Με το βιβλίο του Αποκάλυψη, Ουτοπία και Ιστορία ο Αντώνης Λιάκος µάς προσφέρει ένα από τα εκτενέστερα και αιχµηρότερα δοκίµια στοχασµού των τελευταίων χρόνων, έργο επίπονης και µακροχρόνιας έρευνας και µελέτης στο οποίο συντίθενται τα φαινόµενα, οι τάσεις και τα έργα που διαµόρφωσαν ό,τι ο ίδιος αποκαλεί «ιστορική συνείδηση».
Εκείνο όµως που όχι απλώς το χαρακτηρίζει αλλά το καθιστά γοητευτικό είναι η αναγωγή της συνείδησης αυτής στο ανθρωπολογικό, ηθικό και πολιτισµικό πεδίο. Ο συγγραφέας συµβάλλει αποφασιστικά στον τοµέα των πολιτισµικών σπουδών συνδυάζοντας αρµονικά και αντιπαραθέτοντας, όταν χρειάζεται, τις φιλοσοφικές και κοινωνικές ιδέες µε τα έργα δηµιουργικής φαντασίας και τα κοσµικά µε τα µεταφυσικά συστήµατα.

Για τη σύνθεση και τη συγκρότηση του τεράστιου υλικού του ο Λιάκος χρησιµοποιεί ένα πρωτότυπο τριαδικό σύστηµα. Τρία λοιπόν είναι τα πεδία στα οποία διαµορφώνεται ή µεταµορφώνεται η ιστορική συνείδηση: η Αποκάλυψη (δηλαδή η θρησκεία, η µεταφυσική, οι εσχατολογικές τουτέστιν προσεγγίσεις και τα αντίστοιχα ερωτήµατα), η Ουτοπία (η φαντασιακή προβολή της κοινωνίας στο µέλλον, από την πλατωνική Ατλαντίδα ως τους νεότερους ουτοπιστές: τον Τόµας Μορ, τον Τοµάσο Καµπανέλα και τον Εντουαρντ Μπέλαµι) και η ιστορική εµπειρία όπως διαµορφώθηκε στην Εποχή των Φώτων και στον 20ό αιώνα και αποτυπώθηκε στο έργο του Βάλτερ Μπένγιαµιν – κατ’ εξοχήν σε ένα µικρό αλλά εµβληµατικό κείµενό του, τον Αγγελο της Ιστορίας. Οι αποχρώσεις φυσικά είναι ατελεύτητες. Ο Λιάκος µάς λέει ότι προσπάθησε να εξηγήσει τι σηµαίνει «σκέφτοµαι ιστορικά». Πέτυχε κάτι σηµαντικότερο: να γράψει µια ποιητική της Ιστορίας, ένα βιβλίο που ανάγει τη γνώση στο πεδίο των αισθήσεων και της ευαισθησίας. Γιατί όποιος διαθέτει ιστορική συνείδηση – µπορεί εποµένως να συνδυάζει και να συγκρίνει τις ιδέες και τα φαινόµενα – έχει ταυτοχρόνως και ηθική συνείδηση: µια ευαισθησία της γνώσης στην οποία προσδίδει ανθρωπολογικό περιεχόµενο.

Η ανάγνωση του βιβλίου προϋποθέτει εξοικείωση µε τα πρόσωπα και τα έργα στα οποία ανατρέχει ο συγγραφέας. Φροντίζει βέβαια να παράσχει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες. ∆εν είναι ανάγκη, λ.χ., να έχει διαβάσει κανείς τον Τζιανµπατίστα Βίκο για να κατανοήσει τη συµβολή αυτού του ιστορικού και πολιτικού φιλοσόφου του 17ου αιώνα στη νεότερη σκέψη. Αυτό και πλήθος συναφή εντάσσονται στο ιστορικό πλαίσιο και µαζί τους το χεγκελιανό σύµπαν των ιδεών και η µεταµόρφωσή του στο έργο του Μαρξ, η καντιανή κριτική, αιχµή της οποίας αποτελεί η Κριτική της κρίσης, και ταυτοχρό νως η περιπετειώδης σχέσητων σταθερών (µεταφυσικών) συστηµάτων µε τα κοσµικά αντίστοιχα.

Κάθε ποιητική της Ιστορίας συνεπάγεται µια ποιητική του χρόνου, που σηµαίνει ότι πάντα καταλήγουµε στο παρόν, όπου αξιολογούµε την κατακτηµένη εµπειρία. Για τούτο, συµπεραίνει ο Λιάκος, δεν υπάρχει ιστορική συνεί δηση χωρίς ελπίδα. Αλλιώς αδυνατούµε να φανταστούµε το µέλλον.

Το γοητευτικό ταξίδι του συγγραφέα στη µνήµη, στη φαντασία και στον χρόνο, δηλαδή στα κοιτάσµατα και στις προεκτάσεις της πραγµατικότητας, το επαναλαµβάνει και ο αναγνώστης διατρέχοντας αυτό το εξαιρετικό βιβλίο.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