«Με έδεσε και µε βίασε». Αυτό ήταν το µόνο που πρόλαβε να πει στη µητέρα της η 12χρονη Ελχάµ Ασί από την Υεµένη, λίγο προτού ξεψυχήσει από αιµορραγία και εκτεταµένα τραύµατα στα γεννητικά της όργανα – τέσσερις µόνο ηµέρες µετά τον επιβεβληµένο γάµο της µε έναν 23χρονο. Η έκθεση-κόλαφος της UNICEF για το 2011 δείχνει ότι η ιστορία της δεν είναι µοναδική: 50 εκατοµµύρια ανήλικες νύφες, από τη Μέση Ανατολή έως τη Λατινική Αµερική και από τη Νότια Ασία έως την Ευρώπη, υποφέρουν για την αµετάκλητα χαµένη τους παιδική αθωότητα. Η οργάνωση «Elders» («Πρεσβύτεροι»), που ίδρυσε το 2007 ο νοτιοαφρικανός ηγέτης Νέλσον Μαντέλα µαζί µε άλλους ηγέτες, ξεκίνησε πρόσφατα, υπό την αιγίδα του αιδεσιµότατου Ντέσµοντ Τούτου, µια παγκόσµια πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης, πρόληψης και αρωγής για να εξαλειφθεί το φαινόµενο. Για να κατανοήσει κανείς σε ποιο βαθµό η πρακτική των γάµων παιδιών τούς στερεί την παιδική τους ηλικία, τα δικαιώµατα, τις προοπτικές για µια καλύτερη ζωή και την αξιοπρέπειά τους, αρκεί να φανταστεί πώς είναι για ένα κορίτσι να γίνεται σύζυγος στην τρυφερή ηλικία ακόµη και των πέντε ετών και µητέρα στα 11.
Η µικρή νύφη πολλές φορές οδηγείται στον βωµό του υµεναίου σαν πρόβατο επί σφαγήν, χωρίς καν να γνωρίζει γιατί την ντύνουν και τη στολίζουν. Μετά την τελετή, την αποµακρύνουν από την οικογένειά της και πηγαίνει να ζήσει µαζί µε έναν άγνωστο σύζυγο, ο οποίος σπάνια είναι συνοµήλικός της και σχεδόν ποτέ της επιλογής της.
Ως παντρεµένη «γυναίκα», οφείλει να διακόψει την εκπαίδευσή της, παρεµποδίζοντας την πνευµατική της ανάπτυξη και τις ευκαιρίες να γίνει κάποια στιγµή οικονοµικά ανεξάρτητη, σπάζοντας τον κύκλο της φτώχειας που την κρατάει δέσµια στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Φυσικά, ως σύζυγος οφείλει να «κρατάει» το νοικοκυριό – κάνοντας εργασίες που πολύ συχνά αποδεικνύονται πολύ βαριές για ένα παιδικό κορµάκι – αλλά και να τεκνοποιήσει αµέσως και όσο το δυνατόν περισσότερες φορές, µετά από επαναλαµβανόµενους «νόµιµους» βιασµούς. Οι λόγοι αυτής της κατάφωρης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ποικίλλουν. Στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής οι γονείς συχνά παντρεύουν τις κόρες τους γιατί αδυνατούν να θρέψουν όλα τους τα παιδιά, στην Ινδία το ζήτηµα είναι εν µέρει πολιτισµικό και το ζευγάρι είναι συνήθως συνοµήλικο, ενώ στο Αφγανιστάν ένας πατέρας θα ανταλλάξει την κόρη του για χρήµατα, για προστασία από κάποιον πολέµαρχο ή για να εξαγοράσει ένα δικό του κρίµα. Σε άλλες περιπτώσεις, ο γαµπρός απάγει και βιάζει το κορίτσι της επιλογής του και αφού το έχει «χαλάσει», το διεκδικεί ως σύζυγο.
