Ηταν ο Κάρολος Ντίκενς αντισηµίτης; Εκανε ρατσιστικά αστεία για τους µαύρους; Είχε χαµηλή εκτίµηση για τις γυναίκες; Οι παραπάνω αιτιάσεις έτσι όπως κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί έχουν ίσως κάποια βάση, είτε χαλαρή είτε περισσότερο στέρεα. Η πρώτη, για παράδειγµα, «ακούµπησε» στον χαρακτήρα του εβραίου Φέιγκιν στον «Ολιβερ Τουίστ», στην αναφορά της εθνικότητας του οποίου ο Ντίκενς έδειξε µια ιδιαίτερη εµµονή, ανάλογη της οποίας δεν υπάρχει σε ολόκληρο το υπόλοιπο έργο του. Η δεύτερη είχε να κάνει µε µια κωµική αφήγηση στα «Αµερικανικά Σηµειώµατα», αµέσως µετά την επιστροφή του από το πρώτο ταξίδι του στις ΗΠΑ το 1842, παρ’ όλο που ο ίδιος ήταν κάθετα αντίθετος στον θεσµό της δουλείας. Οσο για την τρίτη, συνδέθηκε µε τη σχέση του µε την ίδια τη µητέρα του, στην οποία ουδέποτε συγχώρησε το γεγονός ότι, ενώ µπορούσε, δεν έκανε τίποτε για να τον απαλλάξει από τα δεινά της παιδικής εργασίας και δη µέσα σε άθλιες συνθήκες.
Είτε ισχύουν είτε όχι, τα παραπάνω ελάχιστα χαρακτηρίζουν ωστόσο τον σηµαντικότερο µυθιστοριογράφο της βικτωριανής Αγγλίας. Το χιούµορ του, ο ρεαλισµός, η αφηγηµατική δεινότητα, η σχέση του µε το υπερβατικό στοιχείο, η σκιαγράφηση δυνατών χαρακτήρων και η επιµονή του στην ανάγκη κοινωνικών µεταρρυθµίσεων προς όφελος των φτωχών και των αδυνάτων σε µια περίοδο όπου η χώρα του αποτελούσε τεράστια οικονοµική και πολιτική δύναµη, ήταν τα στοιχεία εκείνα τα οποία συνέβαλλαν αποφασιστικά τόσο στην αναγνώρισή του όσο βρισκόταν ακόµη εν ζωή όσο και στην αντοχή του θρύλου του στον χρόνο.
Πολλά από τα µυθιστορήµατα του Ντίκενς εµφανίστηκαν, αρχικά, σε περιοδικά σε συνέχειες, µια µορφή η οποία ήταν αρκετά διαδεδοµένη εκείνη την εποχή και ο ίδιος συνέβαλλε στην περαιτέρω αύξηση της δηµοτικότητάς της. Ωστόσο, ενώ άλλοι µυθιστοριογράφοι ξεκινούσαν τη δηµοσίευση όταν είχαν πια ολοκληρώσει το έργο τους, αυτός έγραφε παράλληλα, «σφυγµοµετρώντας», µε τον τρόπο αυτόν, και τις αντιδράσεις των αναγνωστών. Ο Ντίκενς ήταν ιδιαίτερα γνωστός για τις εξαιρετικά έντονες δραµατικές κορυφώσεις στις οποίες φρόντιζε να διακόπτει κάθε συνέχεια έτσι ώστε οι αναγνώστες να µένουν κυριολεκτικά µε κοµµένη την ανάσα ως την επόµενη, ή ακόµη και τη µεθεπόµενη…
Συγγραφέας έντονα αυτοβιογραφικός, πολλά απ’ όσα περιγράφει στα µυθιστορήµατά του αποτελούσαν προσωπικά του βιώµατα ή επαγγελµατικές εµπειρίες. Ο Ντίκενς ήταν το δεύτερο από τα οκτώ παιδιά ενός δηµοσίου υπαλλήλου ο οποίος ζούσε µονίµως πάνω από τις οικονοµικές του δυνατότητες. Οταν λοιπόν µπήκε κάποια στιγµή στη φυλακή για χρέη, ο 15χρονος Κάρολος αναγκάστηκε να διακόψει το σχολείο προκειµένου να εργαστεί σε εργοστάσιο βερνικιών προσπαθώντας να συντηρήσει την οικογένειά του.
