Η βιοµηχανική ρύπανση στην περιοχή του Ασωπού ποταµού έκανε «ανθυγιεινή» ακόµη και την αγκαλιά των γονιών προς τα παιδιά τους. Νέα αποτελέσµατα επιδηµιολογικής µελέτης καταδεικνύουν ότι η υγεία των παιδιών στα Οινόφυτα Βοιωτίας επιβαρύνεται τόσο από τη διαµονή τους στην περιοχή όσο και από την εργασία των γονέων τους στη βιοµηχανία. Επιστήµονες του Πανεπιστηµίου Αθηνών παρατήρησαν ότι υπάρχει συσχέτιση αναπνευστικών νόσων σε παιδιά µε τους ρύπους που µπορεί να µεταφέρουν οι εργαζόµενες στη βιοµηχανική ζώνη της περιοχής µητέρες τους. Ατµοσφαιρικοί ρύποι, βαρέα µέταλλα και άλλοι επιβαρυντικοί για την υγεία παράγοντες στους οποίους εκτίθενται οι µητέρες στον χώρο εργασίας τους µεταφέρονται µέσω των µαλλιών ή του ρουχισµού µε τη µορφή αιωρούµενων σωµατιδίων στο σπίτι και τους εισπνέουν τα παιδιά µε το µητρικό αγκάλιασµα. Η παράµετρος αυτή προξένησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην επιστηµονική οµάδα του Πανεπιστηµίου Αθηνών καθώς φαίνεται ότι προκύπτουν νέα δεδοµένα στην αιτιολογική διερεύνηση του άσθµατος. Η πιθανότητα τα παιδιά (ηλικίας 11 και 12 ετών) που διαµένουν µόνιµα στα Οινόφυτα να παρουσιάσουν ιστορικό βρογχικού άσθµατος, να πάρουν φάρµακα για άσθµα και να νοσηλευτούν λόγω ασθµατικής κρίσης είναι διπλάσια σε σχέση µε τα παιδιά που διαµένουν στην αγροτική περιοχή της Μακρακώµης. Η αύξηση των αναπνευστικών προβληµάτων στα παιδιά των Οινοφύτων, σύµφωνα µε τους ειδικούς, οφείλεται στην έκθεσή τους στους ατµοσφαιρικούς ρυπαντές. Την ίδια στιγµή η εξυγίανση του Ασωπού προχωρεί σαν τον… κάβουρα. Από το 2007, οπότε επιβεβαιώθηκε το σοβαρότατο πρόβληµα της ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή, πολύ νερό κύλησε στον Ασωπό ποταµό, το οποίο όµως δεν κατάφερε να «ξεπλύνει» επιχειρηµατίες, πολιτικούς και άλλους αρµοδίους από τα… αµαρτήµατά τους. Η εργασία σε βιοµηχανία δεν επιβαρύνει την υγεία µόνο όσων εργάζονται σε αυτές αλλά και των παιδιών τους. Η πιθανότητα ένα παιδί που διαµένει µόνιµα στην περιοχή των Οινοφύτων να παρουσιάζει ασθµατικά συµπτώµατα το τελευταίο έτος και να έχει λάβει αντιασθµατική αγωγή κατά τη διάρκεια της ζωής του βρέθηκε ότι ήταν δεκαπλάσια όταν η µητέρα του εργαζόταν σε βιοµηχανία σε σχέση µε τα παιδιά των οποίων οι µητέρες ανέφεραν άλλου είδους απασχόληση.
Τα νεότερα αποτελέσµατα της επιδηµιολογικής µελέτης στην περιοχή των Οινοφύτων Βοιωτίας δείχνουν ότι η πιθανότητα το παιδί να παρουσιάζει παθολογική καµπύλη σπιροµέτρησης (εξέταση της πνευµονικής λειτουργίας) όταν έστω και ένας εκ των γονέων του εργαζόταν σε βιοµηχανία βρέθηκε διπλάσια σε σύγκριση µε τα παιδιά των οποίων οι γονείς δεν εργάζονταν σε βιοµηχανία. Η µελέτη, υπό την επιστηµονική εποπτεία της καθηγήτριας Επιδηµιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών κυρίας Αθηνάς Λινού, αποτελεί συνέχεια της επιδηµιολογικής έρευνας του Πανεπιστηµίου Αθηνών η οποία χρηµατοδοτήθηκε από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσηµάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ). Αποτέλεσε το αντικείµενο διδακτορικής διατριβής της ιατρού κυρίας Ελένης Παπαδηµητρίου από την Α’ Παιδιατρική Πανεπιστηµιακή Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών, µε διευθυντή τον καθηγητή κ. Γεώργιο Χρούσο.
