Μια νέα µορφή χρηµατοδότησης φιλοδοξεί να αλλάξει ριζικά τους όρους του οικονοµικού παιχνιδιού σε ολόκληρο τον πλανήτη. Και το όνοµα αυτής «crowdfunding», το οποίο αποδίδεται στα ελληνικά ως «χρηµατοδότηση από το πλήθος» ή µε τον πιο δόκιµο όρο «διαδικτυακή µικροχρηµατοδότηση».
Αν και λειτουργεί εδώ και µόλις µερικά χρόνια, καταγράφει ήδη εντυπωσιακές ιστορίες επιτυχίας µε… πολλά µηδενικά, για χιλιάδες εµπνευσµένους σχεδιαστές, επιχειρηµατίες, καλλιτέχνες, φιλανθρωπικές οργανώσεις, εµπόρους, ακόµη και γεωργούς, που κατάφεραν να κάνουντην ιδέα τους πράξη χάρη στις µικρές επενδύσεις χιλιάδων χρηστών του ∆ιαδικτύου. Μέσω του «crowdfunding» το πλήθος παύει να είναι ένας δυσφηµισµένος όχλος και µετατρέπεται σε µια ενεργή κοινότητα που ανακαλύπτει τις ιδέες που αξίζουν και συµµετέχει οικονοµικά σε αυτές.
Οταν τον Σεπτέµβριο του 2010, η Apple ανακοίνωσε τη δηµιουργία του Nano iPod 6ης γενιάς, µιας µικροσκοπικής συσκευής πλάτους µόλις 3,9 εκατοστών και µνήµης ως 16 GB, ο Αµερικανός Σκοτ Γουίλσον, σχεδιαστής τότε ρολογιών στην εταιρία Nike, εµπνεύστηκε ένα καινοτόµο προϊόν. Σχεδίασε το «LunaTik» ένα πρωτότυπο βραχιόλι χεριού, όµοιο καθ’ όλα µε κοινό ρολόι µε µία µόνο διαφορά: στη θέση του ρολογιού θα υπήρχε ειδική θήκη για να τοποθετηθεί το νέο Nano iPod. Ο κ. Γουίλσον ήταν πεπεισµένος ότι η ιδέα του θα τον έκανε πλούσιο. Υπήρχε µονάχα ένα πρόβληµα. Κανείς επενδυτής δεν έµοιαζε να πείθεται ότι η ιδέα άξιζε να χρηµατοδοτηθεί. Οι εβδοµάδες περνούσαν και ο κ. Γουίλσον έχανε την υποµονή του. Είχε τότε µία φαεινή ιδέα: αποφάσισε να «ανεβάσει» την ιδέα του στο www.kickstarter.com, µία ιστοσελίδα όπου κάθε χρήστης µπορεί να παρουσιάσει ένα επιχειρηµατικό σχέδιο και να ζητήσει χρηµατοδότηση. Ο στόχος του ήταν να µαζέψει 15.000 δολάρια σε 30 ηµέρες. Στο τέλος της προθεσµίας είχε µαζέψει… 942.578 δολάρια από τις συνεισφορές 13.512 χρηστών του διαδικτύου!
Εν µέσω κρίσης η µέχρι πρότινος συντηρητική ελληνική αγορά «ανοίγει» και σε πρωτοβουλίες τέτοιου τύπου. «Αναρτώντας την ιδέα µας σε µια ιστοσελίδα “crowdfunding” θα λάβουµε απευθείας µια δωρεάν αξιολόγηση του προϊόντος, προτού ακόµη χρειαστεί να το φτιάξουµε. Αν κερδίσουµε την υποστήριξη του κοινού σε αυτό το πρωταρχικό στάδιο, σίγουρα θα ακολουθήσουν και οι πιο συντηρητικοί µεγάλοι επενδυτές» λέει στο «Βήµα της Κυριακής» ο κ. Βαγγέλης Ρέκκας, συνιδιοκτήτης ελληνικής εταιρείας ανάπτυξης διαδικτυακών και mobile εφαρµογών, η οποία προετοιµάζει µια εφαρµογή µε σκοπό να την υποβάλει σε ιστοσελίδα «crowdfunding».
Οι συνεισφορές στη διαδικτυακή µικροχρηµατοδότηση διέπονται από τον απαράβατο κανόνα… «ό,τι έχετε ευχαρίστηση». Γι’ αυτό και κυµαίνονται από 1 δολάριο ως πάνω από 1.000 δολάρια, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών καταθέτουν γύρω στα 20-50 δολάρια. Τα χρήµατα εκταµιεύονται µόνο αν συγκεντρωθεί το σύνολο του ποσού, ειδάλλως επιστρέφονται στους µικροεπενδυτές. Οσο για τα ανταλλάγµατα για την επένδυση, κυµαίνονται από την αποστολή προϊόντων, εισιτηρίων και διαδικτυακών εφαρµογών ως την παροχή µετοχών της νεοσύστατης εταιρείας.
