Την αναγνώριση του ατομικού δικαιώματος κάθε συγγενούς «θυμάτων θηριωδίας» να προσφύγει ενώπιον της Δικαιοσύνης υποστήριξε την Τετάρτη η ελληνική πλευρά στη δίκη που εξελίσσεται στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με διαδίκους τη Γερμανία και την Ιταλία. Η Ελλάδα, η οποία συμμετέχει ως παρατηρητής στη δίκη, υποστήριξε τις ιταλικές θέσεις και τάχθηκε κατά του προνομίου της ετεροδικίας, το οποίο επικαλείται η Γερμανία για να παρεμποδίσει νομικά την εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων ελληνικών και ιταλικών δικαστηρίων που δικαίωσαν τα θύματα ναζιστικών εγκλημάτων πολέμου – μεταξύ αυτών και τους κατοίκους του Διστόμου.
Τις ελληνικές θέσεις ανέπτυξε ενώπιον του δικαστηρίου ο πληρεξούσιος δικηγόρος του ελληνικού Δημοσίου, καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών, κ. Στέλιος Περράκης, καθώς και οι καθηγητές κ.κ. Μαρία-Ντανιέλα Μαρούδα και Αντώνης Μπερεδήμας. Βασικό σημείο της επιχειρηματολογίας τους αποτέλεσε η ανάπτυξη των νομικών και πολιτικών αιτιών που εισάγουν εξαίρεση στο προνόμιο της ετεροδικίας, δηλαδή στη θεμελιώδη αρχή του διεθνούς δικαίου σύμφωνα με την οποία ένα κράτος δεν μπορεί να «δικαστεί» στα δικαστήρια ενός άλλου κράτους. Η εν λόγω νομική αρχή αποτελεί το μείζων ζήτημα της δίκης, καθώς η Γερμανία έφερε την υπόθεση στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ακριβώς με στόχο να αναγνωριστεί ότι η Ιταλία παραβίασε τις διεθνείς της υποχρεώσεις γιατί δεν σεβάστηκε την ετεροδικία του γερμανικού κράτους ενώπιον της ιταλικής δικαιοσύνης.
«Κρύβονται πίσω από την ετεροδικία»
Κατά την άποψη της Ελλάδας, η οποία υποστηρίχθηκε την Τρίτη και από την ιταλική πλευρά, τα εγκλήματα πολέμου αποτελούν εξαίρεση στο προνόμιο της ετεροδικίας και γεννούν ατομικό δικαίωμα όλων των θυμάτων να προσφύγουν ενώπιον της τακτικής Δικαιοσύνης για να αναζητήσουν αποζημιώσεις. Μάλιστα, η ελληνική πλευρά επανειλημμένως έχει κάνει λόγο για κράτη που «κρύβονται πίσω από την ετεροδικία» και προσυπέγραψε και την Τετάρτη την άποψη που υποστηρίχθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας ότι η αρχή της ετεροδικίας δεν αποτελεί θέσφατο και οφείλει να υποχωρεί έναντι του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.
Στο βασικό επιχείρημα της Γερμανίας ότι η άρση της ετεροδικίας στη συγκεκριμένη υπόθεση θα δημιουργήσει χάος στη διεθνή κοινότητα, καθώς θα ανοίξει το δρόμο για εκατοντάδες άλλες προσφυγές και για ευκαιριακό «ξεπούλημα» περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού δημοσίου στις χώρες επιλογής των θυμάτων, η ελληνική πλευρά αντέτεινε ότι ο μεγάλος αριθμός των ανθρώπων που θα έχουν δικαίωμα αποζημίωσης για τις ναζιστικές θηριωδίες δεν αποτελεί επαρκή λόγο για να το στερηθούν. Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες, η Ελλάδα απέρριψε ως «υποκριτικό» και το γερμανικό επιχείρημα ότι το θέμα των αποζημιώσεων πρέπει να λυθεί με διακρατικές συμφωνίες. Ας σημειωθεί ότι στο ίδιο ζήτημα η ιταλική πλευρά υποστήριξε την Τρίτη ότι η Γερμανία παραβίασε το διεθνές δίκαιο δύο φορές, όταν δηλαδή διέπραξε τις ναζιστικές θηριωδίες και όταν επί δεκαετίες αρνούνταν να αποζημιώσει τα θύματα.
