Ο άνεµος που άρχισε να φυσά στο πολιτικό σκηνικό έπειτα από τον σχηµατισµό της κυβέρνησης συνεργασίας απειλεί να µετατραπεί σε τυφώνα, παρασέρνοντας τις βεβαιότητες των τελευταίων δεκαετιών. Στο κέντρο της δίνης βρίσκεται το ΠαΣΟΚ.
Το κόµµα που κυριάρχησε στην πολιτική ζωή για τρεις δεκαετίες είτε θα υπερβεί τις δυσκολίες του και θα φέρει ηρεµία στην πολιτική ζωή είτε θα αποτελέσει τη θρυαλλίδα ευρύτερων ανακατατάξεων. Οι δηµοσκοπήσεις το εµφανίζουν τρίτο κόµµα, και σε ορισµένες εκλογικές περιφέρειες, όπως η Β’ Αθηνών, πέµπτο!
Στην περίπτωση που διασπαστεί, κανένας χώρος δεν θα µείνει ανεπηρέαστος. Στη Ν∆ εκδηλώνεται από µερίδα βουλευτών µια σαφής τάση αποστασιοποίησης από τη σκληρή αντιµνηµονιακή ρητορική και αναζητούνται πιο ρεαλιστικές προσεγγίσεις στο θέµα της κρίσης.
Η αναδιοργάνωση του κράτους και ο εκδηµοκρατισµός του πολιτικού συστήµατος είναι ζητήµατα που συγκινούν πολιτικούς διαφορετικών κοµµάτων, κυρίως όµως του ΠΑΣΟΚ και της Ν∆. Η Αριστερά, παρ’ ότι είναι κατακερµατισµένη, διανύει περίοδο δηµοσκοπικής άνθησης.
Το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ και η ∆ηµοκρατική Αριστερά, µολονότι δεν το οµολογούν, προσβλέπουν στη µοιρασιά των ιµατίων του ΠΑΣΟΚ, ίσως όµως η Ιστορία να τους εκπλήξει ξανά, παρ’ ότι έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια από το 1989. Ο κ. Φ. Κουβέλης, ως πολιτικός «κληρονόµος» του Λεωνίδα Κύρκου, µε την ήπια φυσιογνωµία του, προσεταιρίζεται ευκολότερα τις ψήφους του αριστερού ΠΑΣΟΚ.
Επιπλέον, η παρουσία του κ. Κ. Σηµίτη στην εκδήλωση του περιοδικού «Μεταρρύθµιση» ερµηνεύθηκε ως έµµεση υπόδειξη προς την κατεύθυνση της Κεντροαριστεράς, ενδεχοµένως και πέραν των κοµµατικών τειχών του ΠΑΣΟΚ.
Στις προσκλήσεις που απευθύνουν σε πολιτικούς φίλους τους κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ, ειδικά στη Β’ Αθηνών, η προσέλευση ξαφνιάζει. Τα µέλη του κόµµατος ψάχνουν για διέξοδο και πιέζουν για στροφή προς τα Αριστερά. Το ερώτηµα είναι πώς να συνδυαστούν οι δηµοσιονοµικές επιταγές του µνηµονίου µε την κεντροαριστερή απαίτηση για δικαιοσύνη και στήριξη των οικονοµικά αδυνάµων.
Απρόβλεπτες παράµετροι αλλάζουν συνεχώς τα δεδοµένα. Η οµιλία του πρωθυπουργού κ. Λ. Παπαδήµου την Τρίτη στη συζήτηση για τον προϋπολογισµό στη Βουλή προκάλεσε πολλές συζητήσεις στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Ηταν ένα κείµενο απρόσµενα πολιτικό, βγαλµένο από την πένα ενός τεχνοκράτη. «Εξέπεµψε συγκεκριµένο πολιτικό στίγµα µε έναν τρόπο που εµείς δεν το καταφέραµε» σχολίαζε κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ.
