Στρατηγικός αναλυτής και ιστορικός, κορυφαίος εκπρόσωπος του Κέντρου Στρατηγικών και ∆ιεθνών Μελετών (CSIS) της Ουάσιγκτον, σύµβουλος αµερικανικών κυβερνήσεων.
Η ταυτότητα του κ. Εντουαρντ Λούτβακ προϊδεάζει για τη σκληρή προσέγγιση της πολιτικής πραγµατικότητας. Ο ίδιος δεν διστάζει να αποδώσει δυσµορφίες και προβλήµατα, ακόµη και την πρόσφατη δυσκολία σχηµατισµού κυβέρνησης, στον πελατειακό χαρακτήρα του πολιτικού συστήµατος. Χαρακτηρίζει ενόχους τους πολίτες, ως γνώστες και συµµετόχους στην εγχώρια πολιτική οµερτά, βλέπει την Ελλάδα ισχυρά ανταγωνιστική εκτός ευρώ, αλλά και επισηµαίνει το έλλειµµα ηγεσίας, συσχετίζοντάς το ευθέως µε τις διαστάσεις της κρίσης.
Η Ελλάδα γνώρισε μια ιδιότυπη συνθήκη διαπραγματεύσεων πέντε ημερών για να αναδείξει νέο πρωθυπουργό εν μέσω κρίσης. Το σχόλιό σας;
«Πίσω από όλα αυτά βρίσκεται ένα βασικό πρόβληµα: ο πελατειακός χαρακτήρας του πολιτικού συστήµατος. Οταν έχεις πελατειακό σύστηµα – πολιτικούς σχηµατισµούς από ανθρώπους που αναµένουν να ωφεληθούν υλικά από την εµπλοκή τους στην πολιτική και δηµόσιο ταµείο που δεν αξιοποιείται για να πάει µπροστά τη χώρα, αλλά για να ευνοήσει τους όποιους οπαδούς –, έχεις και χαµηλές προσλαµβάνουσες, χαµηλή αντίληψη του τι σηµαίνει δηµόσιο συµφέρον. Εποµένως αποκτά τεράστια δυσκολία το εγχείρηµα σχηµατισµού κυβέρνησης ενότητας, ακόµη και κάτω από τις συνθήκες µιας τόσο οξείας κρίσης. Οι διαδικασίες είναι αργές, καθώς απαιτείται αναδιοργάνωση του οφέλους. ∆εν µπορείς απλώς να πεις “το πλοίο βουλιάζει, ας δουλέψουµε όλοι µαζί”. Προέχει η προσωπική συνθήκη».
Πολλές εφημερίδες, ελληνικές αλλά και αμερικανικές, όπως οι «New York Times», χαρακτήρισαν «βυζαντινές» τις διαπραγματεύσεις. Εσείς, που έχετε γράψει για την Ιστορία του Βυζαντίου, εντοπίζετε ομοιότητες;
«Καµία σχέση. Υπάρχει µια τεράστια παρεξήγηση γύρω από το Βυζάντιο, που οφείλεται στην προπαγάνδα του Καθολικισµού έναντι της Ορθοδοξίας. Οπου Βυζάντιο σηµαίνει ίντριγκα στο σκοτάδι. Η πραγµατικότητα των Βυζαντινών ήταν όµως ολότελα διαφορετική και αυτή κατάφερε να τους κρατήσει για 800 ολόκληρα χρόνια. Κανείς, ποτέ, πουθενά αλλού δεν µπόρεσε να επιβιώσει όπως επιβίωσαν αυτοί. Το πλαίσιο είχε τρεις συνισταµένες: ρωµαϊκή διακυβέρνηση, αρχαιοελληνική κουλτούρα, χριστιανική θρησκεία».
