Εξαπλώθηκε ταχύτητα στην Ευρώπη τον 14ο αιώνα και αποδεκάτισε τον μεσαιωνικό πληθυσμό αφήνοντας πίσω της 50 εκατομμύρια θύματα. Αν και πρωτοφανών διαστάσεων η Μαύρη Πανώλη θεωρείτο ως τώρα ότι αποτελούσε μια ακόμη εκδήλωση μιας επιδημίας που ταλαιπωρούσε την ανθρωπότητα από την αρχαιότητα. Η ανάγνωση του γενετικού κώδικα του βακτηρίου που την προκάλεσε αποκαλύπτει όμως μια διαφορετική ιστορία.
Διεθνής ομάδα ερευνητών κατόρθωσε να ανασυνθέσει τον γενετικό κώδικα του μεσαιωνικού βακτηρίου από τμήματα DNA που εξήγαγε από τα δόντια σορών που βρέθηκαν σε ένα νεκροταφείο του Λονδίνου. Σύμφωνα με τα ευρήματά της, το συγκεκριμένο παθογόνο είναι καινοφανές για την εποχή του και αποτελεί τον «κοινό» πρόγονο όλων των σύγχρονων μορφών πανώλης.
Στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature», οι ειδικοί τονίζουν ότι το βακτήριο Yersinia pestis δεν έχει αλλάξει σχεδόν καθόλου εδώ και 600 χρόνια και υποστηρίζουν ότι η Μαύρη Πανώλη (ή Μαύρος Θάνατος) αποτέλεσε την πρώτη πραγματική πανδημία πανώλης έτσι όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Διαφορετική από την αρχαιότητα
Ως τώρα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι ο Μαύρος Θάνατος, αν και περισσότερο θανατηφόρος, ήταν απλώς ένα από μια μακρά σειρά περιστατικών επιδημιών πανώλης που μπορεί να αναχθεί ως τα βάθη των αιώνων. Η αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή Ιστορία είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα.
Η πιο εντυπωσιακή ίσως από τις επιδημίες του πιο μακρινού παρελθόντος ήταν η μεγάλη πανώλη της εποχής του Ιουστινιανού, η οποία προκάλεσε τον θάνατο 1 εκατομμυρίου ατόμων. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ωστόσο ότι, σύμφωνα με τα νέα ευρήματα, οι αρχαίες επιδημίες δεν προκλήθηκαν από το ίδιο βακτήριο με τις νεότερες.
«Οι έρευνές μας δείχνουν ότι προκλήθηκαν είτε από ένα στέλεχος του Yersinia pestis το οποίο σήμερα έχει εξαλειφθεί χωρίς να αφήσει απογόνους είτε από ένα εντελώς διαφορετικό παθογόνο για το οποίο ακόμη δεν έχουμε καμία πληροφορία» εξήγησε στο BBC ο Γιοχάνες Κράους, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν στη Γερμανία, ο οποίος συμμετείχε στην έρευνα.
Η γιαγιά των σύγχρονων μορφών της ασθένειας
Αν και σήμερα δεν έχει την ίδια έκταση, η πανώλη είναι μια νόσος που δεν έχει ακόμη εξαλειφθεί _ υπολογίζεται ότι σκοτώνει περίπου 2.000 άτομα σε όλο τον πλανήτη. Εξετάζοντας το DNA του μεσαιωνικού βακτηρίου οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι παρουσιάζει ελάχιστες διαφορές σε σχέση με τις σημερινές εκδοχές του.
«Αποκαλύπτεται ότι αυτό το παλιό Yersinia pestis μοιάζει πολύ με τον κοινό πρόγονο όλων των σύγχρονων στελεχών που μολύνουν τους ανθρώπους» τόνισε ο καθηγητής Κράους. «Είναι η γιαγιά όλων των μορφών πανώλης που υπάρχουν σήμερα».
Συγκεκριμένα το Yersinia pestis αποτελείται από 4 εκατομμύρια δομικούς λίθους και οι ειδικοί εντόπισαν μόλις λίγες δεκάδες αλλαγές ανάμεσα στο μεσαιωνικό βακτήριο και στις σύγχρονες εκδοχές του.
