Η Ελλάδα και δευτερευόντως η Πορτογαλία είναι οι δύο αδύναμοι κρίκοι ολόκληρης της Ευρώπης καθώς μόνο οι δύο αυτές χώρες θα συνεχίσουν να βρίσκονται σε ύφεση εφέτος και το 2012, εκτιμά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην φθινοπωρική έκθεσή του για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας.
Για τις εξελίξεις στην Ελλάδα, ειδικότερα, το ΔΝΤ εμφανίζεται πιο απαισιόδοξο συγκριτικά με τις προ εξαμήνου εκτιμήσεις του, στο μέτρο που προβλέπει βαθιά ύφεση και την επόμενη χρονιά. Πάντως, το Ταμείο αναθεωρεί επί το μετριοπαθέστερον τις προβλέψεις του για τις περισσότερες οικονομίες του πλανήτη, προειδοποιώντας για επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας παγκοσμίως και για περαιτέρω διεύρυνση των ήδη μεγάλων αναπτυξιακών ανισοτήτων.
Σε ό,τι αφορά την πορεία της ελληνικής οικονομίας, λοιπόν, το ΔΝΤ εμφανίζεται πιο αισιόδοξο από τον υπουργό Οικονομικών κ.
Ε. Βενιζέλο για εφέτος! Μόλις χθες ο υπουργός προέβλεψε για το τρέχον έτος ύφεση 5,5%, ενώ το ΔΝΤ προβλέπει «μόνο» 5%. Για το 2012 όμως – κι εδώ δεν χωρούν αστειότητες – το Ταμείο προβλέπει ύφεση 2,2% και – το χειρότερο – ανεργία 18,5%!
Θεωρούν, δηλαδή, οι ειδικοί του ΔΝΤ ότι παρά τα μέτρα και τη διεθνή στήριξη, η ελληνική οικονομία δεν θα βγει στον αφρό ούτε την επόμενη χρονιά, όπως θεωρούσε στην προηγούμενη έκθεσή του στην οποία προέβλεπε μηδενική ανάπτυξη. Και ότι το κοινωνικό άγος της ανεργίας θα βαίνει επιδεινούμενο.
Εδώ θα παρατηρούσε κανείς, πάντως, μια θετική παράμετρο στην έκθεση του ΔΝΤ, που έχει να κάνει με το ότι το Ταμείο θεωρεί ως δεδομένη για να κάνει τις οικονομικές «προβολές» του τη μη πτώχευση της χώρας. Το ίδιο συμβαίνει και με την Πορτογαλία, για την οποία προβλέπει ύφεση 2,2% εφέτος και 1,8% το 2012. Οι προβλέψεις του ΔΝΤ για τις άλλες υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές οικονομίες είναι επαμφοτερίζουσες. Προβλέπει μεν έξοδο από την ύφεση για την Ιρλανδία (αύξηση 0,4% του ΑΕΠ το 2011 και 1,5% το 2012), προβλέπει επίσης έξοδο από την ύφεση για την Ισπανία (αύξηση 0,8% του ΑΕΠ εφέτος και 1,1% το 2012).
Προβλέπει όμως και επιβράδυνση της ιταλικής οικονομίας στο 0,6% εφέτος από 1,3% το 2012 και περαιτέρω επιβράδυνση μέχρι… μιαν ανάσα πριν από την ύφεση (0,3%) το 2012. Σε πολλές οικονομίες εντός και εκτός ευρωζώνης η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ. Σημαντικότερο – και με επιπτώσεις γενικευμένες πιθανότατα – θα είναι το φρενάρισμα της γερμανικής οικονομίας, από το 3,6% το 2010, στο 2,7% εφέτος και στο 1,3% το 2012, λόγω κυρίως της κάμψης των ρυθμών ανάπτυξης που αναμένεται σε πολλούς εμπορικούς εταίρους της Γερμανίας, που «μεταφράζεται» σε κάμψη των γερμανικών εξαγωγών, του αναπτυξιακού πυλώνα, ως γνωστόν, της γερμανικής οικονομίας.
Μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας αναμένεται να κινηθεί εφέτος η κυπριακή οικονομία, καθώς το ΔΝΤ προβλέπει για την Κύπρο μηδενική ανάπτυξη το 2011 από ανάπτυξη 1% το 2010. Για την επόμενη χρονιά, όμως, το Ταμείο προβλέπει ανάκτηση του έστω και αναιμικού αναπτυξιακού ρυθμού του 2010 (1%). Αντίθετα στο ρεύμα συρρίκνωσης των αναπτυξιακών ρυθμών και οικονομικής κατήφειας εν γένει θα κινηθούν, κατά το ΔΝΤ, οι γειτονικές οικονομίες της Βουλγαρίας (προβλέπεται εκτίναξη του αναπτυξιακού ρυθμού από το 0,2% το 2010 στο 2,5% εφέτος και στο 3% το 2012), της Ρουμανίας (προβλέπεται ανάπτυξη 1,5% εφέτος και 3,5% το 2012 από ύφεση 1,5% το 2010) και της Σερβίας (προβλέπεται επιτάχυνση της ανάπτυξης από το 1%, που ήταν πέρυσι, στο 2% εφέτος και στο 3% την επόμενη χρονιά).
Αντίθετα, αίσθηση προκαλεί ο μαρασμός της ακμάζουσας τουρκικής οικονομίας που προβλέπει το ΔΝΤ (από την ιλιγγιώδη αύξηση κατά 8,9% που σημείωσε πέρυσι το τουρκικό ΑΕΠ, η ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 6,6% εφέτος και να φρενάρει στο 2,2% την επόμενη χρονιά).
