Για τα παράδοξα του μνημονίου και της ύφεσης έχουν κατά καιρούς γραφτεί πολλά. Όπως για παράδειγμα ότι περισσότερο από το ένα τρίτο της προβλεπόμενης μείωσης του ΑΕΠ στην πενταετία 2008-2012 σημειώθηκε πριν το μνημόνιο όταν το δημόσιο έλλειμμα ξεπερνούσε το 15%. Από χθες μπορούμε να επισημάνουμε ένα ακόμα: ενώ στην Ελλάδα η ύφεση συνεχίζεται, με πτώση μεγαλύτερη του 5% το τελευταίο τρίμηνο, στην Πορτογαλία, παρά το δικό της μνημόνιο, η μείωση περιορίστηκε στο 0,4% ενώ στην Ιρλανδία το ΑΕΠ ανεβαίνει!
Τι τρέχει; Γιατί η λιτότητα κάνει τόσο κακό στην Ελλάδα όχι όμως στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία; Και τελικά φταίει το μνημόνιο -όπως με απόλυτη σιγουριά μας διαβεβαιώνουν οι αναλυτές από τα πρωινάδικα ως τα παράθυρα των δελτίων ειδήσεων- ή τελικά η εικόνα είναι πιο σύνθετη; Δύο παρατηρήσεις, μια μάλλον τεχνική και μια μάλλον πολιτική.
Παρατήρηση πρώτη. Περισσότερο από το ένα τρίτο της ύφεσης, εκτιμούν έγκριτοι οικονομολόγοι, οφείλεται στην περικοπή των δημοσίων επενδύσεων. Αυτό πάλι οφείλεται στην προσπάθεια της κυβέρνησης να αντισταθμίσει την αδυναμία της να πετύχει τον στόχο για την αύξηση των φορολογικών εσόδων- μια προσπάθεια που αποδείχθηκε αυτοκαταστροφική. Η λύση που προκρίθηκε από την Ευρώπη ήταν η εξ ολοκλήρου χρηματοδότηση των επενδύσεων από το ΕΣΠΑ χωρίς να απαιτείται δηλαδή η περίφημη εθνική συμμετοχή. Δύο χρόνια, ωστόσο, όλο ακούμε για το ΕΣΠΑ και οι επενδύσεις δεν προχωρούν. Συμπέρασμα πρώτο: οι ευθύνες βαρύνουν κατ’ αρχήν την κυβέρνηση.
Παρατήρηση δεύτερη. Ένα εξ ίσου σημαντικό μέρος της ύφεσης οφείλεται στην ελληνική ιδιαιτερότητα, την φυγή των καταθέσεων και την συνακόλουθη πιστωτική ασφυξία. Αυτό με τη σειρά του οφείλεται στον πανικό που επικράτησε στην Ελλάδα για τις δυνατότητες επιτυχίας του προγράμματος- πανικός που βέβαια προκλήθηκε από τις μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις και την αδυναμία του πολιτικού μας συστήματος να πετύχει στοιχειώδη συναίνεση. Το ακριβώς αντίθετο από ό,τι συνέβη σε Ιρλανδία και Πορτογαλία. Συμπέρασμα δεύτερο: οι ευθύνες βαρύνουν κατά κύριο λόγο τα κόμματα, βαρύνουν όμως επίσης συνδικαλιστικές ηγεσίες και βέβαια συνδέονται άμεσα με κοινωνικές συμπεριφορές συγκεκριμένων ομάδων που θίγονται.
Προφανώς δεν έχει νόημα να αναζητούμε τώρα την κατανομή των ευθυνών. Έχει ωστόσο μεγάλη σημασία να καταλάβουμε ότι η λύση δεν βρίσκεται στα άστρα, όπως είπε και ο κ. Παπαδήμος αλλά στα χέρια μας. Διαφορετικά κινδυνεύουμε να βρεθούμε κάποια στιγμή χωρίς βαρβάρους και ο κατήφορος να συνεχίζεται!
