Την ίδια στιγµή που στην Ελλάδα η κοινή γνώµη εξακολουθεί να «βουίζει» από τις αποκαλύψεις του ελληνικής καταγωγής ελβετού βουλευτή Ιωσήφ Ζησιάδη για τον «κρυµµένο θησαυρό» των βαθύπλουτων Ελλήνων στη χώρα των Αλπεων και τις… χλωµές πιθανότητες φορολόγησής του, στην υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και πέραν του Ατλαντικού µαίνεται άγρια µάχη για το ίδιο ακριβώς θέµα. Και αυτό γιατί στο αποκορύφωµα της κρίσης χρέους και µε τη σταθερότητα της ευρωζώνης σε θανάσιµο κίνδυνο, τρεις µεγάλες χώρες – η Γερµανία, η Βρετανία και οι ΗΠΑ – προχώρησαν το τελευταίο τρίµηνο σε διµερείς συµφωνίες για τη φορολόγηση των δικών τους… ελβετόψυχων µεγαλοκαταθετών/φοροφυγάδων, συµφωνίες που από πολλούς αναλυτές πανηγυρίστηκαν (λανθασµένα, όπως θα δούµε παρακάτω) ως η «αρχή του τέλους» του ελβετικού τραπεζικού απορρήτου αλλά και δέχθηκαν σφοδρή -όσο και ολίγον… ύποπτη – επίθεση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες.
Το ελβετικό τραπεζικό απόρρητο στην Ελβετία, που βοήθησε τη χώρα να γίνει το µεγαλύτερο υπεράκτιο (offshore) τραπεζικό κέντρο του κόσµου, µε καταθέσεις που αγγίζουν ως και τα 2 τρισ. ευρώ, δέχεται τώρα τα πυρά πολλών κυβερνήσεων που προσπαθούν να πατάξουν τη φοροδιαφυγή.
Το θέµα, όπως καταλαβαίνετε, αφορά τους πάντες, αφού η Ελβετία έχει κάνει επιστήµη την προσέλκυση και «προστασία» των χρηµάτων, βρώµικων και µη, που θέλουν να φυλάξουν οι πλούσιοι φοροφυγάδες όλου του κόσµου! Ούτε λίγο ούτε πολύ, σύµφωνα µε τους «insiders» της τραπεζικής βιοµηχανίας, χάρη στον µαγνήτη του τραπεζικού απορρήτου έχουν συσσωρευθεί στα ελβετικά τραπεζικά ιδρύµατα τουλάχιστον δύο τρισεκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ ως προϊόν καταθέσεων πελατών από όλον τον πλανήτη. Και στο µυθώδες αυτό πόσο, που κατ’ άλλες πηγές αγγίζει τα 3 τρισ. δολάρια ή αν προτιµάτε 2 τρισ. ευρώ, δεν περιλαµβάνονται τα περιεχόµενα των θυρίδων, που είναι γνωστά µόνο στους κατόχους τους… Ετσι, όταν ανακοινώθηκε πριν από λίγες εβδοµάδες η διµερής φορολογική συµφωνία της Βέρνης µε την αµερικανική κυβέρνηση, σύµφωνα µε την οποία «θα περισταλεί άµεσα η φοροδιαφυγή ύψους δισεκατοµµυρίων δολαρίων κάθε χρόνο χιλιάδων αµερικανών πολιτών µέσω της κατάθεσης ποσών στα ελβετικά πιστωτικά ιδρύµατα», έπειτα από διαπραγµατεύσεις που διήρκεσαν πολλούς µήνες, ο κόσµος όλος κράτησε την ανάσα του. Το πρακτικό αποτέλεσµα των διαβουλεύσεων είναι ότι 11 µεγάλες ελβετικές τράπεζες, προκειµένου να µην πληρώσουν τεράστια πρόστιµα, δέχθηκαν να σπάσουν το απόρρητο και να παραδώσουν στις αµερικανικές αρχές καταλόγους µε τα ονόµατα άγνωστου αριθµού (αλλά σίγουρα αρκετών χιλιάδων) πελατών τους, ύποπτων για φοροδιαφυγή.
