«Ενώπιον Θεού και ανθρώπων», στις 2 Νοεμβρίου του 1991 ο κατά κόσμον Δημήτριος Αρχοντώνης αναδέχθηκε, όπως ο ίδιος σημείωνε, «τας ευθύνας της οικουμενικής ταύτης σκοπιάς». Στον κατάμεστο Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου και παρουσία Πατριαρχών, Αρχιεπισκόπων, Μητροπολιτών και ηγετών κρατών υποσχέθηκε να μεταδώσει το μήνυμα της Ορθοδοξίας «εν μέσω ενός κόσμου διαιρεμένου αλλά και επιποθούντος την ενότητα και την καταλλαγήν όσων ουδέποτε άλλοτε εν τη ιστορία του».
Από τότε πέρασαν 20 ολόκληρα χρόνια και ο 270ος διάδοχος του Αποστόλου Ανδρέα στον θρόνο της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, συνεχίζει αδιάλειπτα την πορεία του.
Οι Πατριάρχες Αλεξανδρείας Παρθένιος, Ρουμανίας Θεόκτιστος και ο Αρχιεπίσκοπος Πράγας Δωρόθεος που βρίσκονταν στον Πατριαρχικό Ναό εκείνη την ημέρα δεν ζουν πλέον.
Σήμερα, τέσσερις Πατριάρχες, οι Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος, Αντιοχείας κ. Ιγνάτιος, Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος και Μόσχας κ. Κύριλλος και τρείς Αρχιεπίσκοποι ο Κύπρου κ. Χρυσόστομος, Αθηνών κ. Ιερώνυμος και Αλβανίας κ. Αναστάσιος, μέσα από το «Βήμα» σκιαγραφούν το έργο και την πορεία του.
Κατακλυσμιαίες αλλαγές
Η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η ενίσχυση του θρησκευτικού φανατισμού, τα γεγονότα στις χώρες της Μέσης Ανατολής, οι κλιματικές αλλαγές και η εκκοσμίκευση στην Δυτική Ευρώπη ήταν οι μεγάλες ανατροπές που έπρεπε να αντιμετωπίσει άμεσα.
«Εν μέσω πολιτικών ανατροπών, κοινωνικών αναταράξεων, θρησκευτικών μισαλλοδοξιών, καλλιέργησε το πνεύμα του ειλικρινούς διαλόγου και προέβαλε τον εξανθρωπισμό της κοινωνίας ως μόνη οδό προς ένα μέλλον καλύτερο και δικαιότερο» τονίζει στο «Βήμα ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος.
Οπως προσθέτει «εν μέσω οικολογικών καταστροφών, δραματικών κλιματικών αλλαγών, ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, ανέδειξε την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος σε πρωτεύον ζήτημα και ανέλαβε πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης της διεθνούς κοινότητας. Μα πάνω απ’ όλα και παρά το μέγεθος της ευθύνης που η Εκκλησία του ανέθεσε, παραμένει ο γαλήνιος, ο μειλήχιος, ο προσηνής άνθρωπος που ακούραστα προσφέρει πατρότητα, αγάπη, βοήθεια σε όποιον τη χρειάζεται. Ο άνθρωπος που άνευ όρων και ορίων αφιέρωσε τη ζωή του στην Εκκλησία και στον συνάνθρωπο».
Για τον γηραιό Πατριάρχη Αντιοχείας κ. Ιγνάτιο ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι «ο αγαπητός αδελφός και φίλος με μεγάλο όραμα για την Ορθοδοξία στην ανατολή της τρίτης χιλιετίας».
Οι σχέσεις με τη Μόσχα
Οι σχέσεις με το Πατριαρχείο Μόσχας και πάσης Ρωσίας στα είκοσι χρόνια που μεσολάβησαν αποτέλεσαν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Πατριαρχίας του. Υπήρξαν στιγμές μεγάλων εντάσεων με τις δύο πλευρές να βρίσκονται πολλές φορές στα όρια του σχίσματος.
Ομως στην παρούσα φάση φαίνεται ότι αναπτύσσονται δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ των δύο Πατριαρχών κ.κ. Βαρθολομαίου και Κυρίλλου. Και ο Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλος σήμερα εξάρει τον κ.κ. Βαρθολομαίο για τους κόπους που καταβάλλει για την «εμπέδωση των δεσμών της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης με τις αδελφές κατά τόπους Εκκλησίες, με την οικοδόμηση των εποικοδομητικών σχέσεων με τον έξω κόσμο». Σημειώνει μάλιστα την ικανοποίηση του για την συμβολή του Οικουμενικού Πατριάρχη «στην ενίσχυση τα τελευταία χρόνια των αδελφικών σχέσεων μεταξύ των Πατριαρχείων Κωνσταντινουπόλεως και Μόσχας».
Ταυτόχρονα ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Μόσχας συγχαίρει τον κ.κ. Βαρθολομαίο για τις ομιλίες του, οι οποίες όπως σημειώνει, αποτελούν «μια λαμπρή μαρτυρία περί της αληθείας της Ορθοδοξίας».
