Τα τέσσερα «καυτά πιάτα» των Καννών

Με την Ελλάδα να φεύγει από το προσκήνιο έπειτα από την απόσυρση της ιδέας του δημοψηφίσματος που έθετε σε ομηρία των Ελλήνων ψηφοφόρων ολόκληρη την ευρωζώνη και τη θέση της να καταλαμβάνει η Ιταλία, ξεκινούν σήμερα στις βροχερές Κάννες οι εργασίες της δεύτερης ημέρας της συνόδου κορυφής των 20 πλουσιότερων κρατών του κόσμου. Η ελληνική απειλή θεωρείται πλέον ελεγχόμενη και η απόσυρση ή όχι της ελληνικής κυβέρνησης είναι δευτερεύοντος σημασίας ζήτημα για τους ηγέτες του G20. Ακόμη και η απόσυρση της Ελλάδας από το ευρώ δεν θα είναι το πρώτο θέμα στην ημερήσια διάταξη, καθώς φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να ενεργοποιούνται οι διαδικασίες κατοχύρωσης της ευρωζώνης απέναντι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Τέσσερα και επαμφοτερίζοντα είναι τα ζητήματα που θα απασχολήσουν σήμερα τους ηγέτες του πλανήτη στις Κάννες.

– Η αποφυγή πρόσκρουσης στο ιταλικό παγόβουνο, του οποίου η κορυφή είναι πλέον ορατή ευθεία στην ευρωπαϊκή ρότα.

– Η λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση της σοβούσης ευρωπαϊκής κρίσης χρέους αλλά και των εν δυνάμει κρίσεων χρέους που ενδέχεται να ξεσπάσουν σε άλλες, μη ευρωπαϊκές χώρες του G20, της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ συμπεριλαμβανομένων

– Η λήψη μέτρων για την τόνωση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης και την αποτροπή μιας νέας ύφεσης.

– Η αύξηση της «δύναμης κρούσης» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, των δυνατοτήτων παρέμβασης, δηλαδή, του διεθνούς χρηματοπιστωτικού οργανισμού για την αρωγή οικονομιών που αντιμετωπίζουν προβλήματα χρηματοδότησης.

Είναι προφανές ότι οι ηγέτες του G20 καλούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο, να δρομολογήσουν δηλαδή λύσεις σε προβλήματα που έχουν ανακύψει και διογκώνονται τα τελευταία χρόνια (κυρίως μετά την κρίση του 2007/2008) εξ αιτίας συστημικών αδυναμιών του μεταβιομηχανικού, αγοραίου ή χρηματιστικού καπιταλισμού.

Σε ό,τι αφορά την προϊούσα ιταλική κρίση οι ευρωπαίοι ηγέτες θα προσπαθήσουν να δράσουν προς πολλές κατευθύνσεις.

Πρώτον να πείσουν την πολιτική ηγεσία της Ιταλίας να εφαρμόσει τα μέτρα λιτότητας που έχει υποσχεθεί. Θα συνεχιστούν δηλαδή οι πιέσεις προς τον πρωθυπουργό Σίλβιο Μπερλουσκόνι να επιδείξει σοβαρότητα και να αντιληφθεί ότι αντιμετωπίζει μιαν ελληνικού τύπου κρίση, με μείζονα κίνδυνο να βρεθεί η χώρα του εκτός αγορών. Σημειωτέον ότι χθες η ιταλική αντιπροσωπεία είχε διερευνητικές επαφές με αξιωματούχους του ΔΝΤ για τη δυνατότητα δημιουργίας μιας «πιστωτικής γραμμής» από το Ταμείο προς την υπερχρεωμένη χώρα. Σύμφωνα με το ιταλικό πρακτορείο Ansa, η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι απέρριψε κάθε ενδεχόμενο καταφυγής της Ιταλίας στο ΔΝΤ.

Δεύτερον, όπως γράφει σήμερα η γαλλική εφημερίδα Les Echos, υπάρχουν παρασκηνιακές κινήσεις για την παράδοση της εξουσίας από τον Μπερλουσκόνι σε κυβέρνηση ευρείας αποδοχής, με επικεφαλής πιθανότατα τον πρώην επίτροπο της Ιταλίας στην ΕΕ Μάριο Μόντι.

Τρίτον, οι ηγέτες του G20 θα προσπαθήσουν να βρουν τρόπους ώστε να συγκρατήσουν την Ιταλία «εντός των αγορών» με διάφορα μέτρα. Τη σπουδαιότερη κίνηση έκανε βεβαίως χθες ο νέος πρόεδρος της Ευρωτράπεζας Μάριο Ντράγκι (προφανώς όχι δίχως τη συγκατάθεση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων), ο οποίος προχώρησε σε μιαν ανέλπιστη μείωση των επιτοκίων του ευρώ μειώνοντας έτσι το κόστος του χρήματος στην ευρωζώνη και κυρίως εκτονώνοντας τις ασφυκτικές πιέσεις που υφίστανται τα ιταλικά ομόλογα, οι αποδόσεις των οποίων έχουν εκτιναχθεί σε ύψη ρεκόρ που ουσιαστικά καθιστούν ασύμφορο το δανεισμό της χώρας από τις αγορές.

Οπως γράφει σήμερα η Figaro, στο κοινό ανακοινωθέν του G20 θα περιλαμβάνονται λεπτομερώς μέτρα λιτότητας (μάλλον ως μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης θα καταγραφούν) που θα εφαρμόσουν οι χώρες του Ομίλου μία προς μία! Οχι μόνο η Ιταλία, η οποία έχει δημόσιο χρέος 120% του ΑΕΠ της, αλλά και οι ΗΠΑ, των οποίο το χρέος αγγίζει το 100%, και βεβαίως η Ιαπωνία, το χρέος της οποίας αναμένεται να φθάσει έως τα τέλη του έτους το… 200% του ΑΕΠ.

