Μειώσεις µισθών ως 25%, οι οποίες σε ακραίες περιπτώσεις φθάνουν το 30%, και πλήρης απορρύθµιση των εργασιακών σχέσεων, µε «αχαρτογράφητες» επιπτώσεις στις αµοιβές των εργαζοµένων, κυριαρχούν στον ιδιωτικό τοµέα. Το «σκηνικό» της αγοράς συνθέτουν η πλήρης επικράτηση των ατοµικών συµβάσεων εργασίας, η ευρεία εφαρµογή της τετραήµερης ή ακόµη και της τριήµερης εβδοµάδας εργασίας και η µόνιµη πλέον καθυστέρηση στην καταβολή των δεδουλευµένων.
Ενδεικτικό της «ζούγκλας» που έχει επικρατήσει στον ιδιωτικό τοµέα είναι το γεγονός ότι σήµερα, περίπου έναν χρόνο µετά, οι ειδικές επιχειρησιακές συµβάσεις – οι οποίες είχαν αποκηρυχθεί από τα συνδικάτα – εµφανίζονται ως «σανίδα σωτηρίας» προκειµένου «να διασωθούν αµοιβές και εργασιακές σχέσεις» από τη «λαίλαπα» των ατοµικών συµβάσεων και της εκ περιτροπής εργασίας.
Οι µειωµένες αποδοχές έχουν πλήξει ιδιαίτερα κλάδους όπως η τουριστική βιοµηχανία και περιοχές µε αυξηµένη ανεργία, όπως η Βόρεια Ελλάδα. Ωστόσο κανένας δεν έχει µείνει στο απυρόβλητο, καθώς στον χορό των µειώσεων έχει µπει και ο τραπεζικός κλάδος, ενώ τις προηγούµενες ηµέρες η Τράπεζα Πειραιώς «άνοιξε» και το θέµα της τετραήµερης απασχόλησης.
«Οι µειώσεις επέρχονται στην καλύτερη περίπτωση µέσω επιχειρησιακών συµβάσεων, στη χειρότερη µε ατοµικές συµφωνίες ή µε τη µετατροπή των όρων εργασίας και την επιβολή ευέλικτων µορφών απασχόλησης» τονίζει µιλώντας στο «Βήµα» ο ειδικός γραµµατέας του Σώµατος Επιθεωρητών Εργασίας κ. Μ. Χάλαρης. Η µέση µείωση των αµοιβών στον ιδιωτικό τοµέα κυµαίνεται από 8% ως 20%. Ωστόσο όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι σε πολλές περιπτώσεις είναι πολύ υψηλότερη, καθώς οι αρµόδιες υπηρεσίες δεν µπορούν να ελέγξουν την πραγµατική κατάσταση στους χώρους εργασίας.
Το ΣΕΠΕ έχει καταγράψει τις εξής µεταβολές στην αγορά εργασίας µέσω των οποίων µειώνονται οι αµοιβές των εργαζοµένων:
1. Επικράτηση των ελαστικών µορφών απασχόλησης. Προ της οικονοµικής κρίσεως η αναλογία της πλήρους µε την ελαστική απασχόληση ήταν 80% µε 20%, ενώ σήµερα η αντίστοιχη σχέση είναι 58% µε 42%. Με την αλλαγή της σύµβασης απασχόλησης ενός εργαζοµένου επέρχονται και οι αντίστοιχες µειώσεις στις αποδοχές του. Η µείωση για την παροχή εξάωρης εργασίας, αντί του κλασικού οκταώρου, είναι της τάξεως του 25%, για τα τετράωρα φθάνει το 50% και σε ακραία περίπτωση µπορεί να φθάσει ως και το 85% (εργασία µιας ηµέρας την εβδοµάδα).
2. Καθιέρωση της εκ περιτροπής εργασίας µε τετραήµερη ή τριήµερη απασχόληση, ακόµη και εβδοµάδα δύο ηµερών απασχόλησης. Οι µειώσεις είναι αντίστοιχες µε τις περικοπές των ηµερών εργασίας. «Το µεγάλο πρόβληµα στις περιπτώσεις αυτές είναι ότι όλα αυτά ισχύουν στα χαρτιά» σηµειώνει ο κ. Χάλαρης. «Στην πραγµατικότητα οι εργαζόµενοι εργάζονται µε πλήρες ωράριο και πληρώνονται ως µερικώς απασχολούµενοι. Αυτό όµως δύσκολα αποδεικνύεται».
