Το διάβασμα είναι η δουλειά τους. Ποια είναι όμως τα αναγνώσματα του ελεύθερου χρόνου τους; Ζητήσαμε από 20 ανθρώπους από τον χώρο του βιβλίου να κάνουν απολογισμό της αναγνωστικής ζωής τους για το 2011 και να μας δώσουν ο καθένας πέντε τίτλους που ξεχώρισε.
{{{ moto }}}
Βιβλία νέας εσοδείας ή παλαιότερα, έντυπα και e-books, κείμενα που πρωτοδιάβασαν ή ξαναδιάβασαν, στα ελληνικά ή και σε άλλες γλώσσες, ακόμη και άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά απαρτίζουν ένα σύνολο 100 τίτλων με τα πλέον ενδιαφέροντα αναγνώσματα της χρονιάς σε έναν πολύ προσωπικό απολογισμό μεταφραστών, διευθυντών λογοτεχνικών περιοδικών και διευθυντών δημόσιων βιβλιοθηκών, πανεπιστημιακών και δημοσιογράφων.
Κάθε μέρα ως την Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου πέντε από αυτούς αποκαλύπτουν στο «Βήμα» τα αναγνώσματα του 2011 που τους συγκίνησαν, που ερέθισαν τη σκέψη τους, που έδωσαν απαντήσεις σε ερωτήματά τους ή τους πρόσφεραν ώρες απόλαυσης. Μας θυμίζουν εκδόσεις του έτους που λήγει σύντομα, βιβλία που αντέχουν στον χρόνο αλλά και κείμενα λιγότερο γνωστά ή άγνωστα που εκφράζουν τις ιδιαίτερες ανησυχίες τους, πνευματικές και αισθητικές, και τα οποία ίσως αξίζει να αναζητήσουμε.
Σήμερα τις δικές τους επιλογές από τα διαβάσματα του 2011 καταθέτουν πέντε διευθυντές λογοτεχνικών περιοδικών από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, ο Τάσος Γουδέλης, ο Βασίλης Ζηλάκος, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, ο Γιώργος Κορδομενίδης και ο Ντίνος Σιώτης.
Tάσος Γουδέλης
Συνεκδότης του περιοδικού «Το Δέντρο», συγγραφέας. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχωρίζει:
1. Ίταλο Σβέβο, «Η συνείδηση του Ζήνωνα» (μτφ. Κούλα Καφετζή, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, 2007): Εδώ ο εσωτερικός μονόλογος, μέσα σε αφηγηματικό πλαίσιο, δίνει τους πιο εύγευστους καρπούς του. Φυγόκεντρος λόγος που πολλά οφείλει τόσο στον Τσέχοφ όσο και στον Τζόις.
2. Ελάχιστοι θα αμφισβητήσουν ότι κάθε θεωρητικό εγχείρημα του Τζορτζ Στάινερ είναι μια βαρυσήμαντη και γοητευτική πνευματική πρόταση. Έχω πάντα δίπλα μου όλα του τα βιβλία και τα συμβουλεύομαι. Τα «Αξόδευτα πάθη» (μτφ. Κατερίνα Σχινά, Νεφέλη, 2001), για παράδειγμα, είναι και αυτό μια ευφάνταστη περιπλάνηση στον χώρο της παγκόσμιας γραμματείας.
3. Ο Ουμπέρτο Έκο, παρά τις αμφιλογίες γύρω από το λογοτεχνικό του ταλέντο, είναι μια εξέχουσα μορφή της σύγχρονης σκέψης. Το «Κοιμητήριο της Πράγας» (μτφ. Έφη Καλλιφατίδη, Ψυχογιός, 2011) είναι ακόμη ένα, αν όχι εμπνευσμένο, τουλάχιστον πληθωρικό, σύγχρονο «κείμενο ιδεών» με την καλύτερη έννοια.
4. Δεν είναι δυνατόν να μην επανέλθει και ο πιο παραδοσιακός αναγνώστης στα προκλητικά κείμενα του Χένρι Μίλερ, του συγγραφέα που εισήγαγε το αυτοβιογραφικό στοιχείο στο μοντέρνο μυθιστόρημα, συνδυάζοντάς το με ποιητικές λύσεις. Ο «Τροπικός του Αιγόκερω» (μτφ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Μεταίχμιο, 2006) δίνει το στίγμα ενός σκεπτόμενου πλάνητος, που αναζητούσε τον επίγειο Παράδεισο με το μέτωπο στα σύννεφα.
5. Το «Αλεξανδρινό κουαρτέτο» (μτφ. Μαριάννα Παπουτσοπούλου, Μεταίχμιο, 2009) του Λόρενς Ντάρελ, στη νέα επίτομη έκδοσή του, πιστεύω ότι μπορεί να γίνει ένα σπουδαίο corpus για το νέο αναγνώστη αφηγηματικών έργων. Συχνά παραληρηματικό, γοητευτικά χαοτικό, υπερφιλόδοξο κείμενο, προσπαθεί να συλλάβει τους πιο ακαθόριστους ήχους δύο πολιτισμών (του Δυτικού και του Ανατολικού) μαζί με τις ατομικές δονήσεις των ηρώων του.
