Σολομώντειες λύσεις για την ευρωζώνη

«Είναι επείγον να περιμένουμε»! Λέγεται ότι πρόκειται για αρχή της γαλλικής διπλωματίας, εν προκειμένω όμως την εφαρμόζει πεισματικά το Βερολίνο. Διότι με γερμανική υπαιτιότητα, δεν θα είναι αυτό το «Σαββατοκύριακο για τη σωτηρία του ευρώ», όπως γράφουν οι Financial Times. Η συνάντηση κορυφής των ευρωπαίων ηγετών την Κυριακή θα είναι οιονεί τυπική και προπαρασκευαστική της επόμενης, που ορίστηκε για την επόμενη Τετάρτη, 26 Οκτωβρίου. Τότε (υποτίθεται ότι) θα έχουν γεφυρωθεί οι γαλλογερμανικές διαφορές και η στρατηγική εξόδου από την κρίση που θα ανακοινωθεί (υποτίθεται ότι) θα απαντά με σαφήνεια και αξιοπιστία στα ερωτήματα που έχουν φέρει (με αφορμή ή με πρόφαση κατά μερικούς, την Ελλάδα) ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση στα πρόθυρα της αβύσσου.

Οι πολλές επιφυλάξεις και τα «υποτίθεται» οφείλονται στις διαρροές από την πορεία των γαλλογερμανικών διαπραγματεύσεων που δημοσιεύει ο διεθνής τύπος. Διότι, όπως όλα δείχνουν, οι λύσεις που θα επιλεγούν θα είναι σολομώντειες. Λύσεις των μέσων αποστάσεων δηλαδή, λογιστικού και όχι πολιτικού χαρακτήρα, με αποτελέσματα ουσιαστικώς αμφίβολα και επικοινωνιακώς αναξιόπιστα. Κάτι που, όπως φαίνεται, έχει αντιληφθεί ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, ο οποίος τόνισε σήμερα το πρωί ότι «η κρίση είναι ευκαιρία για να παίρνουμε αποφάσεις και όχι πρόσχημα για να απορρίπτουμε προτάσεις» και ότι «πρέπει να πάρουμε γρήγορες αποφάσεις επειδή ακριβώς βρισκόμαστε σε κρίση».

Σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύει το Bloomberg οι δύο πλευρές ίσως ανακοινώσουν ένα σχέδιο που θα προβλέπει την αύξηση των κονδυλίων του Ταμείου Διάσωσης (EFSF) κατά 500 δισ. ευρώ, ώστε να φθάσει στα 940 δισ. ευρώ. Πρόκειται για μια απολύτως σολομώντεια λύση, καθώς η γαλλική πλευρά προτείνει την αύξηση των κονδυλίων στα 2 τρισ. ευρώ και τη μετατροπή του EFSF σε τράπεζα αρωγής των υπερχρεωμένων κρατών της ευρωζώνης, ενώ η γερμανική αρνείται κάτι τέτοιο και υποστηρίζει ότι αρκούν τα 440 δισ. ευρώ που προσφάτως και με πολύ κόπο αποφάσισαν οι «17» (η Φινλανδία ως γνωστόν συμφώνησε στην αύξηση των κονδυλίων στα 440 δισ. ευρώ αφού ανάγκασε την Ελλάδα να της δώσει εγγυήσεις, ενώ στη Σλοβακία για να εγκριθεί το μέτρο έπεσε η κυβέρνηση της Ιβέτας Ραντίκοβα).

Αν όμως τα 440 δισ. ευρώ του EFSF (από τα οποία σύμφωνα με υπολογισμούς έχουν ήδη δαπανηθεί τα 160 δισ.) αρκούν για την στήριξη των τριών χωρών που δεν δανείζονται πλέον από τις αγορές αλλά από την περίφημη τρόικα (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία), είναι βέβαιο ότι δεν αρκούν για να στηρίξουν άλλες υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης που μπαίνουν κι αυτές τάχιστα στο στόχαστρο των διαβόητων αγορών. Διότι τα μετά κόπων και βασάνων εγκριθέντα κονδύλια δεν αρκούν βεβαίως για να στηρίξουν τις οικονομίες της Ιταλίας, της Ισπανίας ή και του Βελγίου, που επίσης ταλανίζεται από υψηλά χρέη. Ή ακόμη και της… Γαλλίας!

