Τρεις μήνες αγωνίας για 10 πέτρινα χρόνια

Ηταν λίγο πριν από τις 4 τα ξηµερώµατα της περασµένης Πέµπτης όταν υπό την πίεση µιας αποτυχηµένης Συνόδου Κορυφής διαµορφωνόταν η νέα συµφωνία για τη χρηµατοδότηση της Ελλάδας που, όπως όλα δείχνουν, πρόκειται για την τελευταία ευκαιρία της χώρας να επιστρέψει στις αγορές. Το θρίλερ της Συνόδου Κορυφής ξεκίνησε νωρίς το απόγευµα της 26ης Οκτωβρίου στην αίθουσα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου στις Βρυξέλλες.

Εκεί, στον πέµπτο όροφο συνεδρίαζαν οι αρχηγοί των 17 χωρών της ζώνης του ευρώ και σε άλλη αίθουσα, έναν όροφο πιο κάτω, διεξάγονταν σκληρές διαπραγµατεύσεις ανάµεσα στην οµάδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στην οποία από ελληνικής πλευράς συµµετείχαν ο κ. Γιώργος Ζαννιάς, πρόεδρος του Συµβουλίου Οικονοµικών Εµπειρογνωµόνων, και ο κ. Πέτρος Χριστοδούλου, επικεφαλής του Οργανισµού ∆ιαχείρισης ∆ηµόσιου Χρέους (Ο∆∆ΗΧ), και σε αυτήν των τραπεζιτών, τους οποίους εκπροσωπούσε ο διευθυντής του ∆ιεθνούς Χρηµατοπιστωτικού Ινστιτούτου (ΙΙF) Τσαρλς Νταλάρα µε τους συνεργάτες του.

Οι διαπραγµατεύσεις ήταν σκληρές και η επίτευξη της συµφωνίας δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Συχνά οι εκπρόσωποι της ευρωζώνης έφευγαν από την αίθουσα και ανέβαιναν στον όροφο όπου βρίσκονταν οι αρχηγοί κρατών για να τους ενηµερώσουν για τα αιτήµατα των τραπεζιτών. Επέστρεφαν όµως χωρίς να αλλάξουν γραµµή. Σύµφωνα µε τραπεζικούς κύκλους, η στάση της Ανγκελα Μέρκελ ήταν εξαιρετικά σκληρή. Με τίποτα δεν δεχόταν να ικανοποιήσει τα αιτήµατα των τραπεζιτών που ζητούσαν από τους ευρωπαίους ηγέτες να βάλουν περισσότερα χρήµατα στο πακέτο βοήθειας της Ελλάδας για να αποδεχθούν «κούρεµα» τουλάχιστον 50% που ζητούσαν οι Γερµανοί. Τελικά οι ολονύκτιες διαπραγµατεύσεις κατέληξαν σε συµφωνία όταν η γερµανίδα καγκελάριος πρόσθεσε 10 δισ. ευρώ παραπάνω στο πακέτο για την Ελλάδα και οι τραπεζίτες αποδέχθηκαν το 50% φοβούµενοι για τα χειρότερα αν δεν υπήρχε συµφωνία. Την ίδια στιγµή η Ανγκελα Μέρκελ έβαζε νερό στο κρασί της όσον αφορά τη συµφωνία για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Από εκεί που πριν από έναν χρόνο στη συνάντησή της µε τον γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί στο Ντοβίλ της Νορµανδίας έλεγε ότι τις ζηµιές από τα οµόλογα θα τις αναλάβει αποκλειστικά ο ιδιωτικός τοµέας, δηλαδή οι τράπεζες, προκαλώντας ξεπούληµα αρχικά ελληνικών, πορτογαλικών και ιρλανδικών οµολόγων και στη συνέχεια ισπανικών και ιταλικών, τώρα δίνει τη συγκατάθεση της Γερµανίας ώστε το EFSF να εγγυάται τις εκδόσεις ισπανικών και ιταλικών οµολόγων. Σύµφωνα µε το σχέδιο που προωθείται, το Ταµείο θα αναλαµβάνει µέρος της ζηµιάς των οµολόγων που πρόκειται να εκδίδουν οι δύο αυτές χώρες, οι οποίες βρίσκονται στο στόχαστρο των αγορών και το κόστος δανεισµού τους βρίσκεται στα επίπεδα του 6% που καθιστούν µη διαχείρίσιµο το χρέος τους.

