Ήταν η αιτία για να βγουν από το σπίτι οι γυναίκες. Ζώντας σε αγροτικές περιοχές δεν είχαν άλλη διέξοδο απ’ την καθημερινότητά τους. Οι αγροτικές εργασίες και οι δουλειές του σπιτιού ήταν η μόνη ενασχόλησή τους. Μέχρι που δημιούργησαν τον αγροτουριστικό συνεταιρισμό γυναικών Τριγώνου Εβρου η «Γαία». Ετσι όταν οι άντρες τους πηγαίνουν στο καφενείο εκείνες πηγαίνουν στους συνεταιρισμούς τους. Εκτός από την παραγωγή προϊόντων είναι και ένα μέρος συνάντησης, ανταλλαγής απόψεων και κοινωνικοποίησης. Άλλος ένας λόγος που τις ώθησε στην επιχειρηματικότητα ήταν και η ενίσχυση του οικογενειακού προϋπολογισμού.
Σαν τη συνταγή της γιαγιάς
Οι αγροτουριστικοί συνεταιρισμοί είναι τα κατεξοχήν παραδείγματα γυναικείας επιχειρηματικότητας στην επαρχία. Τον τελευταίο καιρό ο κόσμος τους προτιμάει, διότι χρησιμοποιούν αγνές, βιολογικές πρώτες ύλες και νιώθουν σαν να παίρνουν πράγματα από την γιαγιά τους στο χωριό. Τα στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν περίτρανα την στροφή στα παραδοσιακά προϊόντα, εφόσον το 1999 υπήρχαν 90 συνεταιρισμοί και σήμερα έχουν ξεπεράσει τους 120. Φέτος, μάλιστα, ξεκίνησαν και οι επιδοτήσεις σε άνεργους για παραγωγή παραδοσιακών ζυμαρικών από το πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
Ο συνεταιρισμός «Γαία» στηρίζεται στα αγνά τοπικά προϊόντα του Εβρου και στις παλιές συνταγές των γιαγιάδων που φυλάσσονται ως συλλογική «προίκα». Οι γυναίκες της Γαίας ακολουθούν μάλιστα τον παραδοσιακό τρόπο μαγειρέματος των προσφύγων από τη Βόρεια και Ανατολική Θράκη. Ο συνεταιρισμός ιδρύθηκε το 1998 και σήμερα αριθμεί δέκα ενεργά μέλη. Η κυρία Ζωή Φραγκουδάκη, μέλος του συνεταιρισμού λέει για το ξεκίνημα «Αλλοι μας έπεισαν ν’ ασχοληθούμε για να αυξήσουμε το εισόδημά μας. Ολες οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούμε καλλιεργούνται με βιολογικό τρόπο σε ιδιόκτητες εκτάσεις του συνεταιρισμού ή των μελών του» προσθέτει.
Στα προϊόντα που παράγουν συγκαταλέγονται ο τυπικός θρακιώτικος κόκκινος τραχανάς ζυμωμένος με ζωμό λαχανικών, το ούματς (άσπρος τραχανάς), οι ιφκάδες(χυλοπίτες), το κους κους, χειροποίητο φύλλο , γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες από κορόμηλο, φραγκοστάφυλλο, κράνα αλλά και σπιτικά λικέρ. Πολύ γνωστό κα διαδεδομένο είναι πλέον το λικέρ από δυόσμο, που δημιούργησαν.
«Δεχόμαστε παραγγελίες μέσω ίντερνετ και τηλεφωνικά απ’ όλη την Ελλάδα. Μας στηρίζει, όμως και η τοπική αγορά» τονίζει η κυρία Ζωή.
Ο χώρος, που στεγάζεται ο συνεταιρισμός είναι παράλληλα και κέντρο δημιουργικής απασχόλησης όπου διδάσκονται παραδοσιακοί χοροί σε μικρούς και μεγάλους.
Τσακώνικη μελιτζάνα και αμυγδαλωτά
Το μικρόβιο της επιχειρηματικότητας δεν γνωρίζει γεωγραφικούς περιορισμούς. Οι συνεταιρισμοί εκτείνονται από τα ορεινά της χώρας μέχρι τα νησιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο τσακώνικος αγροτικός συνεταιρισμός γυναικών Λεωνιδίου.
Ο συνεταιρισμός ξεκίνησε την λειτουργία του το 2006. Σήμερα αριθμεί επτά γυναίκες που προσπαθούν να διατηρήσουν τις τοπικές παραδοσιακές συνταγές και να προωθήσουν τα τοπικά προϊόντα. Κυρίως, όμως, την τσακώνικη μελιτζάνα, που είναι προϊόν ονομασίας προέλευσης.
Παρασκευάζουν γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, βουτήματα, παξιμάδια, λικέρ, χυλοπίτες, δίπλες, αμυγδαλωτά αλλά και γλυκά του ταψιού.
«Το εκθετήριο μας έχει περισσότερη δουλειά τα καλοκαίρια, τις αργίες και τα τριήμερα, καθώς βασιζόμαστε στους περαστικούς» τονίζει η κυρία Μαρία Πουτσελά, δραστήριο μέλος του συνεταιρισμού.