Και η Ελλάδα τι έχει να διδαχθεί από αυτό το παρελθόν;
«Το πνεύµα του Βυζαντίου κρύβεται σε µία και µόνον λέξη: ενότητα. Οταν την έχασαν, το 1204, καταστράφηκαν. Και αυτό είναι το δίδαγµα για τη σύγχρονη Ελλάδα: ενότητα, ενότητα, ενότητα. Θέλω όµως να προσθέσω και κάτι άλλο: είχαν εξαιρετική ικανότητα – αποκύηµα της ρωµαϊκής διακυβέρνησης – στο να συλλέγουν φόρους. Το ζήτηµα αυτό στη σηµερινή Ελλάδα δεν είναι τεχνικό, είναι πρωτίστως πολιτικό και ηθικό. Οταν πιάνεις κάποιον να φοροδιαφεύγει, δεν τον βάζεις να πληρώνει πρόστιµο, τον χώνεις φυλακή. Ξέρετε γιατί οι Αµερικανοί είναι υπέροχοι άνθρωποι και οι Ελληνες ανέντιµοι; Γιατί στην Αµερική πληρώνουν όλοι φόρους. Υπάρχουν άλλωστε περισσότεροι από 50.000 στη φυλακή για φοροδιαφυγή, ακόµη και για ένα δολάριο. Στην Ελλάδα, από όσο τουλάχιστον ξέρω, ούτε ένας. Σας διαβεβαιώνω ότι οι Αµερικανοί θα ήταν πιο ανέντιµοι από τους Ελληνες αν δεν πήγαινε κανείς στη φυλακή. Κατά αυτόν τον τρόπο δεν λύνεις µόνον το πρόβληµα της φοροδιαφυγής, δηµιουργείς µια ηθική πολιτική βάση».
Με τις διαστάσεις που έχει λάβει σήμερα η οικονομική κρίση, πιστεύετε ότι υπάρχουν νικητές και ηττημένοι; Και ποιοι είναι αυτοί;
«Βεβαίως και υπάρχουν. Νικητές είναι όσοι µπορούν να αλλάζουν δουλειά, επάγγελµα, ακόµη και χώρες στην αναζήτηση για καλύτερη ζωή, όχι απαραιτήτως ζωή µε περισσότερα λεφτά. Ηττηµένοι είναι όσοι έχουν κυβερνήσεις που δεν τους αξίζουν, µε σωρεία προνοµίων και φαινόµενα όπως αυτό των αθηναίων οδηγών ταξί, των συµβολαιογράφων και των ελλήνων βουλευτών…».
Θέλετε να γίνετε πιο σαφής αναφορικά με τους βουλευτές;
«Οσο πιο προνοµιούχοι είναι οι πολιτικοί τόσο πιο υλιστικά διανεµητικό είναι το σύστηµα. Μπαίνεις στην πολιτική για να γίνεις πλούσιος. Και εφόσον ξέρει ο καθένας ότι είσαι στην πολιτική για αυτόν τον λόγο… έρχεται ο συγχωριανός σου και σου ζητεί να κάνεις κάτι, όχι για το χωριό, για τον τόπο, αλλά για τον ίδιο, για το παιδί του. Εφόσον λοιπόν ζητείς να επωφεληθείς, δεν µπορείς να κάνεις κριτική για τη Mercedes ή όποιο άλλο προνόµιο. Ξέρετε, ο πρόεδρος Οµπάµα αµείβεται λιγότερο από όσο ένας περιφερειάρχης στην Ιταλία. Ο τελευταίος παίρνει 25.000 ευρώ τον µήνα, 40% περισσότερα από όσα παίρνει ο Οµπάµα ή η καγκελάριος Μέρκελ, που αµείβονται πάνω-κάτω το ίδιο. Προσωπικά πάντως πιστεύω ότι οι ένοχοι είναι οι πολίτες, οι πολιτικοί είναι αθώοι. Γιατί οι πολίτες είναι αυτοί που πρέπει να πιέζουν τους πολιτικούς να είναι και τίµιοι και αποτελεσµατικοί. Οταν οι πολίτες επιτρέπουν στους πολιτικούς να έχουν όλα αυτά τα προνόµια, το κάνουν από συνενοχή – εφόσον και οι ίδιοι αποτελούν κοµµάτι του συστήµατος. Είναι µέτοχοι ενός “εγκλήµατος”».
