Η ανακοίνωση για διεξαγωγή δημοψηφίσματος στην Ελλάδα προκάλεσε παγωμάρα το Βερολίνο. Οι πρώτες αντιδράσεις ήταν όμως συγκρατημένες. «Πρόκειται για θέμα εσωτερικής πολιτικής, για το οποίο η γερμανική κυβέρνηση δεν έχει καμιά επίσημη πληροφόρηση και ως εκ τούτου δεν μπορεί να το σχολιάσει» δήλωσε εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Αυτό που επείγει τώρα, πρόσθεσε, είναι η έγκριση του δεύτερου πακέτου βοήθειας για την Ελλάδα, που πρέπει να ψηφιστεί από τα κοινοβούλια της ευρωζώνης μέχρι το τέλος του χρόνου.

Ανεπίσημα βέβαια, τα σχόλια είναι διαφορετικά. Σύμφωνα με πηγή της καγκελαρίας, ο Γιώργος Παπανδρέου είχε μιλήσει επανειλημμένα τους περασμένους μήνες για ενδεχόμενο δημοψήφισμα, προσέκρουσε όμως στη σθεναρή αντίδραση της Άνγκελα Μέρκελ και των άλλων ευρωπαίων ηγετών. «Νομίζαμε, ότι τον πείσαμε» είπε. «Τα γεγονότα, δυστυχώς, μας διαψεύδουν».

Στη γερμανική πρωτεύουσα είναι τώρα διάχυτη η εντύπωση, ότι με την απροσδόκητη κίνηση του ο έλληνας πρωθυπουργός παίζει όχι μόνο την τύχη του, αλλά και την τύχη της Ελλάδας και του ευρώ κορώνα-γράμματα.

«Όλη η τεράστια προσπάθεια, που συμπυκνώθηκε στην απόφαση της 26ης Οκτωβρίου για το δεύτερο πακέτο βοήθειας, καταλήγει στον κάλαθο των αχρήστων» έλεγε αναλυτής. «Ο Παπανδρέου αποδείχθηκε απρόβλεπτος, αν όχι ακαταλόγιστος παίκτης».

Τα προβλήματα που προκύπτουν ξαφνικά είναι πολλά. Το πρώτο είναι η ψήφιση του δεύτερου πακέτου από τα 16 κοινοβούλια της ευρωζώνης, που πρέπει να γίνει οπωσδήποτε μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου. Διαφορετικά, όπως έλεγε κυβερνητική πηγή, δεν μπορούν να εκταμιευθούν χρήματα για την κεφαλαιακή ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών.

Η γενική εντύπωση είναι, ότι καταρχάς τουλάχιστον, το Βερολίνο θα επιμείνει στην υλοποίηση της απόφασης της 26ης Οκτωβρίου, πόσω μάλλον που η απόφαση αυτή θεωρείται κορυφαία γερμανική επιτυχία – ένα είδος αυτοκρατορικής ενθρόνισης της Άνγκελα Μέρκελ στην ευρωζώνη.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι, αν θα κάνουν το ίδιο και με την ίδια ζέση όλες οι χώρες της ευρωζώνης, ή αν ορισμένες από αυτές, θα αναθεωρήσουν τις επόμενες εβδομάδες τη στάση τους επικαλούμενες τη νέα κατάσταση στην Ελλάδα.

Το τρίτο είναι, πως θα αντιδράσουν οι βουλευτές στο κυβερνητικό στρατόπεδο Χριστιανοδημοκρατών-Ελεύθερων Δημοκρατών. Μέχρι τώρα, η καγκελάριος κατόρθωνε να κρατά τον αριθμό των ανταρτών κατά της βοήθειας στην Ελλάδα σε ανεκτό επίπεδο. Οι χθεσινές εξελίξεις θα δώσουν ωστόσο σίγουρα νέα ώθηση στο αντάρτικο.

Και το τέταρτο είναι η αντίδραση των αγορών και των υπόλοιπων δανειστών, που έδωσαν τη συγκατάθεσή τους στο κούρεμα υπό την προϋπόθεση, ότι θα έχουν μια κυβέρνηση εμπιστοσύνης στην Αθήνα. Η στροφή του κ. Παπανδρέου διαλύει αυτή την ψευδαίσθηση. Μια υπαναχώρηση του Διεθνούς Συνδέσμου Τραπεζών IIF τις επόμενες ημέρες, δεν θα πρέπει λοιπόν να αποκλείεται.

Αυτό επιβεβαιώθηκε το πρωί της Τρίτης και από τη «βουτιά» στο χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης. «Οι αγορές είναι ανάστατες. Ο Παπανδρέου έχει εξαγριώσει τους πάντες». Ο οικονομικός αναλυτής Γιόργκ Ρόχολ διαβλέπει ήδη «την αρχή του τέλους» της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ.

Αλλά ούτε και η αξιωματική αντιπολίτευση στη Γερμανία φαίνεται ενθουσιασμένη από την εξαγγελία του κ.Παπανδρέου. «Η απόφασή του είναι γεμάτη κινδύνους» δήλωσε ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών Γκέρνοτ Έρλαχ.

Παρόμοια είναι και η αντίδραση των μέσων ενημέρωσης. «Η ώρα μηδέν στην Αθήνα» γράφει η οικονομική εφημερίδα «Handelsblatt». «Ο πρωθυπουργός κάνει έναν απροσδόκητο ελιγμό. Οι κάρτες ανακατεύονται εκ νέου, επειδή ένα „ναι“ των Ελλήνων είναι αμφίβολο. Το θρίλερ που αρχίζει, θα μπορούσε να καταλήξει σε χρηματιστικό κραχ».

Οι «Financial Times Deutschland» αντίθετα, γράφουν για ένα «ισχυρό μήνυμα από την Αθήνα». Πρόκειται για «επικίνδυνο εγχείρημα» προσθέτουν. «Παρόλα αυτά: Το δημοψήφισμα θα μπορούσε να φέρει τη λύση στο θέμα της κρίσης χρέους».

Τα μέσα ενημέρωσης δεν παραλείπουν να αναφέρουν, ότι το δεύτερο πακέτο βοήθειας φορτώνει με νέα αβάσταχτα βάρη τους έλληνες πολίτες, χωρίς να θέτουν όμως υπό αίρεση τη γενικότερη χρησιμότητα του.

Από χθες το βράδυ πάντως, το μέλλον της απόφασης της 26ης Οκτωβρίου βρίσκεται στον αέρα. Όχι απίθανο, ότι η ακύρωσή της θα γίνει πριν από το δημοψήφισμα. Και αυτό θα άνοιγε την πόρτα της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας της Ελλάδας και της εξόδου της από την ευρωζώνη.