3. Κυριαρχούν οι ατοµικές συµβάσεις εργασίας, οι οποίες έχουν λάβει τη µορφή χιονοστιβάδας. Οπου δεν υπάρχουν σε ισχύ κλαδικές συµβάσεις ή λήγουν, οι εργαζόµενοι δέχονται ασφυκτικές πιέσεις για τη σύναψη ατοµικών συµβάσεων µε δυσµενέστερους όρους. «∆ύο στις τρεις επιχειρήσεις προχωρούν στη µετατροπή των συλλογικών σε ατοµικές συµβάσεις αλλάζοντας άρδην τους όρους» εκτιµά ο επιστηµονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ κ. Σ. Ροµπόλης. 4. Το 70% των επιχειρήσεων, είτε έχουν επιβάλει µειώσεις µισθών είτε όχι, καθυστερεί την καταβολή των µηνιαίων αποδοχών στους εργαζοµένους από µία ως 15 ηµέρες κατ’ ελάχιστον.
Σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΣΕΠΕ ως τις 27 Οκτωβρίου 2011 είχαν υπογραφεί 13 ειδικές επιχειρησιακές συµβάσεις µε µειώσεις µισθών κάτω από τις κλαδικές συµβάσεις εργασίας. Με το νέο καθεστώς που επέφερε ο νόµος 4024/2011, εντός ενάµιση µήνα έχουν υπογραφεί 10 επιχειρησιακές συµβάσεις µε µειώσεις µισθών που κυµαίνονται από 8% ως 20%. Σηµειώνεται ότι ο νέος νόµος δίνει τη δυνατότητα (κατάργηση της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθµισης) να υπογράφονται επιχειρησιακές συµβάσεις µε δυσµενέστερους όρους από τις αντίστοιχες κλαδικές συµβάσεις.
Οι µειώσεις των αµοιβών, έτσι όπως καταγράφονται στην ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας για την οικονοµία και την απασχόληση, προσδιορίζονται σε 11,4% – κατά µέσο όρο – στον ιδιωτικό τοµέα και σε περίπου 20% στον δηµόσιο τοµέα. Ωστόσο οι εργαζόµενοι µε χαµηλή ειδίκευση, όπως και οι χαµηλόµισθοι, έχουν υποστεί µεγαλύτερες µειώσεις που αγγίζουν το 25% στις περιπτώσεις όπου εφαρµόζεται η τετραήµερη εργασία.
Η αγοραστική δύναµη των µέσων µισθών έχει επιστρέψει στο 2001, ενώ των κατώτατων µισθών ακόµη και στο 1984. «Μέσα σε µία διετία χάθηκε το 50% της αγοραστικής δύναµης των µισθών που είχε συσσωρευθεί σε µία δεκαετία. Αποτέλεσµα αυτού είναι στο τέλος του 2011 η αγοραστική δύναµη του µέσου µισθού να υποχωρήσει στα επίπεδα του 2001» σηµειώνεται στην έκθεση.
Η αµφισβήτηση της κλαδικής σύµβασης της ΟΤΟΕ, η επιβολή µειώσεων στους µισθούς των τραπεζοϋπαλλήλων που φθάνουν το 20% και η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων στον χώρο των τραπεζών βρίσκονται πίσω την πρόταση της διοίκησης της Τράπεζας Πειραιώς για επιχειρησιακή σύµβαση. Η τράπεζα προτείνει µεσοσταθµικές µειώσεις 12% και τετραήµερη εβδοµάδα εργασίας για τις περιπτώσεις που ο µισθός θα µειώνεται κάτω από την κλαδική σύµβαση της ΟΤΟΕ. Η «κίνηση» αυτή στην ουσία δηµιουργεί νέα δεδοµένα στον χώρο των τραπεζών, καθώς αµφισβητεί – ευθέως – τη σύµβαση της ΟΤΟΕ και «ανοίγει» τον δρόµο για την υπογραφή επιχειρησιακών συµβάσεων µε αµοιβές χαµηλότερες των κλαδικών αµοιβών.
