Από δύο εκ διαμέτρου αντίθετες πλευρές, μια αισιόδοξη και μια απαισιόδοξη, προσεγγίζουν οι αναλυτές των ξένων ΜΜΕ τη γαλλογερμανική συνάντηση κορυφής της Δευτέρας. Οι αισιόδοξοι, ούτως ειπείν, θεωρούν ότι το tete-a-tete Μέρκελ και Σαρκοζί ήταν μια «καλή αρχή για μια εβδομάδα που ίσως αποδειχθεί η εβδομάδα της αλήθειας για το ευρώ και την ευρωζώνη». Οι απαισιόδοξοι, από την άλλη, θεωρούν ότι οι απαιτήσεις των αγορών για «ευρωπαϊκές λύσεις τύπου «μπαζούκα»», δηλαδή για ευρωπαϊκή επίδειξη δύναμης που θα αποστομώσει όσους αμφισβητούν την οικονομική ισχύ και την πολιτική βούληση της Ευρώπης να προχωρήσει μπροστά, δεν πρόκειται να ικανοποιηθούν στη Σύνοδο Κορυφής της 9ης Δεκεμβρίου.
Είναι σαφές ότι τα πάντα «παίζονται» σε επίπεδο εντυπώσεων και όχι σε επίπεδο πραγματικότητας, σε επίπεδο «πραγματικής οικονομίας» εν προκειμένω. Οι πρώτες αντιδράσεις των αγορών στην ανακοινωθείσα δια στόματος Σαρκοζί «πλήρη ταύτιση απόψεων των ηγετών της Γαλλίας και της Γερμανίας» για τη δημιουργία μιας «νέας ευρωπαϊκής Συνθήκης που θα αποτρέπει την επανάληψη κρίσεων όπως η σημερινή», ήταν θετικές. Οι ευρωπαϊκές μετοχές και το ευρώ ενισχύθηκαν έπειτα από την κοινή συνέντευξη τύπου Μέρκελ-Σαρκοζί, με την οποία πιστοποιήθηκε η πλήρης ευθυγράμμιση του Παρισιού με τις γερμανικές θέσεις που, παραμένουν πάγιες κι αμετακίνητες και μετατρέπονται πλέον σε επίσημη γραμμή πλεύσης της Ευρώπης.
Βεβαίως, αφού είχαν ήδη κλείσει τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, το ευρώ υπέστη μια πραγματική καθίζηση από τα 1,3487 στα 1,3376 δολάρια, χαμηλότερα δηλαδή από το επίπεδο που βρισκόταν τα ξημερώματα της Δευτέρας. Αυτό συνέβη όμως εξ αιτίας δημοσιεύματος των Financial Times ότι ο οίκος Standard & Poor’s μελετά μια οριζόντια, δηλαδή «τυφλή», υποβάθμιση εντός του προσεχούς τριμήνου της πιστοληπτικής ικανότητας και των έξι οικονομιών της ευρωζώνης που διατηρούν την ανώτατη αξιολόγηση του τριπλού Α: των οικονομιών της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Φινλανδίας και του Λουξεμβούργου.
Η επίμαχη ανάρτηση στην ιστοσελίδα των FT, βεβαίως, η οποία ροκάνισε και τα κέρδη των αμερικανικών μετοχών καθώς η Wall Street ήταν ακόμη ανοιχτή, αποτελεί βούτυρο στο ψωμί των συνωμοσιολόγων, που θεωρούν ότι η διάλυση της ευρωζώνης και η κατάρρευση του ευρώ αποτελούν πλέον αυτοεκπληρούμενες προφητείες μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Αλλά τα επιχειρήματα των προρρηθέντων «απαισιόδοξων» (σε ό,τι αφορά την επιχείρηση σωτηρίας του ευρώ και της ευρωζώνης στη Σύνοδο Κορυφής της 9ης Δεκεμβρίου) αναλυτών, δεν έχουν να κάνουν με συνωμοσιολογίες. Εδράζονται στην αμφισβήτηση της απολύτως «γερμανόπνευστης» στρατηγικής διάσωσης της Ευρώπης, όπως την ξέρουμε σήμερα.
