Ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του σπουδαίου Έλληνα δημιουργού, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθιερώνουν Διεθνές Βραβείο «Θόδωρος Αγγελόπουλος», το οποίο θα απονέμεται κάθε Νοέμβριο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Ύστερα από απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Παύλου Γερουλάνου, η κηδεία θα τελεστεί δημοσία δαπάνη. Η τελετή θα γίνει την Παρασκευή στις 4 το απόγευμα από το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
«Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος εκπροσωπεί ένα πολύ φωτεινό κομμάτι της πατρίδας μας. Το έργο του αγαπήθηκε και θαυμάστηκε από τη μια άκρη του κόσμου ως την άλλη. Η ατμόσφαιρα των ταινιών του, οι συμβολισμοί τους και η ιστορικότητα της κινηματογραφικής του αφήγησης πήγαν πιο πέρα την έβδομη τέχνη και βοήθησαν τους νέους κινηματογραφιστές να βρουν τους δικούς τους δρόμους» ανέφερε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας στο συλλυπητήριο μήνυμά του για τον θάνατο του Θ. Αγγελόπουλου.
«Η ξαφνική του απώλεια συνέβη σε μια στιγμή που ο ίδιος ήταν εξαιρετικά δημιουργικός και η πατρίδα χρειαζόταν τη ματιά του. Γι’ αυτό και γίνεται ακόμη πιο οδυνηρή η απουσία του» συνέχισε ο κ. Παπούλιας και συμπλήρωσε: «Θέλω να εκφράσω στους δικούς του ανθρώπους τη λύπη μου και τη συμπαράστασή μου».
O πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος εξέφρασε τη βαθύτατη θλίψη του για τον θάνατο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, «του σκηνοθέτη που με την πρωτοπόρα ματιά του άνοιξε νέους δρόμους και αναδείχθηκε σε κορυφαία μορφή του παγκόσμιου κινηματογράφου». Στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο Πρωθυπουργός πρόσθεσε: «Σις ταινίες του, αποτύπωσε το δράμα της μετεμφυλιακής Ελλάδας και συνέβαλε στην βαθύτερη κατανόηση της σύγχρονης ιστορίας. Η χώρα σε μια δύσκολη στιγμή, χάνει έναν μεγάλο δημιουργό της. Το έργο που αφήνει ως παρακαταθήκη θα αποτελεί πάντα ένα πολύτιμο κεφάλαιο στην πολιτιστική μας ιστορία.»
Πληροφορούμενος την είδηση του θανάτου του έλληνα σκηνοθέτη, από την πλευρά του ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλος Γερουλάνοςδήλωσε: «Ενας από τους σημαντικότερους δημιουργούς της έβδομης τέχνης και κορυφαίος πρεσβευτής του ελληνικού πολιτισμού χάθηκε απρόσμενα χθες βράδυ. Το σινεμά του Θόδωρου Αγγελόπουλου αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ομότεχνούς του σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και για κάθε άνθρωπο που αναζητεί στην Τέχνη ερεθίσματα για να σκεφτεί και να νιώσει.»
«Μπορεί να μην πρόλαβε να ολοκληρώσει την τελευταία ταινία της ζωής του, την «Άλλη θάλασσα», αλλά ο Αγγελόπουλος μάς ταξίδεψε ίσως όσο κανένας άλλος έλληνας σκηνοθέτης με το έργο του. Του οφείλουμε όλοι μας ένα τεράστιο «ευχαριστώ». Στην περίπτωσή του, η λέξη «αναντικατάστατος» αποκτά πραγματικό περιεχόμενο» κατέληξε ο υπουργός Τουρισμού.
Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ, κ. Γιώργος Παπανδρέου, δήλωσε για το τραγικό συμβάν: «Ενας μεγάλος δημιουργός, ένας μεγάλος Ελληνας, έφυγε από κοντά μας. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με το έργο του παρακολούθησε βήμα – βήμα και σε βάθος την ανθρώπινη πορεία και τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Ανέδειξε την κοινωνική πραγματικότητα με μοναδικό τρόπο. Και μαζί διαμόρφωσε νέα δεδομένα στον ελληνικό κινηματογράφο, έθεσε νέους κανόνες, σήκωσε ψηλά το μέτρο των απαιτήσεών μας. Με τις αναζητήσεις του, για τον άνθρωπο και την τέχνη, μέσα από το »μάτι της κινηματογραφικής μηχανής», έσπασε τα όρια του μικρόκοσμού μας και κατέκτησε την προσοχή και τον σεβασμό σε ολόκληρο τον κόσμο. Η τραγική απώλειά του μας γέμισε όλους θλίψη.Στους οικείους του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια».