Πρόκειται για ωρολογιακές βόμβες, οι οποίες αν δεν απασφαλιστούν απειλούν να τινάξουν στον αέρα την παγκόσμια οικονομία, η οποία, σημειωτέον, όπως όλοι διαπιστώνουν (ο ΟΟΣΑ προσφάτως) διολισθαίνει προς την ύφεση. Ο νέος ευρωτραπεζίτης Μάριο Ντράγκι μόλις χθες προέβλεψε «ήπια ύφεση» της οικονομίας της ευρωζώνης στα τέλη του τρέχοντος έτους…

Οι ηγέτες του G20 από τη μια πλευρά θα επιβάλλουν μέτρα λιτότητας και από την άλλη θα εξετάσουν πώς θα επαναφέρουν την παγκόσμια οικονομία στο δρόμο μιας ανάπτυξης «ισχυρής και ισορροπημένης», σύμφωνα με την ορολογία που χρησιμοποιείται συνήθως σε κοινά ανακοινωθέντα. Οι προσδοκίες που καλλιεργούσαν στελέχη ευρωπαϊκών αντιπροσωπειών χθες στις Κάννες ήταν μεγάλες. Φημολογείτο ότι οι ηγέτες θα ανακοινώσουν ακριβείς και πειστικές αποφάσεις που θα αναζωπυρώσουν την αναπτυξιακή διαδικασία διεθνώς και θα καθησυχάσουν τις αγορές.

Στο ανακοινωθέν δεν θα καθορίζεται πόσα χρήματα θα πέσουν στο τραπέζι, αλλά θα συγκεκριμενοποιούνται οι πολιτικές που κάθε χώρα θα εφαρμόσει για να στηρίξει την απασχόληση και την ανάπτυξη, ενώ επίσης θα ανακοινωθούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του διεθνούς νομισματικού συστήματος και των αγορών. Να σημειωθεί εδώ ότι έπειτα από την κατιδίαν συνάντηση που είχαν προχθές στις Κάννες οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Γαλλίας, ο Σαρκοζί διαβεβαίωσε ότι ο Ομπάμα συμμερίζεται τη θέση της Γαλλίας (αλλά και της Γερμανίας, που δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι μόνη διαμορφώνει την ευρωπαϊκή πολιτική στη συγκεκριμένη συγκυρία και με δεδομένους τους συσχετισμούς δυνάμεων στην ΕΕ) για την επιβολή ενός διεθνούς φόρου στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές (κάποιου είδους «Φόρου Τόμπιν»).

Εν πάση περιπτώσει, όπως σημειώνει σήμερα ο διεθνής τύπος, δύο χώρες θα διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια τόνωσης της παγκόσμιας αναπτυξιακής διαδικασίας: η Γερμανία και η Κίνα. Ενας υφέρπων ανασχετικός παράγοντας στα φιλόδοξα σχέδια του G20 είναι βέβαια η μεγάλη επιβράδυνση της αναπτυξιακής διαδικασίας και στις δύο αυτές χώρες. Διότι λόγω της νέας διεθνούς οικονομικής δυσπραγίας οι γερμανικές εξαγωγές μειώνονται, ενώ η εσωτερική γερμανική αγορά είναι αποδεχειγμένο δεκαετίες τώρα ότι δεν αρκεί για να στηρίξει την οικονομία – πόσο μάλλον αν οι Γερμανοί πρέπει να πάρουν κι άλλους στους ώμους τους…

Η κινεζική οικονομία, επίσης, δεν βρίσκεται στην κατάσταση που βρισκόταν ακόμη και το 2010. Είναι χαρακτηριστική έκθεση του συμβούλου της κινεζικής Κεντρικής Τράπεζας Λι Νταοκούι που συμπτωματικά σήμερα δόθηκε στη δημοσιότητα και η οποία προβλέπει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης στην Κίνα θα περιοριστεί στο 8,5% την επόμενη χρονιά, θα είναι δηλαδή ο χαμηλότερος της τελευταίας δεκαετίας. Την περασμένη χρονιά το κινεζικό ΑΕΠ εκτινάχθηκε κατά 10,4% υψηλότερα.

Τέλος, οι ηγέτες του G20 θα συζητήσουν τρόπους για να ενισχύσουν τις παρεμβατικές δυνατότητες του ΔΝΤ, το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, έπειτα από τη θεαματική οικονομική ανάκαμψη των κρατών της Λατινικής Αμερικής, ξανακέρδισε το ρόλο του ως παγκόσμιος ρυθμιστής πιστώσεων (αλλά και πολιτικών) χάρη στην προσφυγή της Ελλάδας σ’ αυτό.

Οι προτάσεις που θα τεθούν επί τάπητος στις Κάννες είναι η αύξηση των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων του Ταμείου ή η δημιουργία ενός νέου αποθεματικού ταμείου στους κόλπους του ΔΝΤ, όπως ανέφερε στο Bloomberg στέλεχος του διεθνούς χρηματοπιστωτικού οργανισμού. Το στέλεχος του Ταμείου πρόσθεσε ότι σκοπός της αύξησης της «δύναμης πυρός» του ΔΝΤ δεν είναι η αντιμετώπιση της κρίσης χρέους της ευρωζώνης. Αν είναι έτσι, τότε οι συζητήσεις συναδέλφων του (ενδεχομένως και του ίδιου) με Ιταλούς αξιωματούχους, που έλαβαν χώρα χθες, είχαν ενδεχομένως για αντικείμενο την ιταλική κουζίνα.