Αντίστοιχο πρόβληµα έχει δηµιουργηθεί και µε την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε «οριζόντια» µείωση κατά 35% στους µισθούς των υπαλλήλων της Αγροτικής Τράπεζας και του Ταχυδροµικού Ταµιευτηρίου, εντάσσοντας τις επιχειρήσεις αυτές στις µειώσεις που επέρχονται στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα.
«Οι µειώσεις αυτές δηµιουργούν παρενέργειες και ουσιαστικά δυναµιτίζουν την προοπτική µιας συνολικότερης ρύθµισης που θα µπορούσε να επιτευχθεί µεταξύ της ΟΤΟΕ και των τραπεζών» σηµειώνει ο πρόεδρος της Οµοσπονδίας κ. Στ. Κούκος, υπογραµµίζοντας ότι εφόσον η κυβέρνηση επιµείνει στις µειώσεις αµοιβών των δύο τραπεζών, κατ’ ουσίαν «δηµιουργεί κανόνες αθέµιτου ανταγωνισµού στον τραπεζικό χώρο».
Πάντως το θέµα της µείωσης των αµοιβών στις τράπεζες έχει ανοίξει, καθώς οι διοικήσεις πολλών τραπεζών έχουν προσεγγίσει τους αντίστοιχους συλλόγους, θέτοντας ζήτηµα µιοσθολογικών περικοπών. Στην Εµπορική Τράπεζα οι Γάλλοι της Gredit Agricole κατήγγειλαν τις επιχειρησιακές συµβάσεις από τις αρχές του 2012 και επιδιώκουν µείωση των αποδοχών κατά 10%. Αντιστοίχως η Εθνική Τράπεζα ζήτησε περικοπές της τάξεως του 20% στο µισθολογικό κόστος.
Η ΟΤΟΕ αναζητεί διαύλους επικοινωνίας µε τις διοικήσεις των τραπεζών ώστε να ρυθµίσει κλαδικά το θέµα των αµοιβών και να αποφύγει τον «κατακερµατισµό των αποδοχών» µέσω των επιχειρησιακών συµβάσεων.
Νέες πιέσεις στην κυβέρνηση ασκεί η τρόικα προκειµένου να µειωθούν τα επίπεδα των κατώτατων µισθών που ορίζει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύµβαση Εργασίας. Σύµφωνα µε πληροφορίες το κλιµάκιο της τρόικας που έρχεται αυτή την εβδοµάδα στην Αθήνα θα επαναφέρει το θέµα αυτό στον υπουργό Εργασίας κ. Γ. Κουτρουµάνη ζητώντας να αναλάβει πρωτοβουλίες και να συζητήσει µε τους κοινωνικούς εταίρους το ενδεχόµενο αναθεώρησης της σύµβασης. Κεντρικό αίτηµα της τρόικας είναι να µην ισχύσουν οι αυξήσεις που προβλέπονται στη σύµβαση για τον Ιούλιο του 2012. Σε παλαιότερο κείµενο εργασίας της τρόικας η τριετής σύµβαση (2010-2012) στην οποία κατέληξαν η ΓΣΕΕ και οι εργοδοτικές οργανώσεις (ΣΕΒ, έµποροι και ΓΣΕΒΕΕ) χαρακτηριζόταν «εξωπραγµατική» και ζητούνταν η αναθεώρησή της προς τα κάτω. Η τρόικα προτείνει στην κυβέρνηση να ξεκινήσει επαφές µε τους κοινωνικούς εταίρους και να τους πιέσει να δεχθούν µειώσεις των κατώτατων µισθών. Σηµειώνεται ότι ο ΣΕΒ έχει ήδη ζητήσει συνάντηση µε τον υπουργό Εργασίας, η οποία αναµένεται να πραγµατοποιηθεί εντός του επόµενου δεκαηµέρου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