Έχει σημασία να σταθεί κανείς στις εξελίξεις των τελευταίων 24ώρων στη Γαλλία. Έπειτα από την προαναγγελία υποβάθμισης της γαλλικής οικονομίας από τη Moody’s, την περασμένη Τρίτη, και η Standard & Poor’s σήμερα προειδοποίησε ότι η χώρα πιθανώς θα χάσει το τριπλό Α, θα εκπέσει δηλαδή από την υψηλότερη βαθμίδα αξιοπιστίας σε ό,τι αφορά τη δυνατότητά της να εξυπηρετεί τα χρέη της.

Η αντίδραση των αγορών στην στοχοποίηση της Γαλλίας είναι άκρως ανησυχητική. Και δεν πρόκειται για μιαν αντίδραση σημερινή ή των τελευταίων ημερών. Εδώ και μήνες οι επενδυτές στα CDS, στην αγορά ασφαλίστρων κινδύνου, δηλαδή, για την πιθανή χρεοκοπία μιας χώρας, φαίνεται ότι εγκαταλείπουν τα συνήθη θύματά τους (την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία) και στρέφονται πλέον στον σκληρό πυρήνα της ΕΕ.

Έτσι, από την αρχή του έτους ο τζίρος των swaps για την προστασία του γαλλικού χρέους έχει εκτιναχθεί κατά 41% και έφθασε στα 24,6 δισ. δολάρια, σύμφωνα με στοιχεία του Depository Trust & Clearing Corp. που δημοσιεύει σήμερα το Bloomberg. «Η Γαλλία έγινε πλέον η καλύτερα ασφαλισμένη χώρα από ενδεχόμενη χρεοκοπία της», αναφέρει το πρακτορείο. Αλλά και η αξία των γερμανικών συμβολαίων αυξήθηκε κατά 28% την ίδια περίοδο, φθάνοντας στα 19,3 δισ. δολάρια, όταν τα CDS που κατοχυρώνουν (υποτίθεται) από ενδεχόμενη πτώχευση της Ελλάδας υποχώρησαν κατά 42% και περιορίστηκαν στα 3,7 δισ. δολάρια.

Είναι προφανές, βέβαια, ότι ο τζόγος κατά της Ελλάδας δεν έχει πλέον ενδιαφέρον. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι, αν τις επόμενες ημέρες ανακοινωθεί κούρεμα του ελληνικού χρέους σε ποσοστό γύρω από το 50%, όπως λέγεται, οι αγορές θα θεωρήσουν το γεγονός πιστωτικό και θα αρχίσει η πληρωμή των CDS. «Η αγορά έχει περάσει στο επόμενο παιχνίδι», δήλωσε αποκαλυπτικά στο Bloomberg ο Γκέοργκ Γκρότζκι, επικεφαλής του τμήματος πιστωτικών ερευνών της Legal & General Group στο Λονδίνο.

Και η εκτίναξη των γαλλικών spreads στα υψηλότερα επίπεδα από το 1992, από την περίοδο της ενοποίησης της Γερμανίας δηλαδή, δεν αφήνει αμφιβολίες για το προς τα πού «μεταφέρεται το παιχνίδι» της αγοράς. Το spread των 10ετών ομολόγων της γαλλικής κυβέρνησης έχει εκτιναχθεί από τις 108 στις 190 μονάδες βάσης από την αρχή του έτους. Μόνο το τελευταίο εικοσαήμερο η απόδοση του 10ετούς γαλλικού ομολόγου έχει εκτιναχθεί στο 3,15% (από 2,60% που ήταν την 1η Οκτωβρίου). Να πού οφείλονται οι χθεσινές δραματικές δηλώσεις του γάλλου πρωθυπουργού Φρανσουά Φιγιόν, ότι «αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα κινδυνεύει να εκραγεί η ευρωζώνη».

Η στοχοποίηση της Γαλλίας έχει τρομοκρατήσει τη γαλλική κυβέρνηση, όπως φάνηκε σήμερα από τις δηλώσεις Σαρκοζί περί της ανάγκης να επιβληθεί φόρος στις χρηματιστηριακές συναλλαγές, ώστε να αποθαρρυνθεί η κερδοσκοπία εις βάρος εθνικών οικονομιών. Ο γάλλος πρόεδρος είπε ότι «είναι η κοινή γνώμη που απαιτεί τις κυβερνήσεις να τολμήσουν ένα τέτοιο μέτρο».