«Αν έχουν όνειρα και φιλοδοξίες, αυτά πεθαίνουν την ηµέρα του γάµου τους» λέει στο «Βήµα» η Μέιµπελ βαν Οράνιε, δεύτερη τη τάξει στην οργάνωση «The Elders» («Πρεσβύτερoι»), υπεύθυνη για τη διεθνή πρωτοβουλία µε τον εύγλωττο τίτλο «Παιδιά, όχι νύφες».
Πώς θα βοηθήσει πρακτικά η νέα πρωτοβουλία στην εξάλειψη των παιδικών γάμων; «Αρχικά, ο κόσµος πρέπει να µάθει την έκταση του φαινοµένου και την καταστροφική επίδραση που έχει στις ζωές των κοριτσιών. Το θέµα δεν έχει λάβει µεγάλη προσοχή διότι σχετίζεται µε τα ευαίσθητα θέµατα της κουλτούρας και της παράδοσης, πράγµα που σηµαίνει ότι αυτά τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα και αόρατα άτοµα στον πλανήτη. Για να τα βοηθήσουµε, συνεργαζόµαστε µε οργανώσεις τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, αλλά σε επίπεδο κοινοτήτων, ώστε η αλλαγή της νοοτροπίας να µην επιβάλλεται έξωθεν». Ποια ιστορία σάς έχει αγγίξει περισσότερο;
Υπάρχουν κορίτσια που εξεγείρονται ενάντια στο μέλλον που έχουν ως ανήλικες νύφες; «Ναι, υπάρχουν κορίτσια που θέλουν να ξεφύγουν από τις παραδόσεις, να περιµένουν για να παντρευτούν, να γίνουν γιατροί ή δασκάλες. Είναι πολύ δυνατές. Κινδυνεύουν µε κοινωνικό αποκλεισµό και οικογενειακά αντίποινα. Αλλά για να εξαλειφθούν οι νύφες-κορίτσια απαιτούνται ευρύτερες προσπάθειες, για ισότητα, αλλαγή των κοινωνικών κανόνων και βελτίωση της κοινωνικής θέσης τους. Σε αυτό θα παίξουν κρίσιµο ρόλο οι άντρες και είναι θετικό ότι, για παράδειγµα, στην Αιθιοπία τόσο χριστιανοί όσο και µουσουλµάνοι θρησκευτικοί ηγέτες τάσσονται εναντίον των γάµων ανήλικων κοριτσιών».
Η Νουτζόντ από την Υεµένη κατάφερε σε ηλικία µόλις 10 ετών να κερδίσει πίσω τη ζωή και την αξιοπρέπειά της, πετυχαίνοντας να πάρει διαζύγιο από τον 30άρη διανοµέα µε τον οποίο την είχαν παντρέψει.
Η µητέρα της δεν συµφωνού- σε µε τον γάµο, «όµως στη χώρα µας οι άντρες διατάζουν και οι γυναίκες υπακούουν». Ο σύζυγός της την ανάγκασε να σταµατήσει το σχολείο στη Β’ ∆ηµοτικού και παρά την υπόσχεση να µην την αγγίξει παρά µόνο έναν χρόνο µετά την πρώτη της περίοδο, τη βίασε την πρώτη κιόλας νύχτα του γάµου. Σύντοµα άρχισε να τη χτυπάει. Τελικά ήταν η δεύτερη σύζυγος του πατέρα της και όχι η µητέρα της εκείνη που της έδωσε λίγα χρήµατα για ταξί και τη συµβούλεψε να το σκάσει και να ζητήσει τη βοήθεια ενός δικαστή. Η Νουτζόντ κέρδισε τη δίκη, ανοίγοντας τον δρόµο για εκατοντάδες ακόµη κορίτσια παγκοσµίως. Και – χάπι εντ… – πλέον ζει πλουσιοπάροχα από τα δικαιώµατα της αυτοβιογραφίας της.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