Το κρίσιμο ερώτημα, δηλαδή, το «στοίχημα» ακριβέστερα, είναι αν όντως η Ευρώπη και το ευρώ έχουν τον χρόνο για να επεξεργαστούν τη νέα Συνθήκη, που όπως διευκρίνισαν χθες οι Μέρκελ και Σαρκοζί, θα βασίζεται στην αυστηρή εποπτεία τήρησης των προϋπολογισμών των 17 κρατών-μελών και στις περιορισμένης ισχύος (κατά πάσα πιθανότητα) ενέσεις ρευστότητας που θα παράσχουν στις υπερχρεωμένες χώρες το ΔΝΤ και το EFSF, το προσωρινό Ευρωπαϊκό Ταμείο Διάσωσης δηλαδή.
Το κρίσιμο ερώτημα αφορά, εν ολίγοις, αν υπάρχει χρόνος έως το Μάρτιο, που ο Σαρκοζί είπε πως θα είναι έτοιμη η νέα ευρωπαϊκή Συνθήκη, για να σφυρηλατηθεί η ευρωπαϊκή άμυνα. Αν έως τότε θα έχουν αντέξει, ας πούμε, η Ιταλία και η Ισπανία, που δανείζονται ήδη από τις αγορές με επιτόκια σχεδόν απαγορευτικά.
Εν πάση περιπτώσει, οι προτάσεις των Μέρκελ και Σαρκοζί, όπως οι ίδιοι διευκρίνισαν, θα αποσαφηνιστούν με επιστολή που θα έχει στα χέρια του ο πρόεδρος της ΕΕ Χέρμαν Βαν Ρομπάι την Τετάρτη, 7 Δεκεμβρίου. Οι προτάσεις αυτές (που ουσιαστικά πρόκειται για τις προτάσεις Μέρκελ με την προσυπογραφή του γάλλου προέδρου) θα τεθούν προς συζήτηση και έγκριση στη Σύνοδο Κορυφής της Παρασκευής.
Η απάντηση στο ερώτημα αν η… χαλαρή γερμανική αίσθηση του χρόνου παρέχει την ευχέρεια στην Ευρώπη να οργανώσει την άμυνά της και τη δυνατότητα να ανακτήσει την χαμένη αξιοπιστία της, θα απαντηθεί από την ερχόμενη εβδομάδα.
Η ΕΚΤ ως άγνωστη «μεταβλητή»
Το εντυπωσιακότερο ίσως γεγονός από τη γαλλογερμανική συνάντηση κορυφής είναι η «ήξεις αφήξεις» στάση των Μέρκελ και Σαρκοζί απέναντι στο μετέπειτα ρόλο που θα διαδραματίσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Οι δύο ηγέτες κατ’αρχήν απέκλεισαν τη διεύρυνση του ρόλου της ΕΚΤ, πέρα από το θεματοφύλακα της σταθερότητας των τιμών (του αντιπληθωριστικού Κέρβερου δηλαδή) που καταστατικά έχει. Οι δύο ηγέτες επιβεβαίωσαν πως εξακολουθούν να «ομνύουν» στην ανεξαρτησία της ΕΚΤ και… ορκίστηκαν ότι δεν πρόεκειται να κάνουν κανένα σχόλιο, θετικό ή αρνητικό, για τις πρωτοβουλίες που θα λάβει ο νέος πρόεδρος της Ευρωτράπεζας Μάριο Ντράγκι.
Η αισιόδοξη προσέγγιση στο ζήτημα αυτό είναι ότι ο Ντράγκι και η ΕΚΤ ενθαρρύνονται να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της οικονομίας της ευρωζώνης, έστω κι αν δεν μετατρέπεται η Ευρωτράπεζα σε «κανονική» Κεντρική Τράπεζα όπως είναι η Fed ή η Τράπεζα της Αγγλίας ή η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας. Ομως, κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι η ΕΚΤ έχει πλέον το «ελεύθερο» όχι μόνο για να προχωρήσει σε παρεμβάσεις στη δευτερογενή αγορά ομολόγων ή για άλλες «ποσοτικές παρεμβάσεις» στις αγορές, κατά μόνας ή από κοινού με άλλες Κεντρικές Τράπεζες, αλλά και για την εκτύπωση ευρώ!
Η απαισιόδοξη προσέγγιση θεωρεί ότι οι γερμανικές εμμονές για μη έκδοση ευρωομολόγου από την ΕΚΤ (τουλάχιστον στο ορατό μέλλον και πριν από τη δημοσιονομική σύγκλιση), για ουσιαστικό ευνουχισμό του EFSF και για αρωγή των υπερχρεωμένων κρατών μέσω του ΔΝΤ (έστω και με τη συμμετοχή σ’ αυτό κονδυλίων απευθείας από τις 17 Κεντρικές Τράπεζες των κρατών-μελών και επίσης της αμερικανικής Fed), δεν θα αρκέσει, από βδομάδα, να συγκρατήσει το καταστροφικό σπιράλ των αγορών.
