 60χρονης υπάρχουν πολλές σε καθημερινή βάση. «Πριν από περίπου τέσσερα-πέντε χρόνια, οι πληρωμές που γίνονταν κάτω από το τραπέζι ή χωρίς απόδειξη υπολογίζονταν σε ετήσια βάση στα 150 εκατ. ευρώ. Σήμερα, με δεδομένο ότι η ιδιωτική δαπάνη έχει πέσει στα 4 δισ. ευρώ από 8 δισ. που ήταν το 2009, το «φακελάκι» έχει μειωθεί δραματικά» δηλώνει προς «Το Βήμα» ο καθηγητής στον Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) κ. Ι. Κυριόπουλος. Ωστόσο, τα «φακελάκια» ζουν και βασιλεύουν, αλλά αρκετοί γιατροί λόγω της ύφεσης «παζαρεύουν» πλέον την… αμοιβή τους.

Μελέτη για την παραοικονομία στην Υγεία – είναι υπό δημοσίευση και διεξήχθη από ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών πριν από περίπου έναν χρόνο – δείχνει ότι οι τρεις στους δέκα πολίτες (32,4%) που απευθύνονται στα δημόσια νοσοκομεία καταφεύγουν σε παραοικονομικές συναλλαγές. Μάλιστα, το 40% εξ αυτών δίνει «φακελάκι» πριν από την παροχή των υπηρεσιών έπειτα από σχετικό αίτημα των γιατρών.

Η πρώτη αιτία καταβολής πρόσθετων πληρωμών στα δημόσια νοσοκομεία είναι η διασφάλιση της πρόσβασης σε αυτά ή και της μείωσης του χρόνου αναμονής σε ποσοστό 80%. «Φακελάκι» για έκφραση ευγνωμοσύνης στον γιατρό καταβάλλεται από το 13,6% των πολιτών.

Από τα 2.741 άτομα που συμμετείχαν στη μελέτη, ο ένας στους τρεις δηλώνει μηνιαίο εισόδημα μεταξύ 751 και 1.450 ευρώ. Οι ερωτώμενοι, στην πλειονότητά τους (64%), αποκτούν το εισόδημά τους από μισθωτή εργασία. Ακολουθούν οι ελεύθεροι επαγγελματίες (18,9%) και οι συνταξιούχοι (11,1%).

Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο του Ενιαίου Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), λέκτορα Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και συντάκτη της μελέτης κ. Κυρ. Σουλιώτη, «οι πρόσθετες άτυπες πληρωμές που είχαν καθιερωθεί στο ελληνικό σύστημα υγείας φαίνεται ότι άντεξαν μέχρι και την πρώτη περίοδο της κρίσης, καθώς πρόκειται για εγκατεστημένες συμπεριφορές και στις δύο πλευρές του συστήματος (γιατροί – ασθενείς) που δύσκολα μεταβάλλονται».

Στα συμπεράσματα της μελέτης αναφέρεται ότι λόγω της οικονομικής κρίσης που βιώνει η Ελλάδα την τελευταία περίοδο, το φαινόμενο αναμένεται να υποστεί τις πιέσεις δύο αντίρροπων συμπεριφορών: από τη μία οι πολίτες θα προβάλλουν αντιστάσεις στα αιτήματα για άτυπες – και όχι μόνο – πρόσθετες πληρωμές και από την άλλη οι γιατροί, οι οποίοι επίσης θα υποστούν τις οικονομικές συνέπειες της κρίσης, ενδέχεται να είναι ακόμη πιο επίμονοι στην έκφραση των σχετικών απαιτήσεων.

Οπως εξηγεί ο κ. Σουλιώτης, αυτή η συμπεριφορά καθιερώθηκε σε μία περίοδο με διαφορετικά οικονομικά δεδομένα, όπου οι μισθοί των γιατρών είχαν καθηλωθεί σε μη αντιπροσωπευτικά επίπεδα. Αναφέρει ωστόσο ότι νεότερες προβλέψεις δείχνουν πως η κρίση περιορίζει το φαινόμενο λόγω αντικειμενικής αδυναμίας την οποία προφανώς και συμμερίζεται το ιατρικό σώμα. «Σε κάθε περίπτωση», προσθέτει, «πρέπει να μεταβούμε σε έναν νέο τρόπο αποζημίωσης των ιατρικών πράξεων προκειμένου να υπάρχουν κατ’ αρχήν κίνητρα τόσο για τη βελτίωση της παραγωγικότητας όσο και της ποιότητας».

Αλλη μελέτη που διεξήχθη για λογαριασμό της ΜΚΟ Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς δείχνει ότι οι πιο διεφθαρμένες υπηρεσίες είναι οι υπηρεσίες υγείας και ειδικότερα τα νοσοκομεία, καθώς έξι στα δέκα περιστατικά αφορούν παράτυπες συνδιαλλαγές ανάμεσα σε προσωπικό και πολίτες με αντικείμενο χειρουργικές επεμβάσεις. Το κόστος μιας χειρουργικής επέμβασης σε δημόσιο νοσοκομείο ξεκινά από 150 ευρώ και φθάνει τα 15.000 ευρώ, ενώ το «φακελάκι» ενός γιατρού κυμαίνεται από 50 ευρώ ως 1.500 ευρώ.