Αγνωστο φαινόµενο ως πριν από κάποια χρόνια στη χώρα µας. Στην εποχή της οικονοµικής κρίσης όµως οι άνθρωποι που ψάχνουν στα σκουπίδια για να βρουν εκεί τα προς το ζην, τρόφιµα ή αντικείµενα µε κάποια µεταπωλητική αξία, πολλαπλασιάζονται. Κάποτε ήταν µόνο οι Ροµά ή οι κατ’ επάγγελµα ρακοσυλλέκτες. Αργότερα προστέθηκαν οι µετανάστες από την Ασία και την Αφρική που σε ένα καρότσι σουπερµάρκετ προσπαθούσαν να χωρέσουν όσο πιο πολλά πράγµατα γίνεται. Πλέον είναι αρκετοί και οι συµπολίτες µας που ψάχνουν στα… σκουπίδια. Οι περισσότεροι προκειµένου να βρουν κάτι για να πουλήσουν. Και κάποιοι απλά γιατί δεν µπορούν να αγοράσουν οτιδήποτε φαγώσιµο.Ο κ. Σαµάτ Εφτεχάρ, από το Ιράν, είναι για περίπου 25 χρόνια ιδιοκτήτης της ιστορικής ταβέρνας Μπαρµπα-Γιάννης στα Εξάρχεια. «Τα Εξάρχεια είναι ακόµη γειτονιά, τους παλαιότερους κατοίκους τούς γνωρίζω για πολλά χρόνια. Μου έχει τύχει να δω ανθρώπους, χαµηλοσυνταξιούχους, που είδαν τα εισοδήµατά τους να περικόπτονται, καθ’ όλα αξιοπρεπείς, να ψάχνουν στα σκουπίδια για να φάνε» λέει.
Κατά καιρούς δίνει φαγητό σε ανθρώπους που ξέρει ότι έχουν ανάγκη. «Πιστεύω ότι ακόµη δεν έχουµε δει την τελευταία πράξη του δράµατος. Τα πράγµατα θα χειροτερέψουν, υπάρχει πραγµατική πείνα. Πείνα δεν σηµαίνει µόνο “δεν έχω τίποτε να φάω”, όπως στην Αφρική. Πείνα σηµαίνει και ένας άνθρωπος που δεν µπορεί να αγοράσει κρέας πάνω από µία φορά τον µήνα».
Ακόµη και σε εποχές µειωµένης κατανάλωσης, δεν είναι λίγα τα τρόφιµα που καταλήγουν στους κάδους απορριµµάτων. Σύµφωνα µε τους υπολογισµούς, στην ΕΕ κάθε χρόνο πετιούνται στα σκουπίδια 89 εκατοµµύρια τόνοι τρόφιµα, κάτι που σηµαίνει ότι στον κάθε Ευρωπαίο αντιστοιχούν 180 κιλά. Τα νοικοκυριά πετάνε το 43% αυτής της ποσότητας. Οι λόγοι έχουν να κάνουν µε την παρανόηση πληροφοριών σε σχέση µε την ηµεροµηνία λήξης, την παρασκευή µεγαλύτερης ποσότητας φαγητού ή την έλλειψη κατάλληλου χώρου για τη συντήρησή τους.
Η πολιτική των σουπερµάρκετ και των φούρνων στη Νέα Υόρκη, για παράδειγµα, είναι, ανεξαρτήτως ώρας, να έχουν µονίµως γεµάτα ράφια, ώστε να είναι ελκυστικά για τους πελάτες. Το αποτέλεσµα είναι ότι παράγονται τεράστιες ποσότητες φαγητού µόνο και µόνο για να πεταχτούν.