Η δυνατότητα να δίδονται µετοχές ως αντάλλαγµα για το «crowdfunding» υπήρχε ως τώρα µόνο σε ιστοσελίδες µε κλειστό αριθµό µελών. Η «ανοιχτή στο κοινό» εκδοχή του εγχειρήµατος θα υλοποιηθεί για πρώτη φορά διεθνώς από την ιστοσελίδα µιας οµάδας προγραµµατιστών, δικηγόρων και οικονοµολόγων από την… Ελλάδα και τη Λιθουανία. «Οταν αντάλλαγµα της επένδυσης είναι µετοχές, τα πιθανά οφέλη πολλαπλασιάζονται, αλλά και η διαφάνεια που επιβάλλεται είναι ακόµη µεγαλύτερη. Επρεπε να δηµιουργήσουµε µια ιστοσελίδα συµβατή µε τις νοµοθεσίες πολλών διαφορετικών χωρών, ώστε οι µικροεπενδυτές από κάθε γωνιά του πλανήτη να είναι προστατευµένοι» τονίζει ο κ. Κωνσταντίνος Παρίσσης , δικηγόρος και οικονοµολόγος, συνιδρυτής της startersfund.com, που φιλοδοξεί να φέρει την επανάσταση α λα ελληνικά στο «crowdfunding».
Με εξαίρεση τα εξαψήφια νούµερα που κατάφεραν να συγκεντρώσουν κάποιες πρωτοποριακές ιδέες, η «χρηµατοδότηση του πλήθους» περιορίζεται συνήθως σε εγχειρήµατα µερικών χιλιάδων δολαρίων. «Για έναν επιχειρηµατία ποσά τέτοιου ύψους είναι ανεπαρκή. Ωστόσο για τις δράσεις µιας µη κυβερνητικής οργάνωσης είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται» τονίζει ο κ. Αντώνης Κωνσταντίνου. Ο ίδιος είναι µέλος του Ινστιτούτου ∆ιεθνών Αναπτυξιακών και Στρατηγικών Μελετών, µιας µη κερδοσκοπικής εταιρείας που έχει αναρτήσει εγχειρήµατά της στην ιστοσελίδα www. rockethub.com λαµβάνοντας χρηµατοδότηση από απλούς πολίτες.
Μάλιστα, στο πνεύµα της «Τράπεζας των Φτωχών» του βραβευµένου µε Νοµπέλ Μουχάµαντ Γιουνούς, η ιστοσελίδα www.kiva.org δίνει τη δυνατότητα σε κάθε χρήστη του ∆ιαδικτύου να δανείσει 25 δολάρια σε έναν µικροεπιχειρηµατία ή γεωργό στον αναπτυσσόµενο κόσµο. Το «crowdfunding» ανθεί και σε ακόµη έναν τοµέα όπου η χρηµατοδότηση ήταν ανέκαθεν ανεπαρκής: στην τέχνη. Σκηνοθέτες, µουσικοί, σχεδιαστές και κάθε είδους δηµιουργοί εκθέτουν τις ιδέες τους στο Internet ζητώντας χρηµατική υποστήριξη. «Αυτό είναι ένα εξαιρετικό µάθηµα και για την Ελλάδα, όπου µέχρι πρότινος η τέχνη βασιζόταν µόνο στο κράτος ή στις χορηγίες για χρηµατοδότηση» τονίζει η κυρία Μπέττυ Τσακαρέστου, επίκουρη καθηγήτρια στο τµήµα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισµού στο Πάντειο Πανεπιστήµιο.
Οι κίνδυνοι
Οι κίνδυνοι στις ιστοσελίδες crowdfunding ελλοχεύουν όχι τόσο για τους µικροεπενδυτές – οι οποίοι προστατεύονται σύµφωνα µε τους όρους χρήσης τής εκάστοτε ιστοσελίδας και τη νοµοθεσία του κράτους όπου αυτή εδρεύει – αλλά για τους εφευρέτες που καλή τη πίστει εκθέτουν τις ιδέες τους σε εκατοµµύρια διαδικτυακά µάτια. «Το δίκαιο πνευµατικής και βιοµηχανικής ιδιοκτησίας προστατεύει τη µορφή και τη βιοµηχανική εφαρµογή ενός προϊόντος. Οχι και την… ιδέα για την κατασκευή του. Συνεπώς, όσοι εκθέτουν λεπτοµερώς τις ιδέες τους σε ιστοσελίδες crowdfunding χωρίς να έχουν κατοχυρώσει πατέντα, κινδυνεύουν την επόµενη ηµέρα να δουν την ίδια ιδέα, ελάχιστα τροποποιηµένη στη µορφή της, να διεκδικεί χρηµατοδότηση µε την υπογραφή ενός άλλου “εφευρέτη”!» τονίζει ο κ. Κωνσταντίνος Στυλιανού, δικηγόρος και ερευνητής στη Νοµική Σχολή του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης.
Μπορείτε κι εσείς να γίνετε µικροεπενδυτές για:
1. την κοινωνική αλλαγή στον αναπτυσσόμενο κόσμο: www.kiva.org, https://33needs.com/
2. την παραγωγή ψηφιακών ή άλλων καινοτόμων προϊόντων: www.kickstarter.com, www.indiegogo.com, https://peerbackers.com, www.microventures.com
3. καλλιτεχνικές ιδέες, ταινίες, μουσικές παραγωγές www.rockethub.com, www.fansnextdoor.com
4. start up επιχειρήσεις, λαμβάνοντας τμήμα του μετοχικού κεφαλαίου τους: www.growvc.com (μόνο για εγγεγραμμένα μέλη) https://startersfund.com
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
