ΤΟ ΒΗΜΑ – The New York Times
Την ώρα που η οικονομική κρίση εξαπλώνεται αμαυρώνοντας την Ευρωπαϊκή Ενωση, η προσφάτως πιο δυναμική Τουρκία κοιτάζει όλο και πιο ανατολικά αντί για δυτικά, και θέτει ένα εκνευριστικό ερώτημα: Μήπως θα έπρεπε να απορρίψει η Τουρκία την Ευρώπη, προτού η Ευρώπη απορρίψει την Τουρκία;
Οταν ο χαρισματικός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξελέγη για πρώτη φορά πρωθυπουργός, το 2002, έθεσε πρωταρχικό στόχο του την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ.
Με ρίζες στο πολιτικό Ισλάμ και αποφασισμένο να συνδέσει παγίως την χώρα με την Δύση, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του πρωθυπουργού, καταπιάστηκε με ακανθώδη θέματα, όπως την βελτίωση των δικαιωμάτων μειονοτήτων και την άρση περιορισμών στην ελευθερία του λόγου, ώστε να οδηγήσει την Τουρκία πιο κοντά στα δυτικά πρότυπα.
Αλλά η υποψηφιότητα της Τουρκίας έγινε δεκτή με σκεπτικισμό, ακόμη και με περιφρόνηση, από κάποια μέλη της Ενωσης, κυρίως εξαιτίας του μεγάλου, και σχεδόν εντελώς μουσουλμανικού πληθυσμού της. Ατελείωτες διαπραγματεύσεις δεν οδήγησαν ποτέ σε έναν σαφή δρόμο προς την ένταξη.
Τώρα, η Τουρκία είναι εκείνη που έχει χάσει τον ενθουσιασμό για την ιδέα, λένε αναλυτές εδώ. Με την Ευρώπη να συγκλονίζεται από το σπιράλ της κρίσης χρέους και τις εξεγέρσεις της Αραβικής Ανοιξης να δημιουργούν ευκαιρίες για να αποκτήσει η Τουρκία νέο κύρος ως περιφερειακή δύναμη, ο κόσμος εδώ αρχίζει να σκέφτεται κάτι που θα ήταν αδιανόητο πριν από μόλις λίγα χρόνια: να γυρίσει εντελώς την πλάτη στην ΕΕ.
«Ο Ερντογάν ήθελε να γίνει ο πρώτος συντηρητικός μουσουλμάνος ηγέτης που θα έφερνε την Τουρκία στη Δύση, αλλά αφότου η Ευρώπη τον πρόδωσε, εγκατέλειψε αυτές τις φιλοδοξίες. Σήμερα, η ΕΕ δεν ασκεί απολύτως καμμία επιρροή στην Τουρκία, και οι περισσότεροι Τούρκοι αναρωτιούνται γιατί να γίνουν μέρος ενός τόσο μεγάλου οικονομικού προβλήματος, όταν η τουρκική οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμούς 7,5%», λέει ο Ερόλ Γιαράρ, ιδρυτής ενός θρησκευτικώς συντηρητικού επιχειρηματικού ομίλου με 20.000 εταιρείες, που είναι κοντά στον πρωθυπουργό.
Στο μεταξύ, τούρκοι αξιωματούχοι λένε ότι οι σχέσεις με την ΕΕ βρίσκονται στο ναδίρ. Η προοπτικές βελτίωσης υπονομεύονται από το γεγονός ότι η Κύπρος θα αναλάβει την κυλιόμενη προεδρία της Ενωσης, τον Ιούλιο του 2012.
Είναι απολύτως βέβαιον ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας, οι οποίες έχουν σημειώσει ελάχιστη πρόοδο σε πολλούς τομείς από το 2006, δεν θα σημειώσουν απολύτως καμμία πρόοδο επί κυπριακής προεδρίας. Η τουρκική κυβέρνηση έχει πει ότι θα μποϊκοτάρει την κυπριακή προεδρία, παγώνοντας στην ουσία τις διαπραγματεύσεις.
Τούρκοι αξιωματούχοι λένε ιδιωτικώς ότι αν οι ενταξιακές βρίσκονται σε αδιέξοδο το 2014, μπορεί να εγκαταλειφθούν.
Η κοινή γνώμη στην Τουρκία έχει ήδη γυρίσει την πλάτη στην ΕΕ. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις του German Marshall Fund, το 73% των τούρκων θεωρούσαν την ένταξη κάτι θετικό το 2004, αλλά μόλις 38% είχε την ίδια άποψη το 2010.