«Η είδηση του απροσδόκητου θανάτου του Θόδωρου Αγγελόπουλου προκαλεί παγκόσμια θλίψη και συγκίνηση. Ο κόσμος της Εβδομης Τέχνης και του σύγχρονου κινηματογράφου έγινε φτωχότερος και έχασε ένα σπουδαίο δημιουργό» δήλωσε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, κ. Αντώνης Σαμαράς. «Μέσα από τις ταινίες του, ο κορυφαίος και πολυβραβευμένος διεθνής έλληνας σκηνοθέτης ανήκει σε εκείνους που κράτησαν το όνομα της πατρίδας μας ψηλά και μετέφεραν σε όλη την υφήλιο τον πολιτισμό της. Η Ελλάδα έχασε έναν από τους σημαντικότερους πρεσβευτές της στο εξωτερικό. Στις δύσκολες στιγμές που βιώνουμε, τέτοιες απώλειες κάνουν πιο πυκνή την «ομίχλη» που έχει πλημμυρίσει τη ζωή μας. Στους οικείους του εκφράζω τα πιο ειλικρινή συλλυπητήριά μου».
«Με θλίψη πληροφορήθηκα τον θάνατο του Θόδωρου Αγγελόπουλου» είπε από την πλευρά του ο πρόεδρος της Βουλής κ. Φίλιππος Πετσάλνικος. «Υπήρξε πολίτης του κόσμου, ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου κινηματογράφου και πρωτίστως πρεσβευτής του ελληνικού πολιτισμού. Το έργο του συνιστά ένα μείζον ποιητικό αφήγημα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, στο κέντρο της οποίας ο Αγγελόπουλος τοποθετεί τον άνθρωπο ως αυτόπτη μάρτυρα και πρωταγωνιστή. Το ελληνικό, ουμανιστικό σύμπαν του σπουδαίου αυτού κινηματογραφιστή υπέδειξε, μέσα από τη γλώσσα των εικόνων, μια διαφορετική ανάγνωση της ελληνικότητας. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στους οικείους του».
Από το Γραφείο Τύπου του ΛΑΟΣ εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση: «Eνας μεγάλος άνθρωπος της Εβδομης Τέχνης, πρωτοπόρος του ποιοτικού κινηματογράφου, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, έφυγε απροσδόκητα από τη ζωή. Ο αδόκητος θάνατός του συγκλονίζει τον καλλιτεχνικό κόσμο και όχι μόνο. Το »μετέωρο βήμα του Πλούτωνα» στη μέση της οδού, μας πήρε έναν άνθρωπο που μας είχε συγκλονίσει, συγκινήσει και προβληματίσει βαθιά».
Ο πρόεδρος της Δημοκρατικής Αριστεράς, κ. Φώτης Κουβέλης, έκανε την εξής δήλωση: «Ο τραγικός θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου, του μέγιστου σκηνοθέτη, του παγκόσμιου κινηματογραφιστή, του γνήσιου δημοκράτη, που περπάτησε συνεπής πάντα τους δρόμους της αριστεράς, μας γεμίζει θλίψη, οδύνη. Η Ελλάδα πενθεί. Στεκόμαστε όλοι δίπλα στους οικείους του».
Ανακοίνωση εξέδωσε και ο Τομέας Πολιτισμού της Δημοκρατικής Αριστεράς: «Ο αδόκητος θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου αποτελεί ένα τραγικό συμβάν, που προκαλεί πένθος όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Τούτη τη δύσκολη ώρα, συμπαραστεκόμαστε στη θλίψη των οικείων του, αναλογιζόμενοι ότι η απώλεια του μεγάλου σκηνοθέτη βρίσκει την Ελλάδα σε μια στιγμή κρίσης, που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά κυρίως ηθική, πολιτική και πολιτισμική.