Ο κ. Γιώργος Αραµπατζόγλου δουλεύει στην υπηρεσία καθαριότητας του ∆ήµου Πεντέλης. «Ακόµη και στην Πεντέλη υπήρχαν άνθρωποι που έψαχναν ή ψάχνουν για τροφή στα σκουπίδια, ειδικά ύστερα από λαϊκές. Απλά το φαινόµενο έχει διογκωθεί. Συνέχεια βρίσκουµε σκισµένες σακούλες, τις οποίες προφανώς κάποιοι έχουν ανοίξει αναζητώντας τροφή. Και βέβαια εκτός από τη λαϊκή και τα σουπερµάρκετ, ένα άλλο σηµείοµαγνήτης είναι τα σουβλατζίδικα». Πρόσφατα έγινε µάρτυρας µιας σκηνής που δεν θα ξεχάσει ποτέ. «Εξω από ένα σουπερµάρκετ, µια νεαρή γυναίκα, καλοντυµένη, διάλεγε ανάµεσα στα ληγµένα γιαούρτια εκείνα µε την πιο πρόσφατη ηµεροµηνία λήξης».
Σύµφωνα µε τον κ. Γ. Αποστολόπουλο , δηµοτικό σύµβουλο στον δήµο της Αθήνας και εδώ και ενάµιση µήνα πρόεδρο του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του ∆ήµου Αθηναίων, «το φαινόµενο ανθρώπων που ψάχνουν στα σκουπίδια για τροφή έχει ηλικία δέκα ετών στη χώρα µας. Απλά τώρα έχει ενταθεί, βλέπεις και αρκετούς συµπατριώτες µας να το κάνουν αυτό. Χαµηλοσυνταξιούχοι µε µειωµένα εισοδήµατα, ακόµη και άνεργοι µικρότερης ηλικίας. Και βέβαια ένας άλλος λόγος είναι ότι εξαιτίας της κρίσης πλέον νιώθουµε ότι το πρόβληµα αγγίζει και εµάς, οπότε το παρατηρούµε πιο εύκολα».
Κατά τον κ. Αποστολόπουλο οι… σκαπανείς των κάδων «σαφώς και δεν περιορίζονται στα όρια του δήµου της Αθήνας. Απλά εδώ ο δήµος οργανώνει καθηµερινά συσσίτιο και έτσι έρχονται άνθρωποι και από άλλες περιοχές. Επιπλέον, η Αθήνα είναι πιο πυκνοκατοικηµένη και οι κάδοι της πιο γεµάτοι».
Η εικόνα στο «σκραπατζίδκο» των βορείων προαστίων τα λέει όλα. Μέσα σε είκοσι λεπτά πέντε διαφορετικά οχήµατα φτάνουν εκεί για να ξεφορτώσουν αντί αµοιβής τη σαβούρα, τη δική τους, ή κάποιων άλλων. Κανένας από αυτούς δεν είναι µετανάστης ή επαγγελµατίας ρακοσυλλέκτης. «Εδώ και περίπου δύο χρόνια, ο συνολικός όγκος των υλικών που φτάνει έχει µειωθεί, κυρίως λόγω της κατάρρευσης της οικοδοµικής δραστηριότητας» παρατηρεί ο κ. Παναγιώτης Σκιαδάς, εκ των ιδιοκτητών της επιχείρησης. «Εχει αυξηθεί όµως ο αριθµός των ανθρώπων που µας φέρνουν πράγµατα. Οι περισσότεροι είναι είτε άνεργοι είτε µικροµεσαίοι. Ψάχνουν έναν τρόπο να αυξήσουν το εισόδηµά τους».
O Δηµήτρης, 40 ετών, για χρόνια συµβασιούχους χειριστής γερανών σε δήµους της Αθήνας και πατέρας τεσσάρων παιδιών, έχει βρει στα… πεταµένα των άλλων ένα επιπλέον έσοδο. «Η ιδέα µού ήρθε όταν βρέθηκα στο Αιγάλεω, σε µια περιοχή µε πολλά πεταµένα υλικά για τη δουλειά µου. Ο δήµος µάς είχε απλήρωτους για µήνες, στην τσέπη δεν είχα ούτε ένα ευρώ για να πάρω τσιγάρα. Ενας συνάδελφος µού πρότεινε να µαζέψουµε αλουµίνιο και να το δώσουµε σε σκραπατζίδικο. Πήραµε οκτώ ευρώ και αγοράσαµε δύο πακέτα. Ετσι ξεκίνησα. Την πρώτη φορά που ασχολήθηκα σοβαρά µε το θέµα, γύρισα πίσω µε 60 ευρώ, για κάτι που µε απασχόλησε µόλις δύο απογεύµατα».