Η άθλια ατµόσφαιρα που αντιµετώπιζε καθηµερινά εκεί – ποντίκια, κατεστραµµένα πατώµατα, βρώµα και παρακµή – αντανακλάται χαρακτηριστικά στον «∆αβίδ Κόπερφιλντ», το πιο αυτοβιογραφικό µυθιστόρηµά του. Aργότερα έπιασε δουλειά στο γραφείο ενός δικηγόρου αλλά κι εκεί δεν του άρεσε. Εµαθε στενογραφία και άρχισε να εργάζεται ως ελεύθερος ρεπόρτερ. Λεγόταν µάλιστα ότι κανείς άλλος συνάδελφός του στο Λονδίνο δεν µπορούσε να συγκριθεί µε τον Ντίκενς στην ακρίβεια αλλά και στην ταχύτητα των ειδήσεων. Στον ελεύθερο χρόνο του έγραφε διηγήµατα αξιοποιώντας τις δηµοσιογραφικές εµπειρίες του. Η επιτυχία ήρθε πολύ γρήγορα και δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. «Ο Ντίκενς κατάφερε να δώσει στους χαρακτήρες του σάρκα και οστά όχι περιγράφοντάς τους αλλά αφήνοντάς τους να περιγράψουν οι ίδιοι τον εαυτό τους» είπε κάποτε ο φίλος και βιογράφος του συγγραφέα Τζον Φόστερ. Και πραγµατικά: µε τα χαρακτηριστικά εκκεντρικά τους ονόµατα, οι χαρακτήρες του Ντίκενς είναι εµβληµατικοί: ο Εµπενίζερ Σκρουτζ, ο µικρός Τιµ, ο Τζέικοµπ Μάρλεϊ, ο Ολιβερ Τουίστ, ο ∆αβίδ Κόπερφιλντ και πολλοί άλλοι είναι τόσο γνωστοί ώστε θα µπορούσε να πει κανείς ότι αντέχουν και έξω από τα ίδια τα µυθιστορήµατα του συγγραφέα.
Ανάµεσα στους «χαρακτήρες» του, κορυφαίο ρόλο παίζει το ίδιο το Λονδίνο, το οποίο κατόρθωσε να σκιαγραφήσει καλύτερα και αντιπροσωπευτικότερα από κάθε άλλον συγγραφέα της εποχής του – και ίσως όχι µόνο αυτής.
Περισσότερες από 180 κινηµατογραφικές ταινίες – από τα πρώτα κιόλας βήµατα του βωβού κινηµατογράφου – και τηλεοπτικές διασκευές βασισµένες στα έργα του Ντίκενς αποτελούν αδιάψευστους µάρτυρες της επιτυχίας και της διαχρονικότητάς του. (Μια νέα εκδοχή των «Μεγάλων Προσδοκιών» µάλιστα, η πέµπτη κατά σειρά, θα προβληθεί άµεσα από το BBC επ’ ευκαιρία της εφετινής 200ής επετείου από τη γέννησή του.)
Η περίφηµη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» («A Christmas Carol») µε κεντρικό ήρωα τον τσιφούτη και µίζερο Σκρουτζ είναι η αγαπηµένη της κινηµατογραφικής κάµερας και ταυτόχρονα το γνωστότερο έργο του Ντίκενς. Χαρακτηρίστηκε «εθνικό αγαθό, ικανό να τονώσει τα προσωπικά αποθέµατα καλοσύνης καθενός και καθεµιάς που το διαβάζει».
Από πολλούς θεωρείται µάλιστα ότι η σηµερινή αντιµετώπιση των Χριστουγέννων ως µιας «εκκοσµικευµένης» οικογενειακής γιορτής µε κύρια χαρακτηριστικά το φαγητό, το ποτό, τον χορό, τα παιχνίδια και την εν γένει γενναιόδωρη διάθεση σε αντίθεση µε τον έντονα θρησκευτικό χαρακτήρα, ο οποίος κυριάρχησε στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, οφείλεται εν πολλοίς στο έργο του Ντίκενς. Αυτός επανέφερε την εποχική ευθυµία ύστερα από την απαγόρευση των – σχετικών µε τα Χριστούγεννα – «παγανιστικών τελετουργικών» που είχε επιβάλει η εξουσία των Πουριτανών τον 17ο αιώνα στον αγγλόφωνο κόσµο επηρεάζοντας αποφασιστικά αυτόν καθαυτόν τον εορτασµό στις χώρες της ∆ύσης…
Γεννήθηκε στο Λάντπορτ του Πόρτσμουθ.
Δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα, τα «Χαρτιά του Πίκγουικ», που έγιναν ανάρπαστα.
Νυμφεύθηκε την Κάθριν Χόγκαρθ, από την οποία απέκτησε 10 παιδιά.
Κυκλοφόρησε ο «Δαβίδ Κόπερφιλντ» που είναι σχεδόν η αυτοβιογραφία του.
Εκδόθηκε για πρώτη φορά η «Ιστορία δύο πόλεων», το πιο ευπώλητο μυθιστόρημά του.
Πέθανε στο Ρότσεστερ. Η σορός του τάφηκε στο Αββαείο του Γουεστμίνστερ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