Βασίλης Ζηλάκος
Εκδότης του περιοδικού περι-ποίησης «Κουκούτσι», ποιητής. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχώρισε:
1. Γιώργος Βέης, «Μετάξι στον κήπο» (Ύψιλον/βιβλία, 2010): Μια ποιητική συλλογή που ανάγει τη φύση σε ποιητικό ον και είναι φτιαγμένη από υλικά της λεπταισθησίας ενός μεγάλου ανατολίτη δασκάλου.
2. Αντώνης Γκάντζης, «Ωδή στο νέο Μεσολόγγι» (Αρμός, 2009): Μια λυρική σύνθεση για το έγκλημα που συντελείται στη Γάζα με τη συνενοχή του πολιτισμένου κόσμου.
3. Κώστας Χατζηαντωνίου, «Αγκριτζέντο» (Λιβάνης, 2011): Ένα μυθιστόρημα για τον Ακράγαντα που ήταν και για τον Ακράγαντα που θα έπρεπε, ως σύμβολο, να καθοδηγεί τη ψυχή μας.
4. Jean-Luc Marion, «Επιπροσθέτως» (μτφ. Γιώργος Γρηγορίου, Πόλις, 2011): Μια κριτική προσέγγιση από τον γάλλο φιλόσοφο της φαινομενολογικής σκέψης των Husserl και Heidegger, που δοκιμάζει ένα βήμα παραπέρα.
5. Irene J. F. de Jong, «Οδύσσεια, ένα αφηγηματολογικό υπόμνημα» (μτφ. Κατερίνα Δημοπούλου, University Studio Press, 2011): Μια μελέτη που δεν εμμένει στις λεπτομέρειες του κειμένου, αλλά αποκλειστικά στην αφηγηματολογική διάσταση του έπους, ρίχνοντας φως στα συμφραζόμενα και στο επίπεδο της μακροδομής.
Σταύρος Ζουμπουλάκης
Διευθυντής του περιοδικού «Νέα Εστία», συγγραφέας. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχωρίζει:
1. Charles Taylor, «A Secular Age» (Harvard University Press, 2007): Μου έμαθε πολλά σε ένα θέμα που με απασχολεί ζωηρά.
2. J. Duncan M. Derrett, «Studies in the New Testament» (6 τόμοι, E. J. Brill, 1977-1995): Δώρο αγαπητού φίλου. Άρχισα πολύ πρόσφατα να το διαβάζω –έχει πολύ δρόμο ακόμη ώσπου να φτάσω στο τέλος– και έχω μείνει άναυδος από τη λογιοσύνη του ανδρός, η ειδικότητα του οποίου είναι το ινδουιστικό δίκαιο.
3. Γιώργος Κουτζακιώτης, «Αναμένοντας το τέλος του κόσμου τον 17ο αιώνα. Ο εβραίος μεσσίας και μέγας διερμηνέας» (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών-Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, 2011): Πολύ ευχάριστη έκπληξη που επιτέλους ένας νέος ιστορικός δεν ασχολείται με την ελληνική δεκαετία 1940-50, όπως η πλειονότητα των ομοτέχνων του, αλλά με το μεσσιανικό κίνημα του Σαμπατάι Τσεβί και αναδεικνύει μια άγνωστη ελληνική πτυχή του.
4. Γιάννης Βαρβέρης, «Βαθέος γήρατος» (Κέδρος, 2011): Απλότητα και λιτότητα. Συγκίνηση. Το δεύτερο μέρος της συλλογής είχε δημοσιευτεί στη «Νέα Εστία» και θυμάμαι έντονα τη χαρά του.
5. Μέριλιν Ρόμπινσον, «Γκίλιαντ» (μτφ. Αντριάνα Σακκά, Βασίλης Αργυριάδης, Εν πλω, 2010): Σπουδαίο δείγμα μιας άγνωστης στην Ελλάδα μυθιστορηματικής κατηγορίας.
Γιώργος Κορδομενίδης
Εκδότης-διευθυντής του περιοδικού «Εντευκτήριο», συγγραφέας. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχώρισε:
1. Όμηρος, «Ιλιάδα» (2 τόμοι, μτφ. Δ. Ν. Μαρωνίτης, Άγρα 2010): Επιτέλους, ένα κλασικό κείμενο, δυσπρόσιτο λόγω της ανέμπνευστης σχολικής διδασκαλίας, προσφέρεται μεταφρασμένο από τον χαλκέντερο δάσκαλο σε χυμώδη ρυθμική δημοτική, που συναιρεί –με τον απαράμιλλο τρόπο του Δ. Ν. Μαρωνίτη– την πληρότητα του γραπτού λόγου και την αμεσότητα του προφορικού.