Υποστήριξη εκ των υστέρων
Η Ελλάδα συμμετέχει στη δίκη για να υποστηρίξει το ιταλικό Δημόσιο που δικαίωσε μέσω των δικαστηρίων του τους ενάγοντες του Διστόμου. Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι ο λόγος για τον οποίο η υπόθεση του Διστόμου έφτασε στην ιταλική Δικαιοσύνη ήταν η άρνηση της… ελληνικής κυβέρνησης να εκτελέσει τις αντίστοιχες αποφάσεις που είχαν εκδώσει τα ελληνικά δικαστήρια. Ειδικότερα, παρά το γεγονός ότι ο Αρειος Πάγος δικαίωσε τα θύματα του Διστόμου, αναγνωρίζοντας άρση της ετεροδικίας, το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης ουδέποτε έδωσε την αναγκαία άδεια για να εκτελεστεί η απόφαση εις βάρος της περιουσίας του γερμανικού Δημοσίου.
Ετσι, οι ενάγοντες κατέφυγαν στην Ιταλία, ζητώντας από την ιταλική Δικαιοσύνη να τους επιτρέψει την εκτέλεση των ελληνικών δικαστικών αποφάσεων εις βάρος της γερμανικής περιουσίας σε ιταλικό έδαφος, με βάση ευρωπαϊκό κανονισμό που επιτρέπει την αναγνώριση της εκτελεστότητας αποφάσεων ενός κράτους μέλους στο έδαφος άλλου. Γι’ αυτό οι συγγενείς των θυμάτων ενέγραψαν προσημείωση υποθήκης σε ακίνητα του γερμανικού Δημοσίου στη Φλωρεντία και εν τέλει δικαιώθηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας τον περασμένο Ιούνιο.
Μια σειρά υποθέσεων
Η σφαγή του Διστόμου είναι μόνο μία από τις υποθέσεις για τις οποίες η Γερμανία ισχυρίζεται ότι η Ιταλία παραβίασε το προνόμιο της ετεροδικίας, δικαιώνοντας τα θύματα ενώπιον των δικαστηρίων της. Η στάση της ιταλικής Δικαιοσύνης χαρακτηρίστηκε «παραβίαση του διεθνούς δικαίου» από τους Γερμανούς, οι οποίοι προσέφυγαν στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Στη δικαστική διαμάχη στη Χάγη δεν είχαν δικαίωμα να παρέμβουν οι Έλληνες συγγενείς των θυμάτων, καθώς στο Διεθνές Δικαστήριο δε μπορούν να παραστούν ιδιώτες. Το ελληνικό Δημόσιο αποφάσισε να παρέμβει ως παρατηρητής με απόφαση που έλαβε το υπουργικό συμβούλιο, ύστερα από εισήγηση του τότε υπουργού Δικαιοσύνης κ. Χάρη Καστανίδη.
Κατά την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας την περασμένη Δευτέρα, η επικεφαλής της γερμανικής αντιπροσωπείας, κυρία Σουζάνε Βάζουμ-Ράιμερ εξέφρασε τη λύπη της κυβέρνησής της για τις «τρομερές», όπως είπε, πράξεις των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής σε Ελλάδα και Ιταλία. Τόνισε, ωστόσο, ότι ύστερα από παρέλευση εξήντα ετών και άνω πρέπει επιτέλους να περάσουν στην Ιστορία.
Η δίκη θα ολοκληρωθεί την Παρασκευή, ενώ η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί το Νοέμβριο.