Το οικονοµικό κόστος για τις ελβετικές τράπεζες σε κάθε περίπτωση θα είναι βαρύ. Χαρακτηριστικά η Credit Suisse ανακοίνωσε ότι έχει προνοήσει για την απώλεια ως και 295 εκατ. ελβετικών φράγκων για το τρίτο τρίµηνο λόγω της αµερικανικής έρευνας για τη φοροδιαφυγή. Και βέβαια είναι γνωστό ότι έχει συµφωνήσει να πληρώσει 150 εκατ. ευρώ προς τις γερµανικές αρχές για την επίλυση της διαµάχης αναφορικά µε τη φοροδιαφυγή γερµανών πελατών της, ύποπτων για φοροδιαφυγή.Η αρχή πάντως είχε γίνει το 2009, όταν η γιγαντιαία UBS συµφώνησε να πληρώσει στις αµερικανικές αρχές πρόστιµα 780 εκατ. δολαρίων για να αποφύγει την ποινική δίωξη και αργότερα παρέδωσε τα στοιχεία 4.450 πελατών της.
Πολύ διαφορετικού τύπου είναι η συµφωνία µε τη Γερµανία που έχει προκαλέσει, όπως προείπαµε, την µήνιν των Βρυξελλών. Συγκεκριµένα η Ελβετία ουσιαστικά διατηρεί το απόρρητο για τους γερµανούς πελάτες της αλλά µε αρκετά υψηλό «απαλλακτικό» τίµηµα για τους ίδιους: η επιβάρυνση που τους περιµένει θα κυµαίνεται από 19% ως και 34% – στο κεφάλαιο και όχι µόνο στους τόκους, αφού η φράου Μέρκελ έχει ανάγκη από λεφτά για τη µεγάλη επιχείρηση της ευρωδιάσωσης! Αµα πληρώσουν, όµως, «καθαρίζουν» εσαεί για όλα τα φορολογικά τους αµαρτήµατα… Αξίζει δε να σηµειωθεί πως το ντιλ αφορά, εκτός από τους κοινούς λογαριασµούς, όλες τις µορφές περιουσιακών στοιχείων, όπως µετοχές, εταιρικά µερίδια, χρεόγραφα, οψιόν, κρατικά οµόλογα, προθεσµιακά συµβόλαια, ακόµη και πολύτιµα µέταλλα.
Η εν λόγω διµερής συµφωνία για «ρύθµιση παλαιότερων υποθέσεων», όπως και η «αδελφή» συµφωνία µε τη Βρετανία, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί, όπως όλα δείχνουν, θα αποτελέσει τη βάση και για τις άλλες διµερείς συµφωνίες της Ελβετίας, µεταξύ των οποίων και η υπό διαµόρφωση συµφωνία µε την Ελλάδα για τον εντοπισµό και την πρόσθετη φορολόγηση των καταθέσεων των Ελλήνων στις ελβετικές τράπεζες. Τυπικά θα τεθεί σε ισχύ το 2013…Η Κοµισιόν όµως έχει άλλη άποψη: πριν από µόλις τρεις ηµέρες έθεσε υπό αµφισβήτηση τις συµφωνίες που έχουν υπογράψει οι κυβερνήσεις Βρετανίας και Γερµανίας µε την Ελβετία, αφήνοντας µάλιστα ανοιχτό το ενδεχόµενο να κινηθεί και νοµικά ενάντια στις κυβερνήσεις των δύο χωρών.
Οπως υποστήριξε ο αρµόδιος επίτροπος Αλγκίρντας Σέµετα, η συµφωνηµένη φορολόγηση βάσει των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης αφορά 35% φόρο επί του τόκου από τις τραπεζικές καταθέσεις ευρωπαίων πολιτών στην Ελβετία. Στις συµφωνίες όµως που συνήψε η Ελβετία µε τη Βρετανία και τη Γερµανία το ποσοστό του φορολογικού συντελεστή είναι µικρότερο – γεγονός που θα µπορούσε, όπως υποστηρίζει η Κοµισιόν, να επηρεάσει αρνητικά τη διαδικασία επαναδιαπραγµάτευσης που έχει ήδη αρχίσει µέσα στην Ενωση για την αναθεώρηση της κοινοτικής οδηγίας της σχετικής µε τη φορολόγηση της αποταµίευσης και των καταθέσεων.
Αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Κο µισιόν είναι ότι οι Ελβετοί επιχειρούν να «προλάβουν» µια συνολική και… τελειωτική για το απόρρητό τους πανευρωπαϊκή λύση και έτσι «πλευρίζουν» χωριστά καθεµιά από τις χώρες-µέλη (ήδη διαπραγµατεύεται µε Ελλάδα, Βέλγιο, Ολλανδία κ.ά.) προκειµένου να κλείσουν διµερείς συµφωνίες µαζί τους, µε τις οποίες θα φορολογούνται ελαφρά και φυσικά χωρίς άρση του απορρήτου οι πολίτες των χωρών αυτών και τα ποσά που θα συγκεντρώνονται η Ελβετία θα τα στέλνει στις αντίστοιχες χώρες.
Την κατάσταση περιπλέκουν ακόµη περισσότερο χώρες όπως η Αυστρία και το Λουξεµβούργο, που προκειµένου να κρατήσουν το απόρρητο των καταθέσεων για τις δικές τους τράπεζές έχουν «µπλοκάρει» την ενδοκοινοτική διαπραγµάτευση ζητώντας να ισχύσει και γι’ αυτές το ίδιο σύστηµα απορρήτου που έχει γίνει δεκτό για τις καταθέσεις στις ελβετικές τράπεζες. Κοινή εκτίµηση των ανησυχούντων ευρωκρατών αλλά και ευρωβουλευτών είναι ότι, µέσω των διµερών συµφωνιών που υπογράφουν κράτη-µέλη της ΕΕ µε την Ελβετία για τη δυνατότητα φορολόγησης των καταθέσεων πολιτών τους στην Ελβετία επιτυγχάνεται µειωµένη φορολογία των καταθέσεών τους από εκείνη που προβλέπει η κοινοτική οδηγία, ενώ διασφαλίζεται η ανωνυµία των γερµανών και άλλων ευρωπαίων φοροφυγάδων – και φυσικά των Ελλήνων, αν καταλήξουµε ποτέ σε συµφωνία…
«Φτωχή χώρα µε πλούσιους κατοίκους» η Ελλάδα – και η καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό έρχεται, όπως φαίνεται, από τις παγωµένες Aλπεις. Εκεί όπου, σύµφωνα µε το πάντοτε καλά ενηµερωµένο γερµανικό περιοδικό «Der Sπegel», οι έλληνες (φοροφυγάδες και µη) πελάτες έχουν καταθέσεις 600 δισ. ευρώ! Πολλοί βέβαια εκτιµούν ότι ο αριθµός αυτός είναι υπερβολικός. Τα ελβετικά ΜΜΕ, για παράδειγµα, επιµένουν ότι οι ελληνικές καταθέσεις δεν ξεπερνούν τα… µόλις 262,2 δισ. ευρώ! Αξιωµατούχοι του ελληνικού υπουργείου Οικονοµικών υποστηρίζουν από τη µεριά τους ότι το ποσό δεν πρέπει να ξεπερνά τα 100-150 δισ. ευρώ, ενώ οι ίδιες οι ελβετικές τράπεζες κάνουν λόγο για καταθέσεις… 19,6 δισ. ευρώ! Ολα, προφανώς, εξαρτώνται από το ποια γωνία βλέπει κανείς τα πράγµατα.
Υστερα πάντως από τη νέα «βόµβα» Ζησιάδη, ο οποίος δήλωσε σε τηλεοπτική εκποµπή ότι έλληνες πολιτικοί και των δύο κοµµάτων εξουσίας καθυστερούν εδώ και έξι χρόνια (!) την κύρωση διακρατικής συµφωνίας από την ελληνική Βουλή για να προστατέψουν τις δικές τους καταθέσεις, ελβετικές εφηµερίδες (η «Le Matin» και η «Basler Zeitung» της Βασιλείας) επιστρέφουν συνεχώς στο θέµα της αδράνειας των ελληνικών αρχών στο φλέγον ζήτηµα των ελληνικών καταθέσεων στην Ελβετία. Σηµαντικές είναι οι διαστάσεις που έχει πάρει το θέµα και στα ελβετικά κοινωνικά δίκτυα, όπου «µπλέκεται» ευθέως µε τη δραµατική οικονοµική κατάσταση της… υπόλοιπης Ελλάδας. Το πιθανότερο πάντως είναι ότι σε κάποια φάση (προφανώς µετά το 2013) θα υπογραφεί επιτέλους κάποια διακρατική συνθήκη (µε πιθανότερο «πιλότο» τη γερµανική σύµβαση) για φορολόγηση των τόκων των καταθέσεων, πιθανότατα και αναδροµικά. Η Ελβετία επιµένει βέβαια στη διατήρηση της ανωνυµίας των καταθετών και τονίζει ότι απλά θα παραλαµβάνονται οι τόκοι από τις καταθέσεις και θα αποδίδονται στο Ελληνικό ∆ηµόσιο.