«Χρυσός κανόνας» και «χρεοφρένο»
Κατά τα άλλα, αίσθηση προκάλεσε χθες η προσπάθεια της Μέρκελ να καθησυχάσει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ενόψει της προοπτικής να οδηγούνται οι χώρες-μέλη που παραβιάζουν τους νέους, κοινούς δημοσιονομικούς κανόνες, αυτομάτως στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
«Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν θα μπορεί να ελέγχει τον κάθε προϋπολογισμό, παρά μόνο να αποφαίνεται αν το «χρεοφρένο», αν οι κανόνες και οι πρακτικές περιστολής του χρέους δηλαδή, που θα έχουν λάβει τη μορφή «χρυσού κανόνα» και θα αποτελούν εσωτερικό Δίκαιο των κρατών-μελών, εφαρμόζονται με τρόπο που συνάδει με τη Συνθήκη Σταθερότητας και Ανάπτυξης», είπε χαρακτηριστικά η Μέρκελ.
Αμερικανική αρωγή φέρνει ο Γκάιτνερ
Επίσης, για την αντιμετώπιση της σοβούσας κρίσης ο Σαρκοζί είπε ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) θα αποκτήσει έναν ενισχυμένο ρόλο. Ο ρόλος της Ευρωτράπεζας (EΚΤ) ως θεματοφύλακα της σταθερότητας των τιμών δεν πρόκειται να διευρυνθεί, ξεκαθάρισε ο γάλλος πρόεδρος προσθέτοντας ότι «η έκδοση ευρωομολόγων δεν τίθεται υπό συζήτηση». Αντίθετα, όπως φαίνεται και από δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου και δηλώσεις αξιόπιστων Γερμανών αξιωματούχων, οι Κεντρικές Τράπεζες των 17 κρατών-μελών της ευρωζώνης αλλά και η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) θα αναλάβουν άμεση δράση για την αρωγή των υπερχρεωμένων ευρωπαϊκών οικονομιών.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας Die Zeit, η προσπάθεια θα εκδηλωθεί μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), προς το οποίο οι Κεντρικές Τράπεζες των κρατών-μελών μπορούν να χορηγήσουν άμεσα κονδύλια που θα ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ. Τα κονδύλια αυτά μέσω ενός ειδικού ταμείου, που θα δημιουργηθεί, θα μπορούν να χρηματοδοτήσουν προγράμματα για την στήριξη των κρατών-μελών που δυσκολεύονται να θέσουν υπό έλεγχο τα χρέη τους.
«Και άλλες Κεντρικές Τράπεζες, όπως η αμερικανική Fed, φέρονται έτοιμες να χρηματοδοτήσουν μέρος του κόστους διάσωσης της ευρωζώνης και του ευρώ», σημειώνει η Die Zeit. Και αποκαλύπτει ότι το σχέδιο αυτό θα συζητήσει με Ευρωπαίους αξιωματούχους ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τίμοθι Γκάιτνερ κατά την επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει τις προσεχείς ημέρες στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα, η όλη στρατηγική θα στηριχθεί στην ιδέα να λειτουργήσει το ΔΝΤ ως νέα «δύναμη πυρός» που θα εξασφαλίσει κεφάλαια στο ευρωπαϊκό Ταμείο Διάσωσης (EFSF), δεδομένου ότι η γερμανική κυβέρνηση αντιτίθεται στην ανάληψη αυτού του ρόλου από την ΕΚΤ. «Η Γαλλία και η Γερμανία εκφράζουν την εμπιστοσύνη τους στην ΕΚΤ. Συμφωνήσαμε να αποφύγουμε κάθε σχόλιο θετικό ή αρνητικό που θα αφορά τις πράξεις της ΕΚΤ», τόνισε άλλωστε ο Σαρκοζί στην κοινή συνέντευξη τύπου που έδωσε με τη Μέρκελ.
Πρωταρχικός στόχος της νέας αυτής… υπερατλαντικής μεθόδευσης είναι η εξασφάλιση κονδυλίων για την στήριξη της Ιταλίας και της Ισπανίας (για την αγορά ομολόγων των δύο κρατών συγκεκριμένα), καθώς το κόστος δανεισμού των κρατών αυτών (της τρίτης και της τέταρτης σε μέγεθος οικονομίας της ευρωζώνης) έχει εκτιναχθεί σε απαγορευτικά επίπεδα.