»Ο Θ. Αγγελόπουλος υπηρέτησε την έκφραση της πολιτιστικής δράσης, που ξεπέρασε τα εθνικά σύνορα για να συναντηθεί με τις πρωτοποριακές δυνάμεις της ευρωπαϊκής τέχνης, με διεθνή απήχηση. Στα κινηματογραφικά του πλάνα αποτύπωσε τις τραυματικές στιγμές της μεταπολεμικής μας ιστορίας, τη βιωμένη εμπειρία της ετερότητας, την υπαρξιακή αγωνία μπροστά σε ένα κόσμο που αλλάζει διαρκώς παράγοντας ολοένα και μεγαλύτερες ανισότητες και αποκλεισμούς.
»Ο Θ. Αγγελόπουλος υπήρξε πάντα ενεργός και δημοκρατικά ευαίσθητος πολίτης. Συμπορεύτηκε με τις δυνάμεις της ανανεωτικής και δημοκρατικής αριστεράς, βάζοντας τη σφραγίδα του στις διεκδικήσεις των ανθρώπων της τέχνης και της διανόησης. Το έργο του κέρδισε διεθνές κύρος, όχι μόνο με τα βραβεία που του απονεμήθηκαν αλλά κυρίως με την ευρεία αναγνώριση που απέκτησε σε εκατομμύρια θεατών. Ενώνοντας την εικόνα με το λόγο σε μια ιδιάζουσα φιλμική αφήγηση, ο Θ. Αγγελόπουλος υπήρξε ένας ποιητής-στοχαστής που ανανέωσε την κινηματογραφική γραφή, βάζοντας την Ελλάδα στο χάρτη της παγκόσμιας πολιτιστικής δημιουργίας.
»Το δυσαναπλήρωτο κενό της απουσίας του μας υποχρεώνει, για να τιμήσουμε ουσιαστικά τη μνήμη του, να σκεφτούμε ακόμα πιο αποφασιστικά το ρόλο του πολιτισμού στις σημερινές συνθήκες της κρίσης. Και κυρίως, μας υποχρεώνει να μελετήσουμε σε βάθος το έργο ενός δημιουργού, που μας έμαθε να κοιτάζουμε το παρελθόν και το παρόν με το »βλέμμα του Οδυσσέα»’».
Η πρόεδρος της Δημοκρατικής Συμμαχίας, Ντόρα Μπακογιάννη, έκανε την ακόλουθη δήλωση για την απώλεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου: «Από χθες το βράδυ η Ελλάδα έγινε πιο φτωχή μετά τον αναπάντεχο θάνατο του Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Ενός διεθνούς φήμης έλληνα δημιουργού που με το έργο του τίμησε την πατρίδα μας στα πέρατα του κόσμου. Δημιουργικός και πρωτοπόρος έφτιαξε σχολή σκέψης για το σύγχρονο κινηματογράφο.
»Ποιητής των κινηματογραφικών εικόνων και της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και κοινωνικής πραγματικότητας, ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος υπήρξε, χωρίς αμφιβολία, ο έλληνας σκηνοθέτης με τη μεγαλύτερη διεθνή αποδοχή τα τελευταία τριάντα χρόνια, ενώ το έργο του αποτελεί αντικείμενο μελετών και αφιερωμάτων. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του».
Εκφράζοντας τα συλλυπητήριά του, ο δήμαρχος Αθηναίων κ. Γ. Καμίνης δήλωσε: «Ο αδόκητος θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου, δεν βυθίζει στο πένθος μόνο την Ελλάδα αλλά τον παγκόσμιο κινηματογράφο και τον Πολιτισμό. Εως και την τελευταία στιγμή, πιστός στη δική του αγάπη, που τον καθιέρωσε ως κορυφαίο σκηνοθέτη και πρωτοπόρο κινηματογραφιστή. Συνεπής στις ιδέες του, σταθερός στις αρχές του, είχε το χάρισμα να ανεβάσει την Ελλάδα ψηλά, μέσα μάλιστα από θέματα που ιστορικά την πλήγωσαν. Μόνο αυτός μπορούσε να το καταφέρει τόσο καλά. Του χρωστάμε όλοι πολλά.»
