Γιατί όµως να είναι µια στρατιωτική χλαίνη σχεδόν ασήκωτη; Η κοπέλα αυτή έχει ραµµένα στη χλαίνη της 20 κιλά χρυσά δόντια. Πού τα βρήκε; Εργαζόταν ως απλή υπάλληλος σε ένα ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τα δόντια ανήκαν σε εβραίους κρατουµένους που είχαν αποτεφρωθεί. Θα προσπαθήσει να τα πουλήσει προκειµένου να εξασφαλίσει τα χρήµατα για να αποκτήσει ένα πλαστό διαβατήριο και να φύγει. Για πού άραγε; Ή, σύµφωνα µε τον τίτλο του µυθιστορήµατος, µακριά από πού;
Στην αρχή δεν ξέρει ούτε η ίδια. Αλλά το διαβατήριο τελικά θα της το διασφαλίσει ένας ιερέας και εκείνη θα πάρει το πλοίο και θα βρεθεί στη Λατινική Αµερική για να ξεχαστεί, να πέσει σε λήθαργο. «Ο λήθαργος ονοµαζόταν Μπουένος Αϊρες», όπως γράφει πολύ ωραία ο Κοζαρίνσκι.
Η Αργεντινή του Περόν
Η ηρωίδα του Κοζαρίνσκι θα βρει δουλειά σε µια γερµανική πανσιόν, ιδιοκτήτρια της οποίας είναι κάποια Φράου Ντορς. ∆εν θα παντρευτεί, αλλά θα σέρνει σαν σκιά το παρελθόν της σε έναν κόσµο που δεν την ενδιαφέρει να τον καταλάβει. Ενα βράδυ τη βιάζουν και µένει έγκυος. Αποφασίζει ως τιµωρία για το παρελθόν της να κρατήσει το παιδί, και µάλιστα να το αγαπήσει. Του δίνει το όνοµα Φεδερίκο. Ο µικρός είναι ευφυής, τη ρωτάει συνεχώς πολλά και διάφορα, και εκείνη προσπαθεί να του απαντήσει χωρίς να του λέει την αλήθεια αλλά και δίχως να του δίνει την εντύπωση ότι υπεκφεύγει. Ωσπου κάποιο βράδυ σκοτώνεται σε αυτοκινητικό δυστύχηµα.
Αυταπάτες και ψέµατα
Ποιο είναι το χθες, ποιο το σήµερα και ποιο το αύριο; Και τι ακριβώς γνωρίζουµε ή πιστεύουµε; Η ζωή παραµένει αινιγµατική και πικρή όταν οι πρωταγωνιστές της, είτε πρόκειται για περίβλεπτα πρόσωπα είτε για ασήµαντους ανθρώπους, παρασύρονται µέσα στη δίνη της Ιστορίας η οποία ακυρώνει τη δική τους προσωπική ιστορία και τους βυθίζει µέσα στα βιώµατά τους – που και αυτά µπορεί να µην είναι αυθεντικά, καθώς αλλοιώνονται από τις αυταπάτες και τα ψέµατα.
Αισθαντικός και σκληρός, θυµίζει Κούντερα
Πίσω από τις 140 όλες κι όλες σελίδες του, βέβαια, δεν δυσκολεύεται να διαπιστώνει κανείς ότι προηγήθηκε επίπονη ιστορική έρευνα και συγγραφικός μόχθος προκειμένου τα ιστορικά περιστατικά να περάσουν ως αφηγηματικά στοιχεία του βιβλίου χωρίς να βαραίνουν τη μυθοπλασία.
Οι περιγραφές των τοπίων και των πόλεων της Kεντρικής Ευρώπης είναι θαυμάσιες, αλλά οι σελίδες που μας δίνουν την εικόνα του Μπουένος Αϊρες μοναδικές. Και όσο αισθαντικός παρουσιάζεται ο συγγραφέας, άλλο τόσο και σκληρός. Για παράδειγμα, χωρίς καμιά δική του ευθεία αναφορά ή σχόλιο, όταν η πρωταγωνίστρια διασχίζει τους δρόμους του Μπουένος Αϊρες όπου η ατμόσφαιρα είναι γεμάτη μυρουδιές από τις ψησταριές, ο αναγνώστης δεν μπορεί παρά να σκέφτεται τους φούρνους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Πώς αισθανόταν άραγε εκείνη η γυναίκα; uni0394εν χρειάζεται να μας το πει ο ευφυής συγγραφέας, ο οποίος γνωρίζει πως το βαθύτερο δράμα κρύβεται στο ανείπωτο.
Ο Κοζαρίνσκι είναι και εξαίρετος δοκιμιογράφος — αυτό δεν δυσκολεύεται να το διαπιστώσει ο αναγνώστης. Κατά μία έννοια το βιβλίο αυτό θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε «μυθοπλαστικό δοκίμιο». Και να προσθέσουμε ότι τόσο η διαπραγμάτευση του θέματος όσο και εν μέρει η τεχνική του μας θυμίζουν τα — τελευταία ιδίως — μυθιστορήματα του Κούντερα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