Διατροφή: μύθος και προπαγάνδα
Εκδόσεις Κέδρος 2011, σελ. 304,
τιμή 18 ευρώ
Στη γλώσσα των εξαιρετικά μακρόβιων κατοίκων του νησιού Οκινάουα της Ιαπωνίας “χάρα χάτσι μπου” σημαίνει να τρώει κανείς ώσπου να χορτάσει κατά 80%. Με την ιδέα αυτή συμφωνεί και ο Michael Pollan. «Να τρώτε φαγητά. Οχι μεγάλη ποσότητα. Κυρίως φυτά». Σε αυτές τις οχτώ λέξεις συνοψίζεται το «ζουμί»του βιβλίου «Ιn defense of food» του αμερικανού δημοσιογράφου και στοχαστή το οποίο μόλις κυκοφόρησε από τις Εκδόσεις Κέδρος με τον κάπως ατυχή τίτλο «Διατροφή: μύθοι και προπαγάνδα».
Οχι ότι ο ελληνικός τίτλος δεν περιγράφει επαρκώς αυτό που κάνει ο συγγραφέας στο πόνημά του. Πράγματι, ο Πόλαν, που έχει ξοδέψει πολύ μελάνι σε θέματα (δια)τροφής, καταρρίπτει διατροφικούς μύθους και ξεσκεπάζει την προπαγάνδα γύρω από το φαγητό. Ομως αυτό που πραγματικά κάνει με τα παραπάνω δεν είναι τίποτε άλλο από το να υπερασπίζεται το φαγητό, το αληθινό φαγητό.
Αν σας ξένισε λοιπόν η πρώτη συμβουλή του «Να τρώτε φαγητά», ξανασκεφτείτε το: πολλά από αυτά που τρώμε σήμερα δεν είναι φαγητά! Δεν είστε πεπεισμένοι για αυτόν τον ισχυρισμό; Τότε δεν έχετε παρά να περάσετε μερικά λεπτά στους διαδρόμους ενός σουπερμάρκετ για να διαβάσετε τι υπάρχει στις ετικέτες των προϊόντων που αγοράζουμε εκεί. Παραδείγματος χάριν, ένα γιαούρτι που είναι φαγητό οφείλει, κατά τον συγγραφέα, να περιέχει φρέσκο γάλα και μαγιά γιαουρτιού. Οτιδήποτε άλλο το απομακρύνει από τον ορισμό του φαγητού κατά Pollan και όσο περισσότερα είναι τα πρόσθετα τόσο μεγαλύτερη και η απόστασή του από το πραγματικό γιαούρτι. Μετρήστε λοιπόν πόσα γιαούρτια στο σουπερμάρκετ δεν είναι γιαούρτια. Αλλο παράδειγμα μη φαγητού είναι όλα αυτά που τρώμε επειδή έχουμε καταπιεί αμάσητη την καραμέλα της υγιεινής διατροφής η οποία σύμφωνα με τον συγγραφέα κατά τη διάρκεια των 30 τελευταίων ετών έχει πετύχει να μπερδέψει τόσο πολύ τους Αμερικανούς και σίγουρα τους έχει καταστήσει παχύτερους και ασθενέστερους.
Αυτά που γράφει για τους Αμερικανούς ο Pollan ισχύουν εν πολλοίς και για μας. Και τα δικά μας παιδιά γίνονται όλο και πιο παχύσαρκα. Και εμείς αγοράζουμε ενισχυμένες με το τάδε ή το δείνα συστατικό που υποτίθεται ότι μας αδυνατίζει, προστατεύει την καρδιά μας ή συμβάλλει στη μεγαλύτερη πρόσληψη φυτικών ινών. Το ότι μαζί με τις φυτικές ίνες, ή τα όποια αντιοξειδωτικά, μπορεί να παίρνουμε και «τόνους» ζάχαρης, καθώς επίσης και μια γενναία δόση χημικών, είναι ένα σημείο των καιρών. Γι’ αυτό λοιπόν και ο συγγραφέας συνιστά να μην τρώμε τίποτε που δεν θα αναγνώριζε για φαγητό η γιαγιά μας ή η προγιαγιά μας. Αυτά είναι φαγητό για τον Pollan.
Φυσικά, οι άλλες δύο συμβουλές του συγγραφέα δεν χρειάζονται επεξήγηση: το να μην τρώμε πολύ και να προτιμούμε κυρίως φυτικές τροφές είναι η συνταγή για να αποφύγουμε τις ασθένειες του δυτικού κόσμου, την παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά και τους καρκίνους. Είναι επίσης η συνταγή για να επαναφέρουμε το φαγητό στη σωστή του διάσταση: να μη βλέπουμε το γάλα ως ασβέστιο, τα πορτοκάλια ως βιταμίνη C και τις σαρδέλες ως λιπαρά οξέα ω3.
Να λοιπόν τι περιλαμβάνει η συνταγή Pollan:
– Μην τρώτε τίποτε που η γιαγιά σας δεν θα αναγνώριζε ως φαγητό (πολύ περισσότερο τίποτε που δεν σαπίζει, όπως μπισκότα με κρέμα που μένει ανέγγιχτη στον χρόνο ή τυριά στην παρασκευή των οποίων δεν συμμετείχαν καθόλου αγελάδες).
– Αποφύγετε τα προϊόντα διατροφής τα συστατικά των οποίων σας είναι άγνωστα, δυσκολοπρόφερτα ή περισσότερα από 5 σε αριθμό ή περιεχόμενο και υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη από σιρόπι καλαμποκιού.
– Αποφύγετε τα προϊόντα που διατείνονται ότι είναι υγιεινά (είναι συνήθως επεξεργασμένα).
– Δραπετεύστε από το σουπερμάρκετ όποτε μπορείτε (προτιμώντας τις λαϊκές αγορές) και αν βρεθείτε εκεί, προτιμήστε την περιφέρειά του από το κέντρο του (όπου βάσει σχεδιασμού τοποθετούνται κυρίως οι επεξεργασμένες τροφές).
– Να τρώτε κυρίως φυτά. Ειδικά φύλλα (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα απαρνηθείτε εντελώς το κρέας).
– Αν έχετε χώρο, αγοράστε καταψύκτη (για να μπορείτε να φυλάτε εκεί ένα καλό κρέας ελευθέρας βοσκής που εντοπίσατε και αγοράσατε σε μεγάλη ποσότητα ή λαχανικά που συλλέχθηκαν στην εποχή τους).
– Φάτε όπως τα παμφάγα (αυξάνει τις πιθανότητες να καλύψετε όλες σας τις ανάγκες).
– Να τρώτε ώριμες τροφές από υγιή εδάφη.
– Να τρώτε άγριες τροφές όποτε μπορείτε (κάτι ξέρουν οι γιαγιάδες της Κρήτης που κάνουν αυτές τις πλούσιες σαλάτες ή πίτες με αγριόχορτα).
– Αντιμετωπίστε με σκεπτικισμό τις μη παραδοσιακές τροφές, αλλά μην αναζητάτε την πανάκεια στην παραδοσιακή διατροφή.
–Τρώτε όπως οι Ελληνες και πίνετε ένα ποτηράκι κρασί μαζί με το φαγητό.