Η ενίσχυση του ευρωπαϊκού Ταμείου Διάσωσης είναι όμως μία από τις (τουλάχιστον) τρεις γαλλογερμανικές διαφωνίες. Η άλλες δύο αφορούν την ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών (η Γαλλία την απαιτεί ως προϋπόθεση για τη διάσωση του κλάδου, ενώ η Γερμανία συνεπικουρούμενη από την ΕΚΤ θέλει να προστατεύσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς του κλάδου, να αποτρέψει δηλαδή την είσοδο κρατικών κεφαλαίων στις τράπεζες) και βεβαίως το… βάθος του ελληνικού κουρέματος.

Σύμφωνα με τις έως τώρα πληροφορίες, τρεις λύσεις έχουν τεθεί επί τάπητος σε ό,τι αφορά το ελληνικό πρόβλημα:

– Η πρώτη αφορά την αγορά από το EFSF παλαιών ελληνικών ομολόγων στην τρέχουσα τιμή τους, που είναι «συμπιεσμένη» έως το 40% της ονομαστικής αξίας τους. Τη λύση αυτή υποστηρίζει η Γαλλία και συνοδεύεται από ένα πρόγραμμα απολύτως εθελοντικού (και όχι βαθέος) κουρέματος, που δεν θα κινδυνεύει να θεωρηθεί ως πιστωτικό γεγονός από τις αγορές.

– Η δεύτερη πρόταση αφορά μια κανονική, πλήρη, εκτεταμένη και μη ελεγχόμενη χρεοκοπία. Οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων θα πληροφορηθούν ότι θα πάρουν πίσω μόνο το 50% των επενδύσεών τους και το ελληνικό χρέος θα μειωθεί κατά το ήμισυ. Τη λύση αυτή «ευνοούν κύκλοι στη Γερμανία», όπως αναφέρουν οι FT, αλλά απορρίπτουν κατηγορηματικά η Γαλλία αλλά και η ΕΚΤ, καθώς θεωρούν ότι θα προκαλέσει πανικό και ανεξέλεγκτες αντιδράσεις στις αγορές.

– Η τρίτη και πιθανότερη λύση, περί της οποίας μάλλον περιστρέφεται το γαλλογερμανικό παζάρι, βασίζεται στο σχέδιο της 21ης Ιουλίου και προβλέπει εθελοντική (από τους κατόχους τους) ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων με νέα που θα έχουν χαμηλότερα επιτόκια και μεγαλύτερο χρόνο ωρίμανσης – ως εδώ όλα καλά – και επιπλέον «κούρεμα» του ελληνικού χρέους όχι μόνο κατά 21%, που προέβλεπε το σχέδιο του Ιουλίου και πιθανότατα είχε «χωνέψει» η αγορά, αλλά κατά ποσοστό που μπορεί να φθάσει έως το 50% ή και 60%.

Το Παρίσι φοβάται μήπως το τρίτο σχέδιο θεωρηθεί απλώς χρεοκοπία χώρας-μέλους της ευρωζώνης και πυροδοτήσει διαλυτικές επιπτώσεις για τον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο και για το ευρώ. Γι’ αυτό και, σύμφωνα με το διεθνή τύπο, το Παρίσι πιέζει ώστε να μην ξεπεράσει το ποσοστό κουρέματος του ελληνικού χρέους το 30% ή στη χειρότερη περίπτωση το 35%, ενώ το Βερολίνο επιμένει ότι το ποσοστό πρέπει να κυμανθεί από 50% έως 60%, καθώς «όλα θα βρίσκονται υπό έλεγχο των εταίρων».

Το πιθανότερο είναι όχι μόνο την Κυριακή αλλά και την επόμενη Τετάρτη οι Ευρωπαίοι ηγέτες να μην ανακοινώσουν όλες τις λεπτομέρειες του σχεδίου διάσωσης της Ελλάδας και αντιμετώπισης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους (τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα ποσοστά κουρέματος ή την ακριβή αύξηση των κονδυλίων του EFSF). Σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, θα ανακοινώσουν μια «συμφωνία πλαίσιο», οι όροι της οποίας θα καθοριστούν εν.. ευθέτω χρόνω. Διότι είπαμε: Είναι επείγον να… περιμένουν. Το ερώτημα είναι αν θα επιδείξουν την ίδια «αίσθηση» του επείγοντος και οι αγορές.