Επίσης η Ελβετία δεσµεύθηκε σε αυτή τη διµερή συµφωνία ότι δεν θα ικανοποιεί αόριστα αιτήµατα που αποσκοπούν στη λεγόµενη «αλίευση τραπεζικών πληροφοριών» του θιγοµένου αλλά και αιτήµατα τα οποία βασίζονται σε παράνοµη κτήση πληροφοριών από κρατικές αρχές. ∆ηλαδή η Ελβετία δεν θα ικανοποιεί αιτήµατα που στηρίζονται σε αποδεικτικά µέσα που αποκτήθηκαν παράνοµα και ιδιαί τερα ύστερα από κλοπή προσωπικών δεδοµένων από ελβετικές τράπεζες. Αυτό δηλαδή «γλιτώνει» όσους βρίσκονται στα περίφηµα CD της υπόθεσης Φαλσιανί, του τραπεζικού που αποκάλυψε και… µοσχοπούλησε, όπως όλα δείχνουν, τα στοιχεία χιλιάδων καταθετών (µεταξύ τους και Ελλήνων) στην HSBC Γενεύης.
7 ΑΙΩΝΕΣ ΜΕ ΤΑ ΛΕΦΤΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ
«Η Ελβετία δεν είναι απλώς ένα θησαυροφυλάκιο για πλούσιους Αμερικανούς: έγινε φορολογικός παράδεισος βασισμένη σε μια πανίσχυρη κοσμική παράδοση που ανάγεται επτά αιώνες πίσω και σχετίζεται με τη στρατηγική τριάντα ή σαράντα οικογενειών», εξηγεί ο Σεμπάστιαν Γκε, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Λωζάννης.
Ηδη από τον 16ο αιώνα οι καθολικοί τραπεζίτες της Γενεύης δάνειζαν μυστικά τους καθολικούς βασιλιάδες της Γαλλίας. Το 1713 το μέγα συμβούλιο του καντονιού της Γενεύης αποφάνθηκε ότι απαγορευόταν στους τραπεζίτες να αποκαλύψουν πληροφορίες σε οποιονδήποτε άλλον πλην του ενδιαφερομένου πελάτη χωρίς τη ρητή άδεια του Δημοτικού Συμβουλίου.
Οι Ελβετοί κατάλαβαν από νωρίς πως αν μείνεις ουδέτερος στους πολέμους των ξένων μπορεί να βγάλεις πολλά λεφτά κάνοντας δουλειές με τους εμπόλεμους. Σύμφωνα με τον ιστορικό Τζόναθαν Στάινμπεργκ, οι Ελβετοί διαπίστωσαν ότι το εμπόριο και το βιοτικό τους επίπεδο ποτέ δεν ήταν καλύτερο απ’ ό,τι κατά τη διάρκεια του καταστροφικού Τριακονταετούς Πολέμου του 1618-1648.
Η πραγματική «χρυσή εποχή» των ελβετικών τραπεζών ως καταφυγίου καταθέσεων της διεθνούς ελίτ ξεκίνησε ουσιαστικά με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Γαλλία και η Γερμανία επέβαλαν φόρο εισοδήματος για να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες τους: ένα πραγματικό κύμα Γάλλων και άλλων πλουσίων άρχισε να καταφτάνει με μπαούλα γεμάτα λεφτά στις ακτές των ελβετικών λιμνών…
Οι Ελβετοί ψήφισαν το 1934 νόμο για το απόρρητο, με τον οποίο χαρακτηρίζεται έγκλημα η αποκάλυψη των στοιχείων του πελάτη. Ενα από τα επιχειρήματα ήταν ότι έτσι προστάτευαν τους γερμανοεβραίους πελάτες τους που διώκονταν από τον Χίτλερ – επιχείρημα που ωστόσο δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική και έχει ήδη αποδομηθεί από τους περισσότερους ιστορικούς, μετά και τις αποκαλύψεις τη δεκαετία του 1990 για την υφαρπαγή δισεκατομμυρίων από λογαριασμούς των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
