Για τον νέο νόµο-πλαίσιο της Ανώτατης Εκπαίδευσης έχουν γραφεί πάρα πολλά. Και υπέρ και κατά. Χωρίς αµφιβολία, ο νόµος περιέχει θετικές διατάξεις για το άσυλο, λ.χ., τους «αιώνιους», τη διάρκεια των εξαµήνων, τον θεσµό του Προγράµµατος Σπουδών, τον περιορισµό της συµµετοχής των φοιτητών στη διοίκηση κ.ά. Αλλά ενώ φαίνεται να θεραπεύει µε το ένα χέρι, πληγώνει και µάλιστα πάρα πολύ µε το άλλο.
Η (ακατανόητη) κατάργηση των Τµηµάτων (άρα και των ευέλικτων Τοµέων) και ο θεσµός του Συµβουλίου – µε ό,τι αυτό συνεπάγεται – και την ουσία και την ποιότητα των σπουδών αλλοιώνουν και την αυτοτέλεια και την αυτοδιοίκηση υπονοµεύουν. Τα προβλήµατα θα φανούν όταν και εφόσον εφαρµοστεί αυτός ο νόµος που επαινέθηκε όχι τόσο επειδή λύνει τα προβλήµατα των Ανωτάτων Ιδρυµάτων, αλλά επειδή προκάλεσε πρόσκαιρη κοινοβουλευτική συναίνεση…
Κατά συνέπεια το σηµείωµά µας δεν ασχολείται µε τα θετικά ή τα αρνητικά του νόµου. Ασχολείται – επί τροχάδην – µε αυτό καθεαυτό το κείµενο, µε τον λό γον του, τη γραµµατική και το συντακτικό του, µε την ελληνοµάθεια των συντακτών του, άρα και µε τη φιλοσοφία τους. Προφανώς ένας νόµος δεν είναι κείµενο λογοτεχνικό, αλλά ακριβώς γι’ αυτό ένας νόµος που, υποτίθεται, ρυθµίζει την Παιδεία και µάλιστα την Ανώτατη, οφείλει να συντάσσεται τουλάχιστον σε στοιχειωδώς ορθά ελληνικά. Αποδεικνύεται όµως πως, καθώς ο νόµος βρίθει από βαρβαρισµούς, σολοικισµούς, ακυρολογίες, ποµπώδεις και ακατανόητες εκφράσεις κ.λπ., οι συντάκτες του απλώς ήθελαν να ξεµπερδέψουν µαζί του χωρίς καν να σκεφθούν τι λένε και πώς το λένε! ∆εν πρόκειται, συνεπώς, για έναν αυστηρό, έστω, Κανονισµό της Παιδείας µε δόκιµο λόγο και στοχασµό, αλλά για ένα γραφειοκρατικό κατασκεύασµα, συνταγµένο σε απεχθή γλώσσα, γνωστής κοµµα τικής τάξεως και νοοτροπίας, που φλυαρεί ασύστολα για πράγµατα ασήµαντα και «ξεπετά» ασυλλόγιστα τα σοβαρά.