ΕΚΤ όχι, Bundesbank ναι…
Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι το Βερολίνο μπορεί να απορρίπτει σθεναρά κάθε ενίσχυση του ρόλου της Ευρωτράπεζας, αλλά σχεδόν ευνοεί την αύξηση των κονδυλίων που θα χορηγήσει η Bundesbank για την χρηματοδότηση των υπερχρεωμένων ευρωοικονομιών μέσω του ΔΝΤ βεβαίως και όχι της ΕΚΤ ή του EFSF (που θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε τράπεζα).
Ο αρμόδιος για οικονομικά θέματα εκπρόσωπος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος στο γερμανικό Κοινοβούλιο Μίκαελ Μάιστερ είπε ότι «η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ δεν θα σταθεί εμπόδιο στη γερμανική Κεντρική Τράπεζα, αν αυτή αποφασίσει να βοηθήσει στην επίλυση της κρίσης χρέους χορηγώντας δανειακά κεφάλαια μέσω του ΔΝΤ».
Εξαίρεση το ελληνικό κούρεμα
Αναφερόμενη στη συμμετοχή ιδιωτών πιστωτών στη διαγραφή χρεών, η Ανγκελα Μέρκελ επανέλαβε ότι το μοντέλο που εφαρμόστηκε για τη διαγραφή ελληνικού δημοσίου χρέους αποτελεί μια «ειδική περίπτωση» και ότι στο μέλλον ανάλογες πρωτοβουλίες θα αναλαμβάνονται με βάση τα δεδομένα του ΔΝΤ. «Θέλουμε οι διαδικασίες αυτές να λαμβάνουν χώρα με βάση το ΔΝΤ», είπε χαρακτηριστικά η καγκελάριος.
«Στον αέρα» η 9η Δεκεμβρίου
Τέλος, είναι ακόμη νωρίς για να εκτιμηθεί η «έμπνευση» που είχε χθες η Μέρκελ να κατεβάσει τον πήχη των προσδοκιών από την επικείμενη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών, λέγοντας ότι ο στόχος της συνόδου είναι να ξανακερδίσει η ευρωζώνη… μέρος της εμπιστοσύνης που έχει χάσει. Ε, αν αυτό λέγεται «πραγματισμός» ή «ρεαλισμός» ή «γερμανική σύνεση και μετριοπάθεια», πόρρω απέχει από την επίδειξη οικονομικής δύναμης και πολιτικής βούλησης και αποφασιστικότητας και ταχύτητας αποφάσεων και «πολιτικών τύπου μπαζούκα» τέλος πάντων, που απαιτούν οι αγορές.
Εν κατακλείδι μια πολιτική παρατήρηση από την χθεσινή γαλλογερμανική συνάντηση κορυφής. Είναι σαφές ότι ο Σαρκοζί έχει εναποθέσει την πολιτική του καριέρα στην Ανγκελα Μέρκελ. Η υιοθέτηση από το γάλλο πρόεδρο της γερμανικής αίσθησης του χρόνου (ο ορίζοντας τουλάχιστον τριμήνου για την υιοθέτηση της νέας Συνθήκης που θα βάλει τις… βάσεις για τη δημοσιονομική ενοποίηση και την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών κλπ κλπ…) ισοδυναμεί με μια μεγάλη πολιτική «ζαριά» εκ μέρους του, στο μέτρο που οι προεδρικές εκλογές, το προσεχή Απρίλιο, μπορούν να βρουν τη Γαλλία στη δίνη μιας πρωτόγνωρης κρίσης εμπιστοσύνης.
Με ψαλιδισμένα τα «Α» από την Standard & Poor’s και άλλους οίκους, δεν μπορούν παρά και οι ελπίδες του Σαρκοζί για μακροημέρευση στο Μέγαρο των Ηλυσίων να είναι ψαλιδισμένες. Ηδη ο αντίπαλός του για την προεδρία, υποψήφιος του Σοσιαλιστικού Κόμματος Φρανσουά Ολάντ, κατήγγειλε χθες το γάλλο πρόεδρο για «γερμανοφοβία» και για ενδοτικότητα σε ό,τι αφορά τον γερμανικής εμπνεύσεως «χρυσό κανόνα». Δηλαδή για τον στενό δημοσιονομικό κορσέ που θέλει να φορέσει στους Ευρωπαίους, των Γάλλων συμπεριλαμβανομένων, η μίζερα και αντιαναπτυξιακά «λιτοδίαιτη» Μέρκελ.