2. Γιώργος Συμπάρδης, «Ο άχρηστος Δημήτρης» (2η έκδοση, Μεταίχμιο, 2011): Το ξαναδιάβασα, για να «αποκατασταθώ» στα μάτια του βιβλίου, καθώς το είχα αδικήσει με άστοχες επιφυλάξεις όταν πρωτοκυκλοφόρησε (1998)∙ αναθεωρώ εκ βάθρων: μετέωρες σχέσεις, αποσιωπήσεις, υπαινιγμοί και η ζωή σε λαϊκές περιοχές της Αθήνας, σε ένα μυθιστόρημα με αναμφισβήτητες αρετές.
3. Τίτος Πατρίκιος, «Συγκατοίκηση με το παρόν» (Κέδρος, 2011): Υποδειγματικά χωνεμένες οι πλούσιες εμπειρίες ενός πλήρους και γόνιμου βίου: πόνος κρυμμένος στις ούγιες των ποιημάτων, ο έρωτας πανταχού παρών και η αισιόδοξη αντιμετώπιση ενός αμετάκλητου παρελθόντος.
4. Μαρία Στασινοπούλου, «Κυρία, με θυμάστε;» (Κίχλη, 2011): Καλή, χαμηλόφωνη πεζογραφία με «απλά» υλικά∙ αναμνήσεις μιας ψυχωμένης εκπαιδευτικού της Μέσης, σε πυκνή ύφανση: λιτά και μεστά πορτρέτα μαθητών της –ένας πλουμιστός κήπος εφηβικών ψυχών– και η σχέση δασκάλας-μαθητών αδιάρρηκτη από τον χρόνο.
5. Βασίλης Αμανατίδης, «7: Ποίηση για video games» (Nεφέλη, 2011): Μια χειρονομία προς την ποίηση, σύνθεση πολυφωνική που αναζητά τη συμπόρευση, από έναν συγγραφέα που ντύνεται άλλο υφολογικό ρούχο από βιβλίο σε βιβλίο, συγκροτώντας όμως τελικά έναν πρισματικό πλην συμπαγή εαυτό, σταδιακά απελεύθερο από τους μικρούς εαυτούς που περιέχει.
Ντίνος Σιώτης
Διευθυντής του περιοδικού «(δε)κατα», ποιητής. Από τα διαβάσματα του 2011 ξεχωρίζει:
1. Ελισάβετ Αρσενίου, «Χιλιάδα» (Τυπωθήτω, 2011): Ποιήματα που βρίσκονται στο ξέφωτο μιας απόμακρης κατασκήνωσης. Η ποιήτρια συλλαβίζει προεόρτια φαντασίας σε δράση και σε διέγερση με στίχους υφέρπουσας παλινδρόμησης προς την αλήθεια της γλώσσας.
2. Λένα Καλλέργη, «Κήποι στην άμμο» (Γαβριηλίδης, 2010): Πρώτη συλλογή. Ποιήματα ψυχωμένα, ζόρικα, αυθάδικα, υπαινικτικά, πολυταξιδεμένα, που κοιτάνε βαθιά μέσα μας καλωσορίζοντας τον στοχασμό – και μετά γίνονται κήποι με μαργαριτάρια στην άμμο.
3. Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, «Ψηλή σηκώστε στέγη, ξυλουργοί» (μτφ. Αύγουστος Κορτώ, Καστανιώτης, 2010): Ένα απαιτητικό βιβλίο που διαβάζεται και ξαναδιαβάζεται. Ο πρωταγωνιστής Σίμορ, το ιερό συγγραφικό τέρας, έχει μπει στη ζωή κάθε σύγχρονου συγγραφέα, στοιχειώνοντας τον συγγραφικό του κόσμο.
4. Έρση Σωτηροπούλου, «Να νιώθεις μπλε, να ντύνεσαι κόκκινα» (Πατάκης, 2011): Γιατί στα διηγήματα της συλλογής έχει πάρει φωτιά η αφοπλιστική αυθάδεια, η φαντασία έχει απογειωθεί, το τραγικό φωτίζει το κωμικό σαν μια φάρσα που νιώθει άβολα παγιδευμένη στην καθημερινότητα.
5. Γουόλτερ Άιζακσον, «Steve Jobs, η επίσημη βιογραφία» (Ψυχογιός, 2011): Γιατί αναφέρεται σε έναν δημιουργό-οραματιστή, έναν επιχειρηματία-επαναστάτη, έναν μοναδικό άνθρωπο του 20ού αιώνα που πήρε τα ρίσκα και του οποίου το έργο χαράζει ήδη τις επερχόμενες γενιές και τους υπόλοιπους αιώνες.
Την Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου: Ποια από τα βιβλία που πέρασαν από τα χέρια και τα μάτια τους το 2011 συγκράτησαν πέντε διευθυντές δημόσιων βιβλιοθηκών.