Με τη σειρά του, ο δήμαρχος Πειραιά κ. Βασίλης Μιχαλολιάκος έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η Ελλάδα πενθεί, η Διεθνής Κοινότητα δακρύζει, η Τέχνη μετρά μια μεγάλη απώλεια. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με το έργο του μένει Αθάνατος. Ανήκε σε μια γενιά που βίωσε το ταξίδι του ελληνισμού σε δύσκολες ιστορικές περιόδους. Είχε το χάρισμα τις εμπειρίες του να τις κάνει εικόνες και να τις προσεγγίζει μέσα από την καθημερινότητα. Η αγάπη του για τη θάλασσα, την οποία και ο ίδιος αποτύπωνε σε ένα ανέκδοτο ποίημά του, τον έφερε στον Πειραιά, για τα γυρίσματα της ταινίας του, που έμελλε να μην τελειώσει, με τίτλο: «Η άλλη θάλασσα».
Τον αποχαιρετούμε με τα λόγια του:
«Δώστε μου ένα μέρος να κοιτάω
Ξεχάστε με στη θάλασσα»»
Τη βαθιά θλίψη της κυπριακής Βουλής για τον θάνατο του διεθνούς φήμης έλληνα σκηνοθέτη εκφράζει με γραπτή δήλωσή του ο πρόεδρος του Σώματος, κ. Γιαννάκης Ομήρου: «Η απώλεια για τον ελληνικό και τον παγκόσμιο κινηματογράφο είναι τεράστια και δυσαναπλήρωτη. Η καλλιτεχνική δημιουργία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου αναγνωρίστηκε και καταξιώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο και οι ταινίες του αποτελούν πολύτιμο κομμάτι της παγκόσμιας δημιουργίας της έβδομης τέχνης.
»Τιμούμε τον σκηνοθέτη, τον εργάτη του πολιτισμού, τον φωτισμένο καλλιτέχνη Θεόδωρο Αγγελόπουλο, η προσφορά του οποίου θα αποτελεί παντοτινά πολύτιμη παρακαταθήκη στην τέχνη και τον πολιτισμό».
Βαθιά θλίψη για τον αδόκητο θάνατο του κορυφαίου σκηνοθέτη εκφράζουν επίσης με ανακοινώσεις τους το ΑΚΕΛ και η ΕΔΕΚ.
Πενθεί ο κόσμος της Τέχνης και η κινηματογραφική οικογένεια
Συλλυπητήριο μήνυμα για τον θάνατο του Θεόδωρου Αγγελόπουλου έστειλε και ο Μίκης Θεοδωράκης αναφερόμενος σε «μεγάλη απώλεια για τον κινηματογράφο, για την Τέχνη, για την Ελλάδα» ενώ την οδύνη για τη σημαντική απώλεια εξέφρασε και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης:
«Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έγραψε το δικό του κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία του κινηματογράφου. Το έργο του συνομίλησε ισάξια με το έργο σπουδαίων δημιουργών. Οι αλληγορικές του εικόνες, αποτύπωσαν μέσα από μικρές ανθρώπινες ιστορίες, τη μεγάλη Ιστορία, τη συλλογική μνήμη, την πολιτική.
Μας χάρισε έναν κινηματογράφο ανεκτίμητων συναισθημάτων και ιδεών. Διανοούμενος, στοχαστής, ποιητής των εικόνων, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, μας αφήνει πιο πλούσιους με το έργο του, πιο φτωχούς με την απουσία του.
Η απώλειά του θλίβει ιδιαίτερα τους ανθρώπους του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που συνεργάστηκαν και συνδέθηκαν μαζί του, επί σειρά ετών.
Στη Φοίβη και τα παιδιά του, εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας.»
Από την πλευρά της η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών εξέφρασε τη συντριβή των Ελλήνων Κινηματογραφιστών για την τραγική απώλεια του επίτιμου προέδρου της Θόδωρου Αγγελόπουλου με τρόπο ιδιαίτερα συγκινητικό:
«Εβρεχε γλυκά εχθές το βράδυ
όπως τότε
που μας συμφιλίωνες με το δάκρυ μας
που μας φανέρωνες τα Κύθηρα
που μας δώριζες την Ελλάδα
που μας χάιδευες το παιδί μέσα μας…
Και σαν διάλεξες να φύγεις
πρόλαβες και
μας πέρασες στην άλλη θάλασσα:
στην αξιοπρέπεια και στο όνειρο.