Κατά τη γνώμη σας, ποιος πρέπει να είναι ο άμεσος στόχος της χώρας σε αυτή τη φάση;
«Αποκλειστικά ένας: η εφαρµογή του πλήρους πακέτου µεταρρυθµίσεων. Να δώσω τον ορισµό των µεταρρυθµίσεων. Ο,τι απαιτείται να γίνει για να διασφαλιστεί το µέλλον των νέων Ελλήνων. ∆ηλαδή ένα µικρό, φθηνό κυβερνητικό σχήµα, που θα δώσει βαρύτητα στις ιδιωτικοποιήσεις. Ανοιγµα επαγγελµάτων, ελεύθερη είσοδος για όσους διαθέτουν προσόντα, όχι άδειες, κλειστά νούµερα και τα συναφή. Και ελευθερία να προσλαµβάνει και να απολύει κανείς».
Ακούγεται στυγνά καπιταλιστική η τελευταία παράμετρος…
«Το καθήκον της κοινωνίας, όπως και το καθήκον µιας οικογένειας, είναι να ευνοεί τους νέους, να κάνει θυσίες για τους νέους. Ετσι λειτουργούσε ανέκαθεν κάθε υγιής κοινωνία στην Ιστορία. Οσο πιο δύσκολο είναι να απολύσεις κάποιον, τόσο πιο απίθανο είναι να προσλάβεις έναν άλλον. Εχουµε και εµείς στις ΗΠΑ µια πολύ σοβαρή κρίση. Αν είχαµε το σύστηµα εργασίας που έχετε στην Ελλάδα ή έστω αυτό της Ισπανίας… Η Ισπανία έχει 21% ανεργία – δεδοµένης της κατάρρευσης της κτηµαταγοράς και του κατασκευαστικού τοµέα. Εµείς όµως µε ανάλογο πρόβληµα έχουµε 9% ανεργία. Γιατί; Γιατί µπορείς να προσλάβεις και να απολύσεις. Από τη στιγµή που δεν µπορείς να απολύσεις, δεν προσλαµβάνεις. Η εργατική νοµοθεσία και τα συνδικάτα προστατεύουν τους µεγάλους ανθρώπους. Και εδώ έχουµε έναν πόλεµο ανάµεσα σε νέους και ηλικιωµένους. Αντί οι µεγαλύτεροι να τους βοηθούν».
Η Ελλάδα έξω από τους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης εκτιμάτε ότι θα είχε μέλλον;
«Φυσικά και θα είχε. Κατ’ αρχάς, εκτός ΕΕ η Ελλάδα θα γινόταν ανταγωνιστική. Ακόµη και αν δεν είχε πρόβληµα χρέους, η χώρα σας θα είχε τεράστιο πρόβληµα µη ανταγωνιστικότητας. Αντιλαµβάνοµαι ότι δεν µπορείς να ράψεις ένα πουκάµισο στην Ελλάδα και να το πουλήσεις στην Κίνα, αλλά θα έπρεπε να ήσουν σε θέση να ράψεις δύο πουκάµισα και να τα πουλήσεις στη Γερµανία. ∆εν µπορείς, γιατί το κόστος στην Ελλάδα είναι υψηλότερο από αυτό στη Γερµανία. Με τη δραχµή η υποτίµηση θα καθιστούσε ανταγωνιστική την Ελλάδα. Με το να µένει στο ευρώ, για να γίνει ανταγωνιστική, όλοι πρέπει να κάνουν ένα βήµα πίσω! Που σηµαίνει ότι κάθε µισθός πρέπει να µειωθεί κατά 40%, κάθε τιµή πρέπει να µειωθεί κατά 40%. Ακόµη και αν κάποιος λοιπόν µε ένα µαγικό ραβδί µηδένιζε το χρέος, ακόµη και τότε την επόµενη ηµέρα πάλι η χώρα δεν θα ήταν ανταγωνιστική. Και ανταγωνιστική πρωτίστως σηµαίνει ότι η Ελλάδα θα γινόταν µια χώρα πλούσια από τον τουρισµό».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