Ο προσδιορισµός της επίδρασης που έχει το επάγγελµα των γονέων και συγκεκριµένα η εργασία τους σε βιοµηχανία, τόσο στην αναπνευστική λειτουργία των παιδιών µε βάση τη σπιροµέτρηση όσο και στην εκδήλωση αναπνευστικών συµπτωµάτων, προκάλεσε έκπληξη στους ερευνητές. Η στατιστική ανάλυση για τον ρόλο και άλλων παραγόντων που θα µπορούσαν να προκαλέσουν εκδήλωση ασθµατικών συµπτωµάτων και προβλήµατα στην αναπνευστική λειτουργία στα παιδιά των δύο περιοχών έδειξε ότι η εργασία της µητέρας του παιδιού σε βιοµηχανία διαδραµατίζει ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο ανεξάρτητα από όλους τους υπόλοιπους παράγοντες.
Η πιθανή αιτία, όπως αναφέρει η κυρία Λινού, θα µπορούσε να είναι η έκθεση της µητέρας σε παράγοντες επιβαρυντικούς για την υγεία στον χώρο εργασίας της (ατµοσφαιρικοί ρύποι, βαρέα µέταλλα) οι οποίοι µε τη µορφή αιωρούµενων σωµατιδίων µεταφέρονται στο σπίτι µε τα µαλλιά ή τον ρουχισµό της και τελικά εισπνέονται από τα παιδιά. Μάλιστα η καθηγήτρια επισηµαίνει ότι επιβαρυντικός παράγοντας είναι και η πιθανή έκθεση της µητέρας στον καπνό του τσιγάρου άλλων στον χώρο εργασίας της και εν συνεχεία η έκθεση του παιδιού της σε αυτόν (τριτογενές κάπνισµα).
«Πρόκειται για έναν παράγοντα ο οποίος έχει διερευνηθεί στο εξωτερικό. Παράγοντες όπως το είδος εργασίας της µητέρας καθώς και τα µέτρα προστασίας που λαµβάνουν οι εργαζόµενοι στον χώρο εργασίας αλλά και µετά την επιστροφή τους στο σπίτι (αλλαγή ρούχων, µπάνιο κτλ.) µπορεί να επηρεάζουν την υγεία των παιδιών τους» υποστηρίζει η κυρία Λινού.
Στη µελέτη συµµετείχαν παιδιά της πέµπτης και έκτης τάξης (11 και 12 ετών) των δηµοτικών σχολείων Οινοφύτων και Μακρακώµης, τα οποία υποβλήθηκαν σε σπιροµέτρηση. Επίσης, συµπληρώθηκε από τους γονείς ερωτηµατολόγιο σχετικά µε την εµφάνιση στο παιδί αναπνευστικών και ασθµατικών συµπτωµάτων κατά τη διάρκεια της ζωής του, καθώς και κατά τους τελευταίους 12 µήνες.
Το ποσοστό των παιδιών που είχαν ιστορικό άσθµατος, έπαιρναν φάρµακα για το άσθµα και διέµεναν στα Οινόφυτα ήταν 17,7%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην αγροτική περιοχή της Μακρακώµης Φθιώτιδας ήταν 9,5%. Παροµοί ως, 6,5% των παιδιών των Οινοφύτων είχαν νοσηλευτεί για κρίση άσθµατος έναντι 2,5% των παιδιών στη Μακρακώµη. «Παρατηρήσαµε ότι η πιθανότητα τα παιδιά που διέµεναν στα Οινόφυτα να παρουσιάσουν ιστορικό βρογχικού άσθµατος, να πάρουν φάρµακα για άσθµα και να νοσηλευτούν λόγω ασθµατικής κρίσης είναι διπλάσια σε σχέση µε εκείνα που διέµεναν στη Μακρακώµη» λέει η κυρία Παπαδηµητρίου.