Πλέον ο ∆ηµήτρης έχει µετατρέψει το µικρό ΙΧ του σε φορτηγάκι, ενώ πίσω έχει δέσει και µία καρότσα. Η µεγαλύτερη κόρη του, 18 ετών, που κυκλοφορεί περισσότερο, τον παίρνει αµέσως τηλέφωνο µόλις προκύψει κάποια… καλή περίπτωση. Παράλληλα, στο γκαράζ της πολυκατοικίας του, στην Αγία Παρασκευή, διατηρεί εργαστήριο, ώστε να ξεχωρίζει τα διάφορα υλικά. «Κατά µέσο όρο βγάζω 300-400 ευρώ τον µήνα. Το πιο βασικό είναι όµως ότι µε αυ τόν τον τρόπο µπορώ να έχω µονίµως έστω και λίγα χρήµατα στα χέρια µου».
Το σκραπατζίδικο αγοράζει το σίδερο προς 19 λεπτά το κιλό, ενώ τον χαλκό – τον οποίο αφαιρεί από τα καλώδια χωρίς να τα κάψει – προς περίπου 4 ευρώ αυτή την εποχή. «Μοιάζει λίγο µε το ψάρεµα: τη µία φορά µπορείς να γυρίσεις µε το αυτοκίνητο και την καρότσα γεµάτη, την άλλη µε άδεια χέρια» λέει. «Αλλωστε, συναντώ όλο και περισσότερους, ανταγωνιστές, όχι µόνο τους κλασικούς Ροµά ή µετανάστες. Γενικά οποιοδήποτε υλικό βρίσκεται παρατηµένο στον δρόµο εξαφανίζεται εν ριπή οφθαλµού». Και βέβαια δεν ψάχνουν όλοι οι σκαπανείς των κάδων µόνο για υλικά. «Πρόσφατα είδα κάτι που δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Εναν κύριο “µικροµεσαίας εµφάνισης”, ο οποίος έτρωγε από τα σκουπίδια. Να µαζεύουν πράγµατα στην τσάντα το είχα ξαναδεί. Οµως όποιος τρώει εκείνη τη στιγµή πάει να πει ότι πραγµατικά πεινάει». Σε περίπου δύο µήνες λήγει η σύµβασή του στον δήµο όπου εργάζεται αυτή τη στιγµή. «Απ’ ό,τι λένε καµία σύµβαση δεν θα ανανεωθεί. Ισως τελικά αυτή να γίνει η αποκλειστική µου δουλειά».
Υπάρχουν και αυτοί που ψάχνουν στα σκουπίδια για τρόφιµα και πράγµατα όχι από ανάγκη, αλλά από επιλογή. Το κίνηµα των freegan (από τις λέξεις free και vegan, που σηµαίνει χορτοφάγος) εµφανίστηκε στην Αµερική στα µέσα της δεκαετίας του 1990.
«Βασικές µας αρχές είναι η αντίθεση στην κοινωνία της κατανάλωσης, ο σεβασµός στα ζώα και η ανάδειξη της σηµασίας οι άνθρωποι να καλύπτουν τις απαραίτητες ανάγκες τους µόνοι τους, χωρίς να προσφεύγουν στις µεγάλες εταιρείες» λέει η κυρία Μαντλίν Νέλσον, εκ των διαχειριστών της ιστοσελίδας freegan.info.
«Είναι απίστευτο το τι βρίσκεις στους κάδους σκουπιδιών στη Νέα Υόρκη, ειδικά κοντά σε σουπερµάρκετ. Τεράστιες ποσότητες ψωµιού, φρούτα και λαχανικά, µεγάλες συσκευασίες µε καφέ, ακόµη και γιαούρτια… ΦΑΓΕ» λέει η κυρία Νέλσον. «Και βέβαια όχι µόνο τρόφιµα, αλλά και έπιπλα, σεντόνια, παπλώµατα, ακόµη και µετρητά έχω βρει, που τοποθετήθηκαν σε ένα κουτί και ξεχάστηκαν».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