«Στην ουσία πρόκειται για ένα πρώτο βήµα προς την έκδοση ευρωοµολόγου» αναφέρουν τραπεζικές πηγές, οι οποίες προσθέτουν ότι «η εγγύηση αυτή δεν προσφέρεται στη χώρα µας». Η Ελλάδα είναι σαφές πλέον ότι αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση στην ευρωζώνη, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, οι οποίες επισηµαίνουν ότι «η ευρωζώνη υψώνει προστατευτικά τείχη και αποµονώνει την Ελλάδα για να αποφευχθεί η µόλυνση».

Με άλλα λόγια, η χώρα µπαίνει σε καραντίνα από την οποία µπορεί να βγει εφαρµόζοντας µε επιτυχία όλα όσα προβλέπει η συµφωνία. «Με τα µέτρα που σχεδιάζουν για Ισπανία και Ιταλία οι Ευρωπαίοι θωρακίζουν την ευρωζώνη από ενδεχόµενη χρεοκοπία της Ελλάδας που θα µπορούσε να συµβεί σε περίπτωση που η συµµετοχή των ιδιωτών στο “κούρεµα” των ελληνικών οµολόγων κατά 50% που προβλέπει η συµφωνία της 26ης Οκτωβρίου δεν γίνει εθελοντικά και υπάρξει credit event» σηµειώνουν οι ίδιες πηγές. Οι Ευρωπαίοι έδωσαν στην Ελλάδα ένα νέο πακέτο οικονοµικής βοήθειας ύψους 130 δισ. ευρώ µε το οποίο η χώρα κερδίζει χρόνο για να βάλει σε τάξη τα οικονοµικά της και να µπορέσει να επιστρέψει στις αγο ρές. Η προσπάθεια θα είναι επίπονη διότι απαιτούνται επώδυνες τοµές στη δηµόσια διοίκηση και στην υλοποίηση των διαρθρωτικών αλλαγών που είναι απαραίτητες για να γίνει ανταγωνιστική η ελληνική οικονοµία. Αναµφίβολα, πρόκειται για ένα τιτάνιο έργο το οποίο θα οδηγήσει σε πλήρη ανατροπή λειτουργιών και δοµών σε κοινωνία και οικονοµία και δεν µπορεί να πραγµατοποιηθεί χωρίς πολιτική συναίνεση. Σύµφωνα µε όλες τις εκτιµήσεις, πρόκειται για την τελευταία ευκαιρία της χώρας να παραµείνει στην ευρωζώνη. Καθώς η χώρα αποµονώνεται, ενδεχόµενη αποχώρηση της Ελλάδας από το ενιαίο νόµισµα θα είχε περιορισµένες επιπτώσεις στη ζώνη του ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, είναι κοινή η πεποίθηση ότι η χώρα θα χρειαστεί σχεδόν µια δεκαετία για να βγει από το τούνελ.

Το επόµενο τρίµηνο όµως χαρακτηρίζεται εξαιρετικά κρίσιµο, τόσο στο εσωτερικό µέτωπο, σε επίπεδο πολιτικών εξελίξεων, όσο και στο εξωτερικό, από την υλοποίηση της συµφωνίας της 26ης Οκτωβρίου. Αυτό που στην ουσία συµφώνησαν οι δύο πλευρές την περασµένη εβδοµάδα είναι οι παράµετροι του µοντέλου για το «κούρεµα» του ελληνικού χρέους.