Ευρώπη
Η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη θα φτάσει στο 1,6% το 2011 και στο 1,1% το 2012, έναντι 2% και 1,7% που προέβλεπε μόλις τον περασμένο Ιούνιο.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτήν την επιβράδυνση της ανάπτυξης και την χαλάρωση των πληθωριστικών πιέσεων, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) μπορεί να χρειαστεί να μειώσει το βασικό της επιτόκιο το οποίο είναι σήμερα 1,5%, αναφέρει το ΔΝΤ.
Σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η ανάπτυξη των ΗΠΑ θα φτάσει το 1,5% το 2011 και το 1,8% το 2012, αντί για 2,5% και 2,7% αντίστοιχα που πρόβλεπε προηγουμένως. Καλεί ακόμα τις αμερικανικές Αρχές να λάβουν μέτρα για τη μείωση του δημόσιου χρέους και την υποστήριξη της ανάκαμψης.
Σε επίπεδο τιμών, το ΔΝΤ προβλέπει εξελίξεις ευθέως ανάλογες με την ανάπτυξη. Διότι χωρίς ανάπτυξη και χωρίς τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η καταναλωτική ζήτηση δεν είναι δυνατόν να αυξηθεί. Ετσι, στην ευρωζώνη προβλέπεται αύξηση του δείκτη τιμών καταναλωτή κατά 2,5% εφέτος και κατά 1,5% το 2012. Εξέλιξη που, αν επαληθευθεί, θα λύσει τα χέρια του επόμενου προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι να προχωρήσει σε μειώσεις των επιτοκίων του ευρώ, ώστε να στηρίξει την ανάπτυξη. Ως γνωστόν, η ΕΚΤ έχει θέσει ως ανώτατο ανεκτό όριο για τον πληθωρισμό το 2%.
Ειδικότερα για την Ελλάδα το ΔΝΤ προβλέπει κάμψη της αύξησης του δείκτη τιμών καταναλωτή στο 2,9% εφέτος από το 4,7% που ήταν πέρυσι και – το εντυπωσιακότερο – προβλέπει κάμψη του δείκτη στο 1%. Το Ταμείο δεν διευκρινίζει αν στις «προβολές» του συνυπολογίζει την ελληνική… ιδιαιτερότητα της μαύρης οικονομίας. Αν τη συνυπολογίζει, οι εξελίξεις προδιαγράφονται θετικές! Διότι αν εφέτος με ύφεση 5% έχουμε πληθωρισμό 2,9%, αυτό σημαίνει ότι η παραοικονομία επιμένει – με ό,τι αρνητικό συνεπάγεται αυτό για τα φορολογικά έσοδα και βεβαίως για τις ευπαθείς κοινωνικές και οικονομικές τάξεις.
Αν το 2012, όμως, το ΔΝΤ προβλέπει κάμψη της ύφεσης στο 2,2% και του πληθωρισμού στο 1%, τότε μπορεί να συμπεράνει κάποιος ότι θα αρχίσει να στερεύει και η χρόνια πηγή της κακοδαιμονίας της ελληνικής οικονομίας και μια εκ των πρωταρχικών αιτιών των κοινωνικών ανισοτήτων στη χώρα μας, που είναι η λεγόμενη «μαύρη οικονομία».
Το άγος της ανεργίας
Είναι βεβαίως τελείως άστοχο να μιλά κανείς για τάσεις άμβλυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων στην Ελλάδα όταν οι προβλέψεις για τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας είναι τόσο απογοητευτικές. Αντιθέτως, από άποψη επιπέδου διαβίωσης των Ελλήνων, ο συνδυασμός της δραματικής αύξησης των ανέργων και της μείωσης του αριθμού των «λάθρα διαβιούντων» (από την Εφορία) οι προοπτικές είναι από αρνητικές έως αποκαρδιωτικές.
Εν πάση περιπτώσει, το ΔΝΤ προβλέπει εκτίναξη της ανεργίας από το 12,5%, που ήταν πέρυσι, στο 16,5% εφέτος και στο 18,5% το 2012. Μόνο η Ισπανία, με ποσοστό 20,7% εφέτος και 19,7% το 2012 ξεπερνά τη χώρα μας σε ανεργία – και στη χώρα της Ιβηρικής, σημειωτέον, το ποσοστό αναμένεται να μειωθεί έστω και οριακά την επόμενη χρονιά.
Αύξηση του ποσοστού των ανέργων αναμένεται και στην Πορτογαλία (από το 12% πέρυσι στο 12,2% εφέτος και στο 13,4% το 2012), αλλά και σε πολλές χώρες εντός και εκτός ευρωζώνης, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο, την χρονιά που έρχεται.
Τέλος, οι προβλέψεις του ΔΝΤ για την Ελλάδα είναι «θετικές» σε ό,τι αφορά το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Το έλλειμμα του ισοζυγίου αναμένεται να μειωθεί από το 10,5% που ήταν πέρυσι στο 8,4% εφέτος και στο 6,7% το 2012. Με τόση ύφεση, όμως, και με τόση ανεργία, που συρρικνώνουν το διαθέσιμο εισόδημα και την αγοραστική ικανότητα των Ελλήνων – αφού έχουν ήδη ισοπεδώσει τη διάθεση και το ηθικό τους – θα ήταν επιεικώς απρεπές να μη βάλει εισαγωγικά κανείς στο επίθετο «θετικός» όταν σχολιάζει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