Έβγαινες απ’ το όνειρο, καθώς μπαίναμε στο όνειρο
έτσι ενώθηκε η ζωή μας και θα ’ναι δύσκολο πολύ να ξαναχωρίσει…
Υποκλινόμαστε στο Θόδωρο της καρδιάς μας…»
Το πένθος της εκφράζει η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου: «Η κινηματογραφική οικογένεια σήμερα, πενθεί για ακόμα μια τραγική απώλεια. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έφυγε μ’ έναν απροσδόκητο τρόπο που μας αφήνει άναυδους και μελαγχολικούς.
Η μνήμη και ο απεριόριστος σεβασμός στο έργο του είναι υποχρέωση και η αναγνώριση της προσφοράς του στον Ελληνικό Κινηματογράφο, αυτονόητη.
Συναισθανόμενοι την οδύνη των οικείων του, στεκόμαστε νοερά στο πλευρό τους, σκύβοντας το κεφάλι μαζί με όλους εκείνους που από σήμερα αισθάνονται φτωχότεροι.»
Το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών επίσης αποχαιρετά τον μεγάλο δάσκαλο του κινηματογράφου με τον δικό του τρόπο:
«Αποχαιρετούμε τον ποιητή του Χρόνου και της Ιστορίας
τον ραψωδό της ερημωμένης πατρίδας
της πατρίδας που διαρκώς εξεγείρεται.
Αποχαιρετούμε τον διαλεκτικό της επανάστασης και της ήττας,
της εξορίας και της επιστροφής,
του διωγμού της προσφυγιάς και της αναζήτησης,
της ενσωμάτωσης και της σύγκρουσης.
Αποχαιρετούμε τον τραγικό του τέλους του 20ου αιώνα,
τον επικό των σπαραγμένων Βαλκανίων,
τον λυρικό των ξεριζωμένων λαών.
Αποχαιρετούμε τον οραματιστή που ξαναέδειξε γυμνή την Ελλάδα,
τον ανατόμο της ιστορικής επιλογής.
Αποχαιρετούμε το καθαρό βλέμμα του ριζοσπάστη αισθητικού.
Το σώμα του έσβησε εκεί όπου ετάχθη.
Η σκέψη και οι εικόνες του ανήκουν στη μνήμη του λαού μας.»
Διεθνής Τύπος
Την είδηση του θανάτου του σπουδαίου έλληνα μετέδωσαν τα μεγαλύτερα ξένα μέσα ενημέρωσης.
Ο 77χρονος σκηνοθέτης κατέληξε το βράδυ της Τρίτης στο νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν έπειτα από τροχαίο που σημειώθηκε στη Δραπετσώνα, όπου πραγματοποιούσε γυρίσματα για τη νέα του ταινία.
Την είδηση της τραγικής απώλειας του Θ. Αγγελόπουλου μεταδίδει η βρετανική εφημερίδα «The Guardian», μιλώντας για έναν «βραβευμένο έλληνα κινηματογραφιστή, γνωστό για το αργό και ονειρικό του στυλ ως σκηνοθέτη».
«Ο Αγγελόπουλος κέρδισε μεγάλο αριθμό βραβείων για τις ταινίες του, τα περισσότερα σε ευρωπαϊκά κινηματογραφικά Φεστιβάλ, στη διάρκεια μιας καριέρας που εκτεινόταν για περισσότερα από 40 χρόνια» γράφει το περιοδικό «Time».
«Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος υπήρξε εμβληματική φιγούρα του ελληνικού σινεμά, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1970» αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Το τροχαίο δυστύχημα σημειώθηκε στις 7 το απόγευμα της Τρίτης στον περιφερειακό δρόμο της Δραπετσώνας. Ο σκηνοθέτης βρισκόταν στο σημείο για τα γυρίσματα της νέας του ταινίας «H άλλη θάλασσα» και τη στιγμή που διέσχιζε το οδόστρωμα, μετά το πρώτο τούνελ του περιφερειακού, παρασύρθηκε από ιδιωτική μοτοσικλέτα που οδηγούσε ειδικός φρουρός, ο οποίος βρισκόταν εκτός υπηρεσίας.
