Με ποιο τρόπο θα επηρεάσει ο νέος νόμος πλαίσιο του υπουργείου Παιδείας την ανώτατη εκπαίδευση στη χώρα μας; Θα εκσυγχρονίσει το σύστημα, παράγοντας ανταγωνιστικά πτυχία και ικανούς αποφοίτους; Ή θα καταλύσει την ακαδημαϊκή ελευθερία, την πανεπιστημιακή αυτοδιοίκηση και τη δημόσια δωρεάν παιδεία; Έξι ομιλητές – καθηγητές, απόφοιτοι, υποψήφιοι διδάκτορες και εκπρόσωποι του υπουργείου – διασταύρωσαν τα ξίφη τους σε έναν πρωτότυπο ρητορικό αγώνα που διοργάνωσε το ελληνικό τμήμα της ΜΚΟ «Intelligence Squared» την Τετάρτη, με θέμα «Η νέα μεταρρύθμιση βλάπτει σοβαρά την Παιδεία;»
Τη στιγμή που έχουν γραφτεί σελίδες επί σελίδων αναφορικά με τη μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση, τα μέλη του ακροατηρίου εξεπλάγησαν ευχάριστα όταν αντιλήφθηκαν ότι το εν λόγω ντιμπέιτ δεν είχε ως στόχο να επαναλάβει για μια ακόμα φορά χιλιοειπωμένες απόψεις. Αντιθέτως, οι ρητορικοί αγώνες που διοργανώνονται σε όλο τον κόσμο από τη ΜΚΟ «Intelligence Squared» – από το Λονδίνο ως τη Νέα Υόρκη, το Σίδνεϊ και το Χονγκ Κονγκ – έχουν ως στόχο να ανακαλύψουν ποιος ομιλητής καταφέρνει να στοιχειοθετήσει τα πιο πειστικά επιχειρήματα και να καταφέρει να… αλλάξει την άποψη του κοινού!
Γι’ αυτό πριν από κάθε ρητορικό αγώνα της «Intelligence Squared» οι ακροατές ψηφίζουν ποια θέση υποστηρίζουν με βάση τις προσωπικές τους απόψεις. Στη συνέχεια, μετά τον ρητορικό αγώνα, οι ίδιοι ακροατές ψηφίζουν ποια άποψη υποστηρίζουν μετά από όσα λέχθηκαν στον αγώνα. Νικήτρια ομάδα στέφεται αυτή που κατάφερε να «μεταπείσει» περισσότερους ακροατές και να αλλάξει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας χάρη στα επιχειρήματά της.
Στο ντιμπέιτ της Τετάρτης, προτού ξεκινήσουν οι εισηγήσεις, πραγματοποιήθηκε η πρώτη μυστική ψηφοφορία του κοινού. Το 16,7% των ακροατών ψήφισε κατά της μεταρρύθμισης και το 48,3% ψήφισε υπέρ της, ενώ το 34,97% δήλωσαν ότι ήταν ακόμα αναποφάσιστοι. Ο ρητορικός αγώνας διήρκεσε 48 λεπτά, μια και κάθε ομιλητής είχε μόλις οκτώ λεπτά για την ομιλία του, ενώ τη συζήτηση συντόνιζε ο δημοσιογράφος κ. Νίκος Ανδρίτσος, ο οποίος τηρούσε με αυστηρότητα τα χρονικά όρια για τους ομιλητές έτειναν να πλατειάζουν. Στο τέλος του ντιμπέιτ, το κοινό ψήφισε ξανά, με το 27% των ακροατών να διαφωνεί με τη μεταρρύθμιση. Αντιθέτως, το 67,9% ψήφισε υπέρ του νέου νόμου, ενώ οι αναποφάσιστοι περιορίσθηκαν μόλις στο 4,92%. Κατά συνέπεια, η ομάδα που υποστήριξε τα οφέλη του νέου νόμου του υπουργείου Παιδείας κέρδισε τον ρητορικό αγώνα διότι, στο πνεύμα των ρητόρων της Αρχαιότητας, κατόρθωσε να μεταπείσει τους αναποφάσιστους και να μεταστρέψει την άποψη μεγάλης μερίδας των ακροατών.
«Ο νέος νόμος είναι σαν το… κάπνισμα»
Ξεκινώντας τον ρητορικό αγώνα, η κυρία Ελένη Καραμαλέγκου, καθηγήτρια λατινικής φιλολογίας και πρόεδρος του τμήματος φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρομοίασε τη νέα μεταρρύθμιση με το… κάπνισμα, καθώς «όπως ο καπνός βλάπτει σοβαρά την υγεία, έτσι και ο νέος νόμος βλάπτει σοβαρά την παιδεία», όπως χαρακτηριστικά είπε. Ειδικότερα, η κυρία Καραμαλέγκου κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι κατασυκοφαντούσε εσκεμμένα και για μήνες τα ελληνικά πανεπιστήμια, με σκοπό να εξωθήσει την ελληνική κοινωνία στην μηδενιστική άποψη «αλλαγή και ό,τι να’ ναι!»