Τα σηµεία της οµιλίας που σχολιάστηκαν περισσότερο ήταν η αναφορά στην ευθύνη της γενιάς του να υπερβεί τις δυνάµεις και τον εαυτό της για τη σωτηρία της χώρας και η φράση «δεν βρισκόµαστε υπό την επιτήρηση της τρόικας, βρισκόµαστε υπό την επιτήρηση της Ιστορίας». Το ΠΑΣΟΚ, αντιθέτως, µάλλον προσπαθεί να δραπετεύσει από την επιτήρηση της Ιστορίας. Οσο όµως παρατείνεται η εκκρεµότητα των αποφάσεων του κ. Γ. Παπανδρέου , αναπτύσσονται φυγόκεντρες δυνάµεις.
Η διάσπαση του κόµµατος δεν αποτελεί πλέον θέµα-ταµπού, τουλάχιστον όχι µεταξύ των βουλευτών. Στα µεσαία και χαµηλά κλιµάκια του κόµµατος η ιδέα της δηµιουργίας ενός νέου σχηµατισµού µε επικεφαλής τον κ. Παπαδήµο φαντάζει ελκυστική. Στην κορυφή της κοµµατικής ιεραρχίας την απορρίπτουν χωρίς δεύτερη συζήτηση. «∆εν γίνονται αυτά. Ο Παπαδήµος δεν κάνει…» λένε. Ορισµένοι πάντως επιχειρούν µέσω φιλικών διαύλων να ανιχνεύσουν τις προθέσεις του Πρωθυπουργού, ο οποίος έχει υψηλή δηµοφιλία αλλά δεν συζητεί καθόλου για το συγκεκριµένο θέµα.
Πάντως δεν είναι ο κ. Παπαδήµος αυτός που ταράζει τον ύπνο των δελφίνων αλλά ο κ. Παπανδρέου.
Μεταξύ των στελεχών του ΠΑΣΟΚ έχει καλλιεργηθεί η προσδοκία ότι την ερχόµενη εβδοµάδα ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα ανοίξει τα χαρτιά του. Προς ποια κατεύθυνση κανένας δεν ξέρει. Το κλίµα ηµέρα µε την ηµέρα γίνεται πιο βαρύ, στις δηµοσκοπήσεις οι πολίτες τού δείχνουν την πόρτα της εξόδου, χωρίς να είναι βέβαιο ότι ο διάδοχός του θα καταφέρει να αναστήσει το κόµµα.
Την ώρα που κάποια στελέχη καταστρώνουν τη στρατηγική τους για την ερχόµενη εβδοµάδα, κάποια άλλα λέγεται ότι λαµβάνουν mail από τον κ. Παπανδρέου, στα οποία τους ζητεί τη γνώµη τους αν µπορεί να παραµείνει πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ προχωρώντας σε ριζικές αλλαγές. Π.χ., να αντικατασταθούν τα µέλη του Πολιτικού Συµβουλίου µε τους κορυφαίους υπουργούς, να µεταβληθεί εκ βάθρων η λειτουργία του κόµµατος κ.ά. Το ερώτηµα είναι γιατί να δεχθούν τέτοιες λύσεις οι κορυφαίοι. Ο κ. Παπανδρέου φαίνεται ότι δεν έχει ισορροπήσει ακόµη ανάµεσα στην επιθυµία και στην αναγκαιότητα. Ενδεχοµένως να βοηθήσουν οι εξελίξεις: Τις επόµενες ηµέρες αναµένεται να συνεδριάσει το Πολιτικό Συµβούλιο και διάφοροι βουλευτές και υπουργοί λένε ότι είναι έτοιµοι να κλιµακώσουν τις παρεµβάσεις τους ζητώντας από τον κ. Παπανδρέου να φύγει. Είναι ενδεικτικό ότι ακόµη και ο κ. Μ. Παπαϊωάννου επισηµαίνει πως ο κ. Παπανδρέου οφείλει να ξεκαθαρίσει την κατάσταση. Τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ στις δηµοσκοπήσεις τούς σπρώχνουν στα άκρα: αν παραµείνει τρίτο κόµµα και στην κάλπη, θα εκλέξει περί τους 40 βουλευτές από τους 160 που εξέλεξε το 2009. Στην περίπτωση αυτή το ΠΑΣΟΚ θα διασπαστεί.