Τα Ιεροσόλυμα και η Κύπρος
Η αντιμετώπιση των προβλημάτων που ταλάνιζαν και ταλανίζουν τις Ορθόδοξες Εκκλησίες αποτελούν μια από τις βασικές προτεραιότητες της πορείας του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.
Τα Ιεροσόλυμα και η Κύπρος ήταν δύο από τις περιοχές που χρειάστηκε να παρέμβει πολλές φορές για να επιλυθούν χρονίζοντα προβλήματα.
«Με τις παρεμβάσεις του ο Οικουμενικός Πατριάρχης αντιμετώπισε πολλές από τις διαιρέσεις που υπήρχαν στις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες. Με νηφαλιότητα στάθηκε δίπλα στις Εκκλησίες σε δύσκολες στιγμές και βασικός του στόχος ήταν πάντα η συνέχιση της πορείας τους σκάφους της ορθοδοξίας. Η προστασία των Αγίων Τόπων από τις επιβουλές και τους κινδύνους που σημειώνονται και η συνέχιση της παρουσίας των χριστιανών αποτελεί βασική προτεραιότητά του. Παρακολουθεί πάντα τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για να ξεπεραστούν οι τυχόν κίνδυνοι που μπορούν να προκαλέσουν ανεξέλεγκτες καταστάσεις στην εύφλεκτη περιοχή μας» σημειώνει ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος.
Στις προσπάθειες που καταβάλλει για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών αναφέρεται και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος. «Προωθεί σημειώνει, την διοργάνωση Διαθρησκειακών συνεδρίων, τα οποία αποβλέπουν στην αλληλογνωριμία, την ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία, στην από κοινού αντιμετώπιση πανανθρωπίνων προβλημάτων και την απαλλαγή των ανθρώπων από το πνεύμα της βίας και του φανατισμού».
Ακόμη, τονίζει τις άοκνες προσπάθειες του, όπως τις χαρακτηρίζει, για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που παραμένει κλειστή από το 1971. Και περιγράφοντας τον κ.κ. Βαρθολομαίο επισημαίνει: «κάτοχος της θείας και θύραθεν παιδείας, πολύγλωσσος, οξυδερκής, διορατικός, οραματιστής, ευπροσήγορος, ακαταπόνητος εργάτης του ωραίου και του καλού, ανέπτυξε κατά την 20ετή πατριαρχεία του δραστηριότητα πρωτοφανή και πολύκαρπο και έφερε εις πέρας επιτυχώς πρωτοβουλίες τολμηρές και πρωτοποριακές».
Πρωτοποριακές πρωτοβουλίες
Για αυτές τις πρωτοποριακές πρωτοβουλίες μιλάει στο «Βήμα» και ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων κ. Αναστάσιος: «Από την έπαλξη του στον Οικουμενικό Θρόνο στήριξε τη συμμετοχή των Ορθοδόξων Εκκλησιών στους διαχριστιανικούς οργανισμούς. Συγχρόνως προώθησε τους διμερείς διαχριστιανικούς διαλόγους των Ορθοδόξων με τους Ρωμαιοκαθολικούς, Αγγλικανούς, Λουθηρανούς και Πρεσβυτεριανούς. Ιδιαίτερα ανέπτυξε τον Διαθρησκειακό Διάλογο. Οργάνωσε δύο σημαντικές διαθρησκειακές Διασκέψεις, με συμμετοχή εκπροσώπων των μονοθεϊστικών θρησκειών, στην Κωνσταντινούπολη (1994) και στις Βρυξέλλες (2001), με βασικό θέμα την παγκόσμια ειρήνη».
Οπως τονίζει ο κ. Αναστάσιος «η έντονη δραστηριότητα του Οικουμενικού Πατριάρχου σ’ αυτούς τους τομείς έχει ευρύτερα αναγνωρισθεί και επαινεθεί. Εν τούτοις, δεν έλλειψαν οι αρνητικές κριτικές. Ομως ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι ένας φωτισμένος «οικουμενικός άνθρωπος», που νοιώθει τον παλμό, τον πόνο και τις προσδοκίες των ανθρώπων όπου γης και διακονεί με αγάπη, υπομονή και χαρά τον Χριστό, δείχνοντας ειλικρινή σεβασμό στον κάθε άνθρωπο».
Για την στήριξη που προσφέρει στους ορθοδόξους αναφέρεται από την πλευρά του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος. Στον κ.κ. Βαρθολομαίο σημειώνει «έλαχε να ποιμαίνει με παρρησία τους πιστούς εν μέσω δύο διαφορετικών αιώνων». Σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών ο κ. Βαρθολομαίος «άνοιξε την αγκαλιά της Ορθοδοξίας σε όλο τον κόσμο και με παρρησία, πίστη και πολλούς κόπους φροντίζει την πνευματική ανάταση των πιστών».