Η ομιλίτρια επικεντρώθηκε στον νέο τρόπο διοίκησης των ΑΕΙ και τόνισε ότι το προβλεπόμενο 15μελες Συμβούλιο διοίκησης, που θα αποτελείται από οκτώ εκλεγμένα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας και επτά εξωπανεπιστημιακά μέλη, δεν προβλέπεται ότι θα οφείλει να λογοδοτεί σε κανένα συλλογικό όργανο. Συνεπώς, σε απουσία οποιουδήποτε μέσου λογοδοσίας και ελέγχου, καταλήγουμε, σύμφωνα με την κυρία Καραμαλέγκου, σε ένα αυταρχικό μοντέλο διοίκησης με δύο «παντοδύναμα» όργανα, τον Πρύτανη και τον Κοσμήτορα, τα οποία ορίζονται από το συμβούλιο.
«Αν μπορούσατε να φύγετε στο εξωτερικό, δεν θα το κάνατε;»
Το λόγο έλαβε στη συνέχεια η πρώτη ομιλήτρια της «αντίπαλης» ομάδας, κυρία Βάσω Κιντή, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα μεθοδολογίας και θεωρίας της επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η ίδια ξεκίνησε την ομιλίας της με μία… αποστομωτική ερώτηση: «Αν είχατε τη δυνατότητα να στείλετε το παιδί σας να σπουδάσει σε ένα πανεπιστήμιο της Δυτικής Ευρώπης ή των ΗΠΑ, δεν θα το κάνατε; Στην υποθετική περίπτωση που δεν αγωνιούσατε για το οικονομικό κόστος και για τις συναισθηματικές συνέπειες της απόστασης από το παιδί σας, δεν θα επιλέγατε αυτομάτως ένα ξένο πανεπιστήμιο;»
Απαντώντας στο ερώτημα που η ίδια έθεσε, περιέγραψε με μελανά χρώματα την κατάσταση στα ελληνικά πανεπιστήμια. «Συνθήματα και αφίσες παντού, άδεια αμφιθέατρα, άθλια κυλικεία, βανδαλισμοί και σκουπίδια, φοιτητές που αδιαφορούν γιατί μπήκαν σε μία σχολή «κατά τύχη», χωρίς πραγματικά να τους ενδιαφέρει», ανέφερε η κυρία Κιντή. Αν και αναγνώρισε ότι «λεφτά δεν υπάρχουν», τόνισε ότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στα χρήματα αλλά στη νοοτροπία και ιδίως στο καθεστώς συναλλαγής ανάμεσα στα κόμματα και σε μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας.
«Επίκειται χειρότερη κομματοκρατία!»
Συνεχίζοντας τους διαξιφισμούς επιχειρημάτων, έλαβε το λόγο ο κ. Πέτρος Παπαλιανός, απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και προπονητής του Ρητορικού Ομίλου του εν λόγω πανεπιστημίου. Σε έναν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ρητορικό… ελιγμό, ο κ. Παπαλιανός υποστήριξε ότι αντί να δώσει ένα τέλος στην κυριαρχία των κομμάτων στο πανεπιστήμιο, ο νέος νόμος θα επιδεινώσει την κατάσταση. «Στο 15μελές Συμβούλιο θα εκλέγεται και ένας φοιτητής, ο οποίος όμως δεν θα λογοδοτεί σε κανένα φοιτητικό σώμα, ούτε θα ελέγχεται για τις πράξεις του. Την ίδια στιγμή, για να εκλεγεί ένα τέτοιο «πανίσχυρο» πρόσωπο από τη φοιτητική κοινότητα θα πρέπει να γίνει κανονική προεκλογική εκστρατεία που απαιτεί χρήμα. Αυτό το χρήματα το διαθέτουν δυστυχώς μόνο οι κομματικές νεολαίες», τόνισε ο κ. Παπαλιανός.
Παράλληλα, κάνοντας λόγο για την κατάργηση του φοιτητικού ασύλου, υπογράμμισε ότι το άσυλο αποτελεί το τελευταίο ανάχωμα στην προστασία των πνευματικής και ακαδημαϊκής ελευθερίας και κατ’ επέκταση, η κατάργησή του θα αποτελέσει ένα μεγάλο πλήγμα για τα συνταγματικά δικαιώματα της πανεπιστημιακής κοινότητας.