Οι αποφάσεις είναι φανερό ότι θα πρέπει να ληφθούν σύντοµα.
Στο τραπέζι παραµένει το σενάριο της διαρχίας, υπό την προϋπόθεση ότι ο κ. Παπανδρέου θα δεσµευθεί να αποχωρήσει από την προεδρία του κόµµατος µετά τις βουλευτικές εκλογές. Οι περισσότεροι κορυφαίοι υπουργοί, πλην του κ. ∆. Ρέππα , απορρίπτουν τη διαρχία. Επίσης έχουν ταχθεί δηµοσίως υπέρ της προσφυγής στις εσωκοµµατικές κάλπες, θεωρώντας ότι θα είναι µια λυτρωτική διαδικασία για το ΠΑΣΟΚ. «Εχουµε καταστατικό. ∆εν µπορούµε να πάµε σε λογική-“µπαλαµούτι”» δήλωσε ο κ. Χρ. Πρωτόπαπας.
Η οµάδα των «τεσσάρων» ( Α. Λοβέρδος , Αννα ∆ιαµαντοπούλου, Ι. Ραγκούσης, Ηλ. Μόσιαλος ) κινείται γύρω από έναν βασικό άξονα: την ανασύσταση του εκσυγχρονιστικού χώρου. Οσο όµως δεν αποφασίζουν να χρίσουν υποψήφιο έναν από αυτούς, ο στόχος παραµένει άπιαστος. Παράλληλα γίνονται και διάφορες κινήσεις εκτός των κοµµατικών τειχών. Αρκετοί υπουργοί συναντιούνται µε τον κ. Γ. Φλωρίδη, ενώ ο κ. Κ. Σκανδαλίδης απευθύνει έκκληση για πανστρατιά στους κκ. Κ. Λαλιώτη , Αλ. Παπαδόπουλο, Γ. Φλωρίδη και σε όσους άλλους αποµακρύνθηκαν ή διαγράφτηκαν από το ΠΑΣΟΚ, ώστε να ανασυνταχθούν όλες οι δυνάµεις του κόµµατος.
Στην πλευρά Βενιζέλου διατυπώνεται προβληµατισµός αν µε το δεδοµένο κλίµα για το ΠΑΣΟΚ θα γίνουν οι εσωκοµµατικές εκλογές οµαλά, χωρίς επεισόδια. Ο κ. Ευ. Βενιζέλος δεν έχει µιλήσει ακόµη δηµοσίως. Σύµφωνα µε πληροφορίες, στις συναντήσεις που είχε την προηγούµενη εβδοµάδα µε τους κκ. Α. Λοβέρδο , Μιλτ. Παπαϊωάννου, Μιχ. Χρυσοχοΐδη και την κυρία Αννα ∆ιαµαντοπούλου έθεσε και αυτό το θέµα. Ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονοµικών δεν έλαβε από όλους την ίδια απάντηση.
Σύµφωνα µε τους συνοµιλητές του ο κ. Βενιζέλος τούς ζήτησε επίσης να προχωρήσουν όλοι µαζί. Εδώ και κάποιες ηµέρες καταβάλλονται προσπάθειες για να συσπειρωθούν όσο περισσότερα στελέχη γίνεται γύρω από µία υποψηφιότητα – και αναµένεται να ενταθούν.
Ορισµένοι το έχουν αποδεχθεί, άλλοι το συζητούν. Λέγεται ότι ο κ. Λοβέρδος, ο οποίος συνοµιλεί τακτικά το τελευταίο διάστηµα µε τον κ. Βενιζέλο, δεν απορρίπτει πλήρως αυτή την ιδέα. Ωστόσο οι δηµοσκοπήσεις που παρουσιάζουν τον υπουργό Υγείας δηµοφιλέστερο από τον υπουργό Οικονοµικών έχουν προκαλέσει εκνευρισµό.
Πάντως θεωρείται απίθανο να δώσουν συναίνεση σε ενδεχόµενη υποψηφιότητα Βενιζέλου οι Θ. Πάγκαλος, Αννα ∆ιαµαντοπούλου, Ι. Ραγκούσης και Γ. Παπακωνσταντίνου .