Η µείωση του ελληνικού χρέους κατά 100 δισ. ευρώ που προβλέπει η συµφωνία προϋποθέτει τη συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα κατά 100%. Αυτό όµως παραµένει ερωτηµατικό. Και τούτο διότι στο προηγούµενο PSI που προέβλεπε «κούρεµα» 21% η συµµετοχή ανήλθε σε 75%. Με δεδοµένη την 100% συµµετοχή από την Ελλάδα σηµαίνει ότι η συµµετοχή από το εξωτερικό ήταν της τάξεως του 60%. «Η πιθανότητα το πρόγραµµα να έχει µικρή συµµετοχή δεν είναι αµελητέα» αναφέρουν τραπεζικοί κύκλοι.

Οσον αφορά το επιτόκιο και τη διάρκεια αποπληρωµής των νέων τίτλων που θα πάρουν όσοι ανταλλάξουν τα οµόλογά τους ισχύουν όσα συµφωνήθηκαν την 21η Ιουλίου, δηλαδή 30 χρόνια διάρκεια αποπληρωµής και επιτόκιο κοντά στο 3,5%.

Η συµφωνία της 26ης Οκτωβρίου προβλέπει πρόσθετο πακέτο βοήθειας στην Ελλάδα συνολικού ύψους 130 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 30 δισ. ευρώ αφορούν το πρόγραµµα ανταλλαγής οµολόγων (PSI). Από τα υπόλοιπα 100 δισ. ευρώ τα 70 δισ. θα χρησιµοποιηθούν για την κάλυψη των δανειακών αναγκών του ∆ηµοσίου (δηλαδή, οµολόγων που λήγουν, τόκων και ελλειµµάτων) και τα 30 δισ. ευρώ για την κεφαλαιακή ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών. Σηµειώνεται ότι τα ποσά αυτά θα προστεθούν στα 50 δισ. ευρώ που υπολείπονται από το πρώτο πακέτο βοήθειας των 110 δισ. ευρώ, το οποίο προβλέπει επίσης άλλα 10 δισ. ευρώ για τις τράπεζες.

Η συµφωνία προβλέπει ότι το χρέος ύψους 200 δισ. ευρώ που βρίσκεται στα χέρια των τραπεζών θα µειωθεί κατά 100 δισ. ευρώ, δηλαδή στο µισό. Για τα υπόλοιπα 100 δισ. ευρώ οι πιστωτές της χώρας θα κληθούν να επιλέξουν είτε να πάρουν το 30% σε µετρητά και το υπόλοιπο 70% σε 30ετείς τίτλους εγγυηµένους από το ευρωπαϊκό ταµείο EFSF µε επιτόκιο της τάξεως 3,5% είτε να πάρουν για όλο το ποσό νέα οµόλογα του Ελληνικού ∆ηµοσίου µεγαλύτερης διάρκειας.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο το ελληνικό χρέος θα µειωθεί κατά 100 δισ. ευρώ, δηλαδή από περίπου 350 δισ. ευρώ σε 250 δισ. ευρώ. Οπως προβλέπεται στη συµφωνία, το ύψος του «κουρέµατος» θα είναι µεγαλύτερο για όσους επιλέξουν την πρώτη λύση καθώς θα πάρουν µέρος της απαίτησής τους σε µετρητά και το υπόλοιπο σε τίτλους µε εγγύηση ΑΑΑ και µικρότερο σε όσους επιλέξουν τη δεύτερη λύση που προσφέρεται µε τη χαµηλότερη εγγύηση του Ελληνικού ∆ηµοσίου. Οι ελληνικές τράπεζες εξετάζουν τη δεύτερη λύση έτσι ώστε να περιοριστεί το «κούρεµα» των οµολόγων τους. Πάντως, κατά µέσον όρο, το «κούρεµα» υπολογίζεται σε 50%.

Η µείωση του χρέους κατά 100 δισ. ευρώ σηµαίνει ότι το Ελληνικό ∆ηµόσιο θα απαλλαγεί από την καταβολή τόκων ύψους 4,5 δισ. ευρώ κάθε χρόνο, δηλαδή περί τα 40 δισ. ευρώ ως το 2020.