Οσον αφορά την οικονομική κρίση και το κατά πόσο τους έχει επηρεάσει, παρατηρεί ότι «τώρα έχουμε αρχίσει και βλέπουμε μια κάμψη στις πωλήσεις μας αλλά την παραγωγή μας δεν την έχουμε μειώσει ακόμη, γιατί δεν ήταν έτσι κι αλλιώς καθημερινή».
Στην Πορταριά Πηλίου
Άλλο ένα παράδειγμα είναι ο αγροτουριστικός συνεταιρισμός γυναικών Πορταριάς Πηλίου «Η Πορταριά», που ιδρύθηκε το 1997 από τις γυναίκες του χωριού που ήθελαν να αξιοποιήσουν παλιές συνταγές που είχαν στα συρτάρια τους. Παράλληλα, όμως, έψαχναν και τρόπους για να ξεφύγουν από την καθημερινότητα. «Θέλαμε να έχουμε ένα μέρος να πάμε εκτός σπιτιού, όπου θα δημιουργούμε και θα κερδίζουμε και ένα χαρτζιλίκι» αναφέρει η κυρία Ελένη, μέλος του συνεταιρισμού στον οποίο εργάζονται, σήμερα, είκοσι γυναίκες.
Διαθέτουν δύο εργαστήρια και ένα εκθετήριο, που δημιουργήθηκαν μέσω του προγράμματος LEADER.
«Παρασκευάζουμε μαρμελάδες, γλυκά, ζυμαρικά, λικέρ από εκχυλίσματα καρπών του Πηλίου, συσκευάζουμε βότανα, φτιάχνουμε πίτες κατόπιν παραγγελίας, αναλαμβάνουμε την κατασκευή μπομπονιέρων και γλυκών για γάμους και βαφτίσεις. Δεχόμαστε παραγγελίες από την Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και τα νησιά, αλλά σε μικρές ποσότητες» προσθέτει η κυρία Ελένη.
Νερατζάθ από τη Λέσβο
Σημαντικό έργο, όμως έχει να επιδείξει και ο αγροτουριστικός συνεταιρισμός γυναικών Παρακοίλων Λέσβου, που βρίσκεται στη Μυτιλήνη στον κόλπο της Καλλονής. Το 2001 έντεκα γυναίκες με τον πόθο της δημιουργίας έστησαν τον συνεταιρισμό. Η αφορμή τους δόθηκε μετά από μια ενημέρωση του επιμελητηρίου της Λέσβου σχετικά με την γυναικεία επιχειρηματικότητα.
«Στην αρχή δεν το είδαμε ως οικονομική δραστηριότητα αλλά ως μια συλλογική δουλειά, που είχε αντίκτυπο στην κοινωνία, στην οικογένεια αλλά και στην προσωπικότητά μας» αναφέρει η κυρία Μαρία Γιαβάση, μέλος του συνεταιρισμού.
«Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούμε είναι από τα Παράκοιλα και από διάφορα άλλα μέρη της Λέσβου. Στον τόπο μας έχουμε πολλούς πορτοκαλεώνες που έμεναν αναξιοποίητοι. Ξεκινήσαμε, λοιπόν να χρησιμοποιούμε τα πορτοκάλια στα γλυκά μας. Σήμερα φτιάχνουμε γλυκά του κουταλιού όπως καρπούζι, ατζούρι, μελιτζανάκι, ελιά, ρεβίθι, φασόλι, πατάτα, σελινόριζα, τριαντάφυλλο, τσάγαλο και περγαμόντο. Ακόμη, φτιάχνουμε μαρμελάδες, ζυμαρικά, τις παραδοσιακές χάχλες, λικέρ, το λαδοτύρι μας με έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και πετιμέζι από τα σύκα. Και μια διαδικασία που δεν την ξέρετε. Μαζεύουμε το φυσικό αλάτι απ’ τον κόλπο Καλλονής, το ανακατεύουμε με πιπέρια και το συσκευάζουμε. Το χαρακτηριστικότερο, όμως προϊόν είναι το νερατζάθ (ανθόνερο), απόσταγμα από τα νερατζόφυλλα του πορτοκαλεώνα, φάρμακο για τη δυσπεψία, όπως λένε οι ντόπιοι. Το χρησιμοποιούμε και για λοσιόν προσώπου και για αρωματικό για τα γλυκά μας» λέει περήφανα η κυρία Μαρία.
Τα τελευταία χρόνια οι παραγγελίες έχουν αυξηθεί και οι γυναίκες αναλαμβάνουν και την κάλυψη κοινωνικών εκδηλώσεων. Εδώ και δύο χρόνια, που δημιουργήθηκε και η σελίδα τους στο διαδίκτυο, δέχονται και από εκεί παραγγελίες. Μάλιστα όποιος το επιθυμεί είναι ευπρόσδεκτος στο εργαστήρι τους να παρακολουθήσει τις διάφορες παραγωγικές διαδικασίες. «Δουλεύουμε χωρίς μηχανήματα, σαν μια μικρή κουζίνα» προσθέτει η κυρία Μαρία.
