Αντέχει η Ευρώπη τη συνταγή Μέρκελ;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αυριανή σύνοδος κορυφής είναι μια από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ο συμβιβασμός Μέρκελ – Σαρκοζί, η υποταγή για την ακρίβεια με ελαφρές παραχωρήσεις του γάλλου προέδρου στα γερμανικά σχέδια, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα οδηγήσει σε μια νέα ισορροπία τουλάχιστον στην ευρωζώνη.

Το πρώτο ερώτημα βέβαια είναι αν αυτή η συμφωνία, τις οριστικές ρυθμίσεις της οποίας δεν ξέρουμε ακόμα, θα καθησυχάσει τις αγορές, που όπως έδειξε η προειδοποίηση της Standard & Poor’s περιμένουν πάντα στη γωνία και θα δώσει μια μακροπρόθεσμη ανάσα στην κρίση χρέους που πλήττει κυρίως, αλλά όχι μόνο, τον ευρωπαϊκό νότο.

Το δεύτερο και σημαντικότερο ίσως για μας ερώτημα είναι τι επιπτώσεις θα έχει για την Ελλάδα και αν θα αλλάξει τα δεδομένα της συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου. Μέρκελ και Σαρκοζί επέμεναν βέβαια στην κοινή συνέντευξή τους ότι το κούρεμα για την Ελλάδα εξακολουθεί να ισχύει, αλλά αποτελεί μοναδική λύση που δεν πρόκειται να επαναληφθεί. Παραμένει βέβαια το ερώτημα πως θα αντιδράσουν οι ηγέτες που καθορίζουν το μέλλον της Ευρώπης στην περίπτωση που δεν συγκεντρωθεί το απαραίτητο εθελοντικό ποσοστό συμμετοχής των τραπεζών για το κούρεμα.

Η οπισθοχώρηση της Μέρκελ από την μόνιμη ως τώρα απαίτηση της για συμμετοχή των ιδιωτών σε οποιαδήποτε προσπάθεια για αναδιοργάνωση χρέους στην ευρωζώνη, αποτελεί ουσιαστικά και τη μόνη, φανερή τουλάχιστον, παραχώρηση στον Σαρκοζί με αντάλλαγμα βέβαια αυτό που πολύ καιρό τώρα επιδιώκει, την επιβολή κυρώσεων για περιπτώσεις δημοσιονομικού εκτροχιασμού, έστω και χωρίς την αυτόματη εμπλοκή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, όπως ήθελε. Χωρίς να ξέρουμε ακόμα τον ακριβή τρόπο με τον οποίο θα λυθούν τα προβλήματα χρηματοδότησης του χρέους της Ιταλίας, της Ισπανίας και των άλλων χωρών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα, είναι εμφανές ότι η ευρωζώνη μετατρέπεται σε ένα κλαμπ λιτότητας, όπως επεσήμαναν οι Financial Times με συνεχή έλεγχο για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και διαρκή πειθαρχία που θα επιτείνει την υφεσιακή δυναμική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για μεγάλο μέρος των πολιτών που πλήττονται.

Είναι σαφές, όπως επισημαίνουν όλοι οι σοβαροί αναλυτές ότι προσαρμογή χωρίς οικονομική ανάπτυξη, οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο δημοσιονομικής λιτότητας, υψηλότερης ανεργίας, μείωσης της ζήτησης και εν τέλει ακόμα μεγαλύτερης λιτότητας. Αλλωστε, αν εξαιρέσουμε την Ελλάδα, η κρίση που πλήττει αυτή τη στιγμή την ευρωζώνη, δεν προκλήθηκε από δημοσιονομική κατάρρευση, ή από υπερβολικό δημόσιο χρέος.

Και με τα στοιχεία που ξέρουμε η λύση που συζητείται δεν αντιμετωπίζει την ανεξέλεγκτη μέχρι στιγμής απειθαρχία του χρηματοπιστωτικού τομέα, στον οποίο οφείλονται σε σημαντικό βαθμό η επέκταση της κρίσης. Μόνο που μια αξιόπιστη λύση για τον έλεγχο της κρίσης δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στη δημοσιονομική πειθαρχία των κρατών, αλλά πρέπει να περιλαμβάνει και τις τράπεζες και τις αγορές.

Μένει λοιπόν να δούμε, αν αύριο και μεθαύριο, οι ηγέτες της Ευρώπης θα βάλουν τουλάχιστον το θεμέλιο λίθο, για μια συνολική αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, ή θα περιοριστούν για μια φορά ακόμα σε ημίμετρα, που σε λίγες βδομάδες θα τρέχουν πάλι να τα αναθεωρήσουν…