Οσον αφορά την εµφάνιση στο παιδί ασθµατικών συµπτωµάτων κατά τους τελευταίους 12 µήνες, το ποσοστό έφτανε το 11,3% στα Οινόφυτα και το 7,1% στη Μακρακώµη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσµατα που αφορούν τους σπιροµετρικούς δείκτες και πιο συγκεκριµένα την καµπύλη σπιροµέτρησης των παιδιών. Το ποσοστό των παιδιών µε παθολογική καµπύλη σπιροµέτρησης ήταν υπερδιπλάσιο στα Οινόφυτα σε σχέση µε τη Μακρακώµη, µια διαφορά στατιστικά σηµαντική.
«Η πιθανή αιτία της παρατηρούµενης αύξησης των ασθµατικών συµπτωµάτων και της επηρεασµένης αναπνευστικής λειτουργίας στα παιδιά των Οινοφύτων είναι η έκθεσή τους στους ατµοσφαιρικούς ρυπαντές λόγω της διαµονής τους στη βιοµηχανική αυτή περιοχή» επισηµαίνει η κυρία Λινού. Τονίζει επίσης ότι είναι πιθανόν να έχει δράσει επιβαρυντικά και το εξασθενές χρώµιο, το οποίο ήταν αυξηµένο στο νερό του δικτύου ύδρευσης ως τα µέσα του 2010, οπότε τα Οινόφυτα υδροδοτήθηκαν από την ΕΥ∆ΑΠ.
«Τα παιδιά θα µπορούσαν να είχαν εκτεθεί σε εξασθενές χρώµιο ή άλλους ρύπους µέσω σταγονιδίων κατά τη διάρκεια ατοµικής καθαριότητας όπως ντους, µπάνιο, βούρτσισµα δοντιών κτλ.» σχολιάζει η καθηγήτρια. ∆ιευκρινίζει ωστόσο ότι το άσθµα αποτελεί πολυπαραγοντική νόσο, στην εκδήλωση της οποίας συµβάλλουν τόσο περιβαλλοντικοί όσο και γενετικοί παράγοντες, γι’ αυτό απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση του θέµατος.
Η µικρή δύναµη των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος – µόλις 32 άτοµα σε όλη την Ελλάδα – είναι επιφορτισµένη µε πολλές αρµοδιότητες σε διαφορετικούς τοµείς. Ακόµη και η Υπηρεσία Κατεδαφίσεων υπάγεται στην Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ). Ειδικά για τις βιοµηχανίες στην περιοχή του Ασωπού την τελευταία διετία (2010-2011) έχει επιβάλει 25 πρόστιµα. Υπάρχουν όµως ακόµη και σήµερα υποθέσεις που χρονολογούνται από το 2007 (έτος κατά το οποίο καταγράφηκαν οι παραβάσεις από τους επιθεωρητές) οι οποίες έχουν πάρει τη δικαστική οδό αλλά ακόµη εκκρεµούν. Ο υπουργός Περιβάλλοντος ανακοίνωσε κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στον Ασωπό τη συγκρότηση Γραφείου Επιθεωρητών Περιβάλλοντος Οινοφύτων, το οποίο είχε ήδη υποσχεθεί στους κατοίκους η προκάτοχός του κυρία Μπιρµπίλη. Οπως αναφέρει ο γενικός διευθυντής της ΕΥΕΠ κ. Παναγιώτης Μέρκος, «στον Ασωπό έχει γίνει ουσιαστική δουλειά, πέρα από τις δυνάµεις µας. Εκλεισαν κάποιες βιοµηχανίες, στείλαµε στα δικαστήρια ορισµένες βαριές υποθέσεις, ελέγξαµε τη ΛΑΡΚΟ και βγάλαµε σχέδιο συµµόρφωσής της, ελέγξαµε το Αλουµίνιον της Ελλάδος κτλ.». Αλλά δεν είναι µόνο ο Ασωπός. «Είχαµε πρόβληµα και στη ∆υτική Αττική, όπου βρήκαµε διπλάσιες τιµές εξασθενούς χρωµίου από ό,τι στον Ασωπό και άλλα βαρέα µέταλλα» τονίζει ο κ. Μέρκος.
Οι εξαγγελίες του ΥΠΕΧΩ∆Ε και του µετέπειτα υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) για µέτρα αποκατάστασης και πρόληψης στην πληγείσα από βιοµηχανική ρύπανση περιοχή του Ασωπού παραµένουν λόγια κενά. Το µοναδικό έργο που προχώρησε επί των ηµερών της πρώην υπουργού Περιβάλλοντος κυρίας Τίνας Μπιρµπίλη ήταν η υδροδότηση των Οινοφύτων µε νερό από τον Μόρνο στα µέσα του 2010.
