«Ηταν ένας από τους πιο επιδραστικούς και καινοτόμους συγγραφείς της τελευταίας εικοσαετίας» έγραφε ο Ντέιβιντ Γιούλιν, ο βιβλιοκριτικός των «Los Angeles Times», στη νεκρολογία του για τον αμερικανό πεζογράφο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας. Τρία χρόνια έκλεισαν από τον θάνατο του συγγραφέα που το περιοδικό «Τime» συμπεριέλαβε στον κατάλογο με τους 100 καλύτερους μυθιστοριογράφους από το 1923.
Στις 12 Σεπτεμβρίου του 2008, ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας, ο Ντέιβ ή DFW, όπως ήταν γνωστός στους αμερικανικούς λογοτεχνικούς κύκλους, βρέθηκε κρεμασμένος στο σπίτι του στην Καλιφόρνια. Ήταν μόλις 46 ετών. Επί είκοσι χρόνια έπασχε από βαριά κατάθλιψη την οποία καταπολεμούσε με ισχυρά αντικαταθλιπτικά που του επέτρεπαν να είναι δημιουργικός και πολύ παραγωγικός. Στο γραφείο του η σύζυγός του βρήκε προσεκτικά τακτοποιημένο το χειρόγραφο του τελευταίου βιβλίου που δούλευε, με τίτλο «Pale King», το οποίο έλουζε σαν προβολέας, το φως μιας επιτραπέζιας λάμπας.
Στο ημιτελές «Pale King» (Ο χλωμός βασιλιάς) ο DFW αφηγείται με χιούμορ και πολλή κατανόηση μικρά καθημερινά γεγονότα που καταλήγουν πηγές στρες και μεγάλης έντασης – όπως το να βρίσκεται κάποιος ακινητοποιημένος στο αυτοκίνητο εν μέσω κυκλοφοριακής συμφόρησης. Το μυθιστόρημα εκδόθηκε την περασμένη άνοιξη σε 540 σελίδες και ήταν το τρίτο στη σειρά στην εργογραφία του συγγραφέα. Είχαν προηγηθεί το «The Broom of the System» (1987, Η σκούπα του συστήματος) και το ογκώδες δυστοπικό μυθιστόρημα «Ιnfinite Jest» (1996, Ατέλειωτο αστείο), που επαινέθηκε με ενθουσιασμό από την κριτική.
Γιος πανεπιστημιακών, ενός καθηγητή Φιλοσοφίας και μιας καθηγήτριας Αγγλικής Φιλολογίας, ο σπούδασε φιλοσοφία και φιλολογία και ακολούθησε την καριέρα των γονιών του. Δίδαξε λογοτεχνία και δημιουργική γραφή σε διάφορα πανεπιστημιακά προγράμματα και συνεργάστηκε με πάμπολλα αμερικανικά περιοδικά και εφημερίδες, όπου βρίσκεται πλήθος διηγημάτων, βιβλιοκρισιών και άρθρων του.
Τα άρθρα του, που αφορούν ποικιλία θεμάτων -τη διαδικασία της συγγραφής και την αμερικανική λογοτεχνία, το άπειρο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο, το τένις, την ελευθερία κ.ά.-, συνδυάζουν την απολαυστική γραφή, την ευφυή επιχειρηματολογία και την τεκμηρίωση και θεωρούνται εξίσου σημαντικά για το ύφος και τις απόψεις του με τα λογοτεχνικά του κείμενα.
Επίγονος του Τόμας Πίντσον, του Τζον Ίρβινγκ και του Ντον Ντελίλο, ανήκε σε μια νέα και πολλά υποσχόμενη γενιά της αμερικανικής λογοτεχνίας μαζί με τους Τζόναθαν Λέθεμ, τον Μάικλ Σάμπον και τον φίλο του Τζόναθαν Φράνζεν. Ειρωνεία και χιούμορ που θυμίζει Μπέκετ, σχολαστική περιγραφή και τεκμηρίωση της πραγματικότητας στην οποία εισβάλλει το φανταστικό και πολλές υποσημειώσεις που θυμίζουν την πυκνή διακειμενικότητα του Μπόρχες είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία του ύφους του – αλλά και θλίψη.
«Το χιούμορ άλλες φορές προσφέρει διαφυγή από τον πόνο και άλλες φορές μετασχηματίζει τον πόνο», έλεγε ο DFW σε συνέντευξή του στο γερμανικό τηλεοπτικό κανάλι ZDF το 2003. «Στην αμερικανική λογοτεχνία έχουμε μεγάλη παράδοση στη λογοτεχνία του μαύρου χιούμορ, του σαρδόνιου, πικρού χιούμορ. Το χιούμορ και η ειρωνεία λογίζονται στις ΗΠΑ ως πολιτική αντίδραση με λυτρωτικό χαρακτήρα. Αν το δούμε από μια άλλη σκοπιά, ειδικά στην αντίληψη του ευρέος κοινού, η ειρωνεία και το μαύρο χιούμορ θεωρούνται διαμαρτυρία για κάτι, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Κάποιος αποκάλεσε κάποτε την ειρωνεία «κλουβί ενός πουλιού που έχει καταλήξει να αγαπά το κλουβί του» μολονότι στο τραγούδι του παραπονιέται ότι δεν του αρέσει το κλουβί του. Το χιούμορ μπορεί να προκαλέσει ένα άγριο ξύπνημα, μια αφύπνιση, μπορεί όμως να είναι και αναισθητικό».
Μολονότι δεν είχε κάνει εξομολογητικές δημοσιεύσεις για την ασθένειά του, είχε αποτυπώσει την πάλη με την κατάθλιψη σε αρκετά διηγήματά του. «Η λογοτεχνία μιλάει για τον άνθρωπο, για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος», είχε πει σε κάποια από τις συνεντεύξεις του, «και προορισμός της καλής λογοτεχνίας είναι να κάνει τους αναγνώστες να αισθάνονται λιγότερη μοναξιά». Αυτός ήταν ο στόχος και της δικής του λογοτεχνίας και, εγκλωβισμένος σε συγγραφική δυστοκία, ο DFW πέθανε από ανία και απόγνωση για τα μελλοντικά του μυθιστορήματα, εκτιμά ο Τζόναθαν Φράνζεν. Όποιοι και αν είναι οι λόγοι του θανάτου του, ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας έχει περάσει στο πάνθεον των ταλαντούχων αυτόχειρων της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Στην Ελλάδα το πρώτο του βιβλίο που κυκλοφόρησε ήταν η συλλογή διηγημάτων «Κορίτσι με παράξενα μαλλιά» (Τραυλός, 2000), ιστορίες που σαρκάζουν την προσήλωση της αμερικανικής κοινωνίας στη διασημότητα αλλά και την άδεια, κυνική και ανήθικη λογοτεχνία της προηγούμενης γενιάς. Μολονότι ο συγγραφέας ήταν άγνωστος τότε στη χώρα μας, δημιουργήθηκε γρήγορα κοινό γύρω από το βιβλίο και η έκδοση εξάντλησε τα 3.000 αντίτυπα του πρώτου τιράζ της μέσα σε 11 μήνες.
Το επόμενο βιβλίο του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας στην Ελλάδα κυκλοφορεί εφέτος, έντεκα χρόνια αργότερα. Στις αρχές του Νοεμβρίου θα διαβάσουμε την «Αμερικανική λήθη», την τρίτη και τελευταία συλλογή διηγημάτων του, από τις εκδόσεις Κέδρος.
