Εν μέσω οικονομικής κρίσης στον αναπτυγμένο κόσμο και ιστορικών φυσικών καταστροφών στον αναπτυσσόμενο κόσμο εορτάσθηκε η εφετινή «Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας» του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για το 2011, η διεθνής οικονομική κρίση απειλεί να εκτροχιάσει τους περίφημους «Στόχους της Χιλιετίας» για την εξάλειψη της φτώχειας και της πείνας ως το 2015.
Παραδόξως, το μόνο στοιχείο που συγκρατεί τα στατιστικά δεδομένα της φτώχειας σε πτωτική πορεία είναι η αλματώδης ανάπτυξη που παρατηρείται σε χώρες της ανατολικής Ασίας, με κύριες την Κίνα και την Ινδία. Ωστόσο, η κρίση στον δυτικό κόσμο συμπιέζει τα εισοδήματα σε χώρες που παραδοσιακά είχαν χαμηλό ποσοστό φτώχειας, ενώ η ανάπτυξη σε ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες δεν επαρκεί για το «κλείσιμο της ψαλίδας» ανάμεσα στα πιο φτωχά και στα πιο πλούσια στρώματα του πληθυσμού.
Κοντά ένα δις χωρίς φαγητό
Η έκθεση του ΟΗΕ για τους «Στόχους της Χιλιετίας» συμπληρώνεται από μία εξίσου σημαντική αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων του ΟΗΕ, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής (16 Οκτωβρίου) και την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας (17 Οκτωβρίου).
Τα αποτελέσματά της απογοήτευσαν ακόμα και τους πιο αισιόδοξους. Ο υπολογισμός των ανθρώπων που υποσιτίζονται έχει αγγίξει τον τραγικό αριθμό των… 925 εκατομμυρίων, τη στιγμή που την περίοδο 2006-2008 παρέμενε στα 850 εκατομμύρια. Όσο για τις μελλοντικές προβλέψεις, είναι κάθε άλλο παρά αισιόδοξες. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, «ακόμα και αν οι «Στόχοι της Χιλιετίας» επιτευχθούν ως το 2015, 600 εκατομμύρια άνθρωποι θα εξακολουθούν να υποσιτίζονται στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το να υποφέρουν 600 εκατομμύρια άνθρωποι από την πείνα καθημερινά δεν μπορεί ποτέ να είναι αποδεκτό», τόνισαν στην κοινή τους αναφορά οι διευθυντές του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων, του Διεθνούς Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης και του Παγκοσμίου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ.
Οι ίδιοι κατονομάζουν τις υψηλές τιμές των τροφίμων ως τη βασική αιτία για την «τροφική ανασφάλεια», όπως την ονομάζουν, στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
«Η ζήτηση για τρόφιμα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες θα αυξάνεται, καθώς ο πληθυσμός αυξάνεται ραγδαία», τονίζουν χαρακτηριστικά, ενώ τονίζουν ότι
«η σύνδεση της γεωργίας με την αγορά ενέργειας σε διεθνές επίπεδο θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερες διακυμάνσεις στις τιμές των τροφίμων μέσα στην επόμενη δεκαετία».
Μείωση σπατάλης
Την ίδια στιγμή, οι δραματικές ανισότητες ανάμεσα στον αναπτυγμένο και τον αναπτυσσόμενο κόσμο οδηγούν τους πολίτες του τελευταίου να δαπανούν ως το 80% του εισοδήματος τους για τρόφιμα. «Οφείλουμε να μειώσουμε την σπατάλη τροφίμων στον αναπτυγμένο κόσμο μέσα από την παιδεία και ειδικούς θεσμούς. Την ίδια στιγμή πρέπει να μειώσουμε τις απώλειες τροφίμων στις αναπτυσσόμενες χώρες επενδύοντας σε ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής, κυρίως στην επεξεργασία μετά την συγκομιδή», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση. Η κατάσταση επιδεινώνεται σε περιοχές όπου καταστροφικές πλημμύρες ή σεισμοί μετέτρεψαν τα τρόφιμα σε δυσεύρετη πολυτέλεια. Ειδική θέση στην έκθεση κατείχε εν προκειμένω η περίπτωση της Αϊτής, όπου λόγω του σεισμού του 2010 μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού υποσιτίζεται.
Κυνηγώντας τους στόχους της χιλιετίας
Η πρόσφατη έκθεση στον τομέα του υποσιτισμού ενίσχυσε τα ανησυχητικά δεδομένα που παρουσίασε η έκθεση του ΟΗΕ σχετικά με τους «Στόχους της Χιλιετίας» για το 2011. Οι εν λόγω στόχοι προβλέπουν, ως το 2015 το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν κάτω από το «απόλυτο όριο της φτώχειας», δηλαδή με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, να μειωθεί από το 46% (1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι) το 1990 στο 23% το 2015. Τα «καλά νέα» που παρουσίασε ο Οργανισμός είναι ότι παρά τη διεθνή κρίση που επηρέασε τους ρυθμούς ανάπτυξης σε ολόκληρο τον κόσμο, το ποσοστό της απόλυτης φτώχειας αναμένεται να μειωθεί στο 15% ως το 2015, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το επιδιωκόμενο.
Ωστόσο, ο ΟΗΕ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι οι εν λόγω αισιόδοξες προβλέψεις αντανακλούν την αλματώδη ανάπτυξη μόνο στην ανατολική Ασία, ειδικότερα στην Κίνα, όπου το ποσοστό της φτώχειας αναμένεται να αγγίξει τιμές υπό το 5% ως το 2015. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ινδία αναμένεται να μειωθεί από 51% το 1990, στο 22% των 2015. Ακολουθεί η υποσαχάρια Αφρική όπου το ποσοστό της φτώχειας μειώνεται σταδιακά και θα φτάσει το 36% ως το 2015, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Αντιθέτως, στις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη, κυρίως στο Κέρας της Αφρικής και στη νότια Ασία, οι προβλέψεις υπολείπονται σημαντικά των στόχων, με αποτέλεσμα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην έκθεση, «οι φτωχότεροι του πλανήτη να εμφανίζουν τη μικρότερη πρόοδο». Μάλιστα το ποσοστό των ανθρώπων που μένουν σε τενεκεδουπόλεις αυξήθηκε από 657 εκατομμύρια το 1990 σε 828 εκατομμύρια το 2011!
Τον μεγαλύτερο αντίκτυπο βιώνουν, όπως ήταν αναμενόμενο, τα παιδιά. Το 2009 περίπου το 25% των παιδιών στον αναπτυσσόμενο κόσμο υποσιτίζονταν, με τη νότια Ασία να εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό παιδικού υποσιτισμού στον κόσμο. Όπως σημειώνει η έκθεση του ΟΗΕ, στο διάστημα 1995-2009, στο 80% των φτωχότερων νοικοκυριών της περιοχής δεν καταγράφηκε καμία απολύτως βελτίωση στους δείκτες του υποσιτισμού. Αντιθέτως, στο 20% των πλουσιότερων νοικοκυριών της περιοχής, ο παιδικός υποσιτισμός μειώθηκε κατά το ένα τρίτο.
Το εν λόγω παράδειγμα είναι μία ακόμα απόδειξη της θλιβερής πραγματικότητας: τη μικρότερη βελτίωση εμφανίζουν αυτοί που την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