Με ρυθµούς χελώνας προχωρούν τα υπόλοιπα έργα όπως η τροφοδότηση της Θήβας µε νερό από τον Μόρνο, η υδροδότηση µε νερό της ΕΥ∆ΑΠ σε Ελαιώνα και Νεοχωράκι, οικισµούς της περιοχής ιδιαιτέρως ρυπασµένους, καθώς και η αναβάθµιση του βιολογικού καθαρισµού Οινοφύτων. Το σχέδιο για την υλοποίηση αυτών των έργων είχε ανακοινωθεί ήδη από τον Απρίλιο του 2010.
Στις αρχές του περασµένου Οκτωβρίου ο υπουργός Περιβάλλοντος κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, έπειτα από επίσκεψή του στην περιοχή, µεταξύ άλλων δεσµεύτηκε ότι θα ενταχθούν στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη (ΕΠΠΕΡΑΑ) τα έργα ύδρευσης, αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισµού, ενώ ανακοίνωσε ότι αναζητείται, σε συνεργασία µε ΕΥ∆ΑΠ και ΣΕΒ, χρηµατοδότηση για τη δηµιουργία κεντρικού αγωγού επεξεργασίας αποβλήτων για τις βιοµηχανίες της περιοχής.
«Σίγουρα υπάρχουν προβλήµατα. ∆εν εξαφανίστηκαν διά µαγείας. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Τα πράγµατα έχουν µπει όµως σε έναν δρόµο» παραδέχεται η ειδική γραµµατέας Επιθεώρησης Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ κυρία Μαργαρίτα Καραβασίλη . «Θα έπρεπε να είχε πάει νερό σε όλες τις περιοχές της λεκάνης του Ασωπού. Εχουν καθυστερήσει τα έργα αλλά τουλάχιστον έχουν δροµολογηθεί. Μπήκε το νερό στ’ αυλάκι» λέει η κυρία Καραβασίλη, επισηµαίνοντας ότι το πιο δύσκολο έργο είναι εκείνο της αποκατάστασης του υδροφόρου ορίζοντα. Μόλις πρόσφατα εξασφαλίστηκαν κοινοτικά κονδύλια για να προχωρήσει η έρευνα για την έκταση και τις επιπτώσεις της ρύπανσης σε εδάφη, επιφανειακά νερά και υπόγεια ύδατα ώστε να καταλήξουν στις κατάλληλες µεθόδους απορρύπανσης.
Στην περιοχή των Οινοφύτων λειτουργούν περίπου 700 εργοστάσια, 500 εκ των οποίων παράγουν βιοµηχανικά απόβλητα. Ως και τα µέσα του 2010 η υδροδότηση της περιοχής γινόταν από τον ρυπασµένο ποταµό Ασωπό. Οι µετρήσεις εξασθενούς χρωµίου το 2008 στην ευρύτερη λεκάνη του Ασωπού, σύµφωνα µε µετρήσεις της οµάδας του Τµήµατος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστηµίου Αθηνών (επιστηµονική υπεύθυνη κυρία Μαρία Οικονόµου ), κυµαίνονταν από 42 mg/lt στο Χαλκούτσι ως 150 mg/lt σε γεώτρηση της Αυλίδας. Το όριο που έχει θεσπισθεί από το ΥΠΕΚΑ για το εξασθενές χρώµιο στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα είναι 3 mg/lt.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι το υπουργείο Υγείας ακόµη δεν έχει προχωρήσει στη θέσπιση ορίου για το πόσιµο νερό. Σύµφωνα µε τους ειδικούς, οι συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωµίου στο πόσιµο νερό ώστε να µην προκαλούνται προβλήµατα στη δηµόσια υγεία είναι κοντά στο µηδέν, αν όχι µηδέν. Εκτός από εξασθενές χρώµιο, υψηλές ήταν και οι συγκεντρώσεις αρσενικού σε δειγµατοληψίες που είχαν γίνει σε ∆ήλεσι και Χαλκούτσι.
Αλλά και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης δεν έχει καταλήξει ακόµη σε συµφωνία µε την ΕΥ∆ΑΠ και τους αγρότες για τα αρδευτικά ύδατα καθώς, σύµφωνα µε πληροφορίες, το θέµα έχει κολλήσει στο κόστος του νερού.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