«Ανώτατη παιδεία: το μεγάλο φαγοπότι»
Τον λόγο έλαβε στη συνέχεια, για να αντικρούσει τα επιχειρήματα του κ. Παπαλιανού, ο κ. Αλέξανδρος Στρατής, υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πειραιά. Επικεντρώθηκε στην έννοια της παιδείας ως «κοινωνικού αγαθού», τονίζοντας ότι αυτή η έννοια είχε παρερμηνευθεί εδώ και δεκαετίες με αποτέλεσμα να συμπεριφέρεται το υπουργείο Παιδείας σαν τον… ελληνικό στρατό. «Όπως ο στρατός σε κάθε κεφαλοχώρι έστελνε και μία μονάδα, έτσι και το υπουργείο Παιδείας ίδρυε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας ένα ΑΕΙ ή ΤΕΙ, χωρίς να γίνονται σεβαστά τα ακαδημαϊκά ή πληθυσμιακά κριτήρια», τόνισε ο κ. Στρατής, λέγοντας ότι η δημόσια παιδεία κατέληξε να σημαίνει «το μεγάλο φαγοπότι» για όλους όσους λυμαίνονταν τα πανεπιστήμια. Τα αποτελέσματα αυτής της παθογένειας είναι, σύμφωνα με τον ίδιο, η απουσία των ελληνικών πανεπιστημίων από όλες τις διεθνείς αξιολογήσεις και η φυγή όλων των άξιων Ελλήνων φοιτητών προς πανεπιστήμια του εξωτερικού.
«Το αληθινό πρόβλημα είναι η έλλειψη χρηματοδότησης»
Λαμβάνοντας το λόγο για λογαριασμό της ομάδας που αντιτίθεται στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, η κυρία Άννα Ρούσσου, αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Πατρών και αναπληρώτρια καθηγήτρια γλωσσολογίας, τόνισε ότι το βασικό πρόβλημα των πανεπιστημίων είναι η υποχρηματοδότηση. «Όσο αυτό το πρόβλημα δεν λύνεται, οποιαδήποτε μεταρρύθμιση είναι καταδικασμένη να μείνει ανεφάρμοστη», ανέφερε χαρακτηριστικά. Υπογράμμισε, παράλληλα, ότι ο νέος νόμος, ενώ καθορίζει λεπτομερώς τα της διοίκησης των πανεπιστημίων, δεν περιέχει καμία ρύθμιση για την έρευνα. «Δεν υπάρχει ούτε χαραγμένη πολιτική του υπουργείου αναφορικά με την έρευνα, ούτε και πρόβλεψη για τη χρηματοδότησή της!» είπε χαρακτηριστικά.
Συνεπώς, σύμφωνα με την κυρία Ρούσσου, η κυβέρνηση αρχικά απαξίωσε τα δημόσια πανεπιστήμια με μία μηδενιστική ρητορική και στη συνέχεια, με τις ρυθμίσεις του νέου νόμου, απειλεί να περιορίσει περαιτέρω το ερευνητικό τους έργο. Κατηγόρησε μάλιστα την πολιτεία για «ξενομανία», ενώ τόνισε ότι η δωρεάν παιδεία απειλείται να καταργηθεί εξ ολοκλήρου.
«Να αποκτήσουμε επιτέλους εξωστρέφεια»
Τον τελικό λόγο είχε εκ μέρους της ομάδας που υποστήριξε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ο κ. Βασίλης Παπάζογλου, ειδικός γραμματέας ανώτατης εκπαίδευσης στο υπουργείο Παιδείας και καθηγητής ναυπηγικής τεχνολογίας στη σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Ο ίδιος υποστήριξε ότι βασικός στόχος του νέου νόμου είναι να αποκτήσουν τα ελληνικά πανεπιστήμια εξωστρέφεια και να συνδεθούν όχι μόνο με την κοινωνία αλλά και με τη διεθνή κοινότητα. «Για πρώτη φορά θα μπορούν ξένοι καθηγητές να διδάξουν σε ελληνικά ΑΕΙ, ενώ αντίστοιχα, οι Έλληνες καθηγητές θα έχουν τη δυνατότητα πλέον να αναγορεύονται καθηγητές και σε ξένα ιδρύματα, κάτι που μέχρι πρότινος απαγορευόταν», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Τόνισε, μάλιστα, ότι η έλλειψη πρόβλεψης για την έρευνα στο νόμο πλαίσιο ήταν δικαιολογημένη και συνειδητή, καθώς σύντομα το υπουργείο Παιδείας θα θέσει σε διαβούλευση νέο νόμο για την έρευνα στην Ελλάδα. Επίσης, υπογράμμισε ότι στόχος της κυβέρνησης παραμένει το να γίνουν τα δημόσια πανεπιστήμια ανταγωνιστικά και μέσω διαρκούς αξιολόγησης να κατακτήσουν θέση αντάξια φημισμένων ιδρυμάτων σε όλο τον κόσμο.