Προφανώς δεν έχει νόηµα να µετρήσουµε πόσες φορές το «έχει υποβάλει» γράφεται µε δύο λάµδα, και το «µεταβάλλεται» µε ένα, ούτε να σηµειώσουµε τις αλλεπάλληλες γενικούρες, τη «λήψη απόφασης», το «πλαίσιο», το «πεδίο» κ.λπ. Αξίζει όµως να διατρέξουµε το 4ο Αρθρο του για να δούµε πώς οι συντάκτες αντιλαµβάνονται και πώς περιγράφουν ένα ζήτηµα σοβαρότατο, την αποστολή των ΑΕΙ και ΤΕΙ. ∆ιαβάζουµε λοιπόν ότι τα ΑΕΙ έχουν αποστολή να «παράγουν και να µεταδίδουν τη γνώση µε την έρευνα και τη διδασκαλία, να προετοιµάζουν τους φοιτητές για την εφαρµογή της (sic) στο επαγγελµατικό πεδίο»! Αλλά τι σηµαίνει «εφαρµόζεται η γνώση;» ’Η τα ΑΕΙ οφείλουν «να προωθούν τη διάχυση της γνώσης (sic), την αξιοποίηση των αποτελεσµάτων της έρευνας και την καινοτοµία µε προσήλωση στις αρχές της επιστηµονικής δεοντολογίας, της βιώσιµης (sic) ανάπτυξης…» (!) Τα πανεπιστήµια «δίνουν ιδιαίτερη έµφαση στην υψηλή και ολοκληρωµένη (sic) εκπαίδευση σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της επιστήµης, της τεχνολογίας και των τεχνών»…
Τι δηλώνει αυτή η φράση; Τίποτα. Και η αποστολή των ΤΕΙ; «Στο πλαίσιο αυτό (!) τα ΤΕΙ συνδυάζουν την ανάπτυξη του κατάλληλου θεωρητικού υποβάθρου σπουδών (sic) µε υψηλού επιπέδου εργαστηριακή και πρακτική άσκηση…». Μετά ακολουθεί ο µακρύς κατάλογος των τετριµµένων, «ελευθερία έρευνας», «δεοντολογία», «ποιότητα», «διαφάνεια», «αµεροληψία», «αξιοκρατία» και «ίσης µεταχείρισης µεταξύ των φύλων»!
Εδώ τελειώνει η αποστολή των ΑΕΙ και αρχίζουν τα σοβαρά. Αρθρο 16,9: «Οι κα θηγητές που χρησιµοποιούν τον καθηγητικό τους τίτλο υποχρεούνται σε ακριβή και πλήρη χρησιµοποίησή του (!). Η ανακριβής ή µη πλήρης χρήση του αποτελεί πειθαρχικό παράπτωµα». Οχι, παίζουµε… Στο άρθρο 19.3. β δηλώνεται απεριφράστως ότι «τα τακτικά και αναπληρωµατικά µέλη της επιτροπής ορίζονται και δηµοσιοποιούνται µαζί µε τα βιογραφικά τους σηµειώµατα…» ενώ στο Αρθρο 23,5 οι καθηγητές που επιθυµούν να υπηρετήσουν «ως µερικής απασχόλησης» (sic), υποβάλλουν αίτηση «στην οποία δηλώνουν την παράλληλη απασχόληση που επιθυµούν να ασκήσουν»…
∆εν χρειάζεται να δώσουµε άλλα παραδείγµατα του λόγου και της λογικής αυτού του νόµου. Και προφανώς δεν πιστεύουµε πως αν ο νόµος διορθωθεί γλωσσικά και εκφραστικά θα γίνει καλύτερος. Οµως ο τρόπος µε τον οποίο συντάχθηκε προδίδει τη σοβαρότητά του… Να σηµειώσουµε πάντως πως η λέξη «τέχνες» αναφέρεται µία φορά και αυτή σε λάθος µέρος. Οι λέξεις «πολιτισµός» και «γράµµατα» δεν υπάρχουν ή δεν µπόρεσα να τις εντοπίσω. Ούτε συνάντησα κάποια λέξη ή κάποια έννοια που να συνδέει τα πανεπιστήµια µε τη γλώσσα, την καλλιέργεια των τεχνών, την κουλτούρα γενικότερα. Οµως οι συντάκτες ορίζουν πως για να εκλεγεί πρύτανης κάποιος αλλοδαπός, χρειάζεται, πέρα από την ιθαγένεια, και «άριστη γνώση της ελληνικής γλώσσας». Του συνιστούµε να µη διαβάσει τον νόµο.
Τις προάλλες η υπουργός Παιδείας είπε, µε το γνωστό διδακτικό ύφος της, πως είναι ύβρις να ζητούν κάποιοι να µην εφαρµοσθεί ένας νόµος που ψηφίστηκε από τα τέσσερα πέµπτα της Βουλής. Συµφωνούµε. Προσθέτουµε όµως µε πάσα ταπεινότητα πως αποτελεί ύβρι επίσης για την εκπαιδευτική µας παράδοση, τη λογοτεχνία µας και τον πολιτισµό µας να συντάσσεται ένας νόµος για την Παιδεία σε αυτή τη γλώσσα.
Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
