Τζορτζ Κλούνεϊ: Το αγαπημένο παιδί της αμερικανικής Αριστεράς

«Τα τελευταία χρόνια ο κυνισμός έχει νικήσει την ιδεολογία» δήλωσε ο Τζορτζ Κλούνεϊ στο Φεστιβάλ Βενετίας. «Εχουμε απομακρυνθεί ο ένας από τον άλλον, το χρήμα κυριαρχεί ως μοναδική αξία στη ζωή μας και οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι αφήνοντας τους φτωχούς στη μοίρα τους.Στην Αμερική, όπως και στον υπόλοιπο κόσμο,ζούμε όντως μια κρίση- και δεν εννοώ μόνο την οικονομική.Αυτή όμως δεν είναι παρά μια προσωρινή κατάσταση.Θα τη διορθώσουμε.Είμαι αισιόδοξος,τα πράγματα θα καλυτερέψουν. Δεν υπάρχει περίοδος στην ιστορία της ανθρωπότητας που να μην έχει στιγματιστεί από κάποια κρίση,αλλά όλες οι κρίσεις τελικά ξεπερνιούνται».

Ο αγαπημένος πενηντάρης της μεγάλης οθόνης, ο πάλαι ποτέ δρ Ρος της τηλεoπτικής σειράς «Στην εντατική», δεν κόπιασε και τόσο στο να γίνει ξανά το πρόσωπο της ημέρας στο Λίντο. Ολοι γι΄ αυτόν μιλούσαν: από σύσσωμο τον δημοσιογραφικό κόσμο ως τις γιαγιάδες στα καφέ της λεωφόρου Σάντα Μαρία Ελιζαμπέτα του Λίντο που αντιδικούσαν για τη σεξουαλικότητά του. Ο πρόσφατος χωρισμός του από την Ελιζαμπέτα Κανάλις δεν έπεσε στο τραπέζι της συζήτησης την περασμένη Τετάρτη στην αίθουσα συνεντεύξεων Τύπου του φεστιβάλ, όπου στο παρελθόν… ως και προτάσεις γάμου είχε δεχθεί ο Κλούνεϊ- την πρώτη φορά από γυναίκα και πρόπερσι από άνδρα.

Εφέτος οι προσεκτικές δηλώσεις, το κομψότατο παρουσιαστικό (πολλοί αναρωτήθηκαν για τη δίαιτά του), το εγκάρδιο χαμόγελο και το γεγονός ότι τελικά έφτιαξε μια πολύ καλή ταινία, το «Ιdes of Μarch» («Αι Ειδοί του Μαρτίου»), υπήρξαν λόγοι αρκετοί για να δικαιολογηθεί η θετικότατη ανταπόκριση του κοινού με το που τον είδε να εμφανίζεται την πρώτη ημέρα διεξαγωγής του φεστιβάλ. Ομορφάντρας και παλικαράς εντός και εκτός μεγάλης οθόνης, αλλά την ίδια ώρα ένας ευαίσθητος, πολιτικοποιημένος δημιουργός με τη ματιά του στραμμένη στις ταινίες της δεκαετίας του 1970, ο Κλούνεϊ εδώ και χρόνια είναι σε θέση να κάνει ό,τι θέλει- και να το κάνει καλά.

Ο ίδιος ωστόσο δεν συμφωνεί με τον όρο «πολιτική» που πολύς κόσμος έχει προσάψει στην ταινία «Τhe Ιdes of Μarch». Παρ΄ ότι υποδύεται έναν πολιτικό ο οποίος φιλοδοξεί να γίνει ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Κλούνεϊ προτιμά τον όρο « πολιτικό θρίλερ », το οποίο «ενδεχομένως να αρέσει εξίσου στους Δημοκρατικούς και στους Ρεπουμπλικανούς. Το αν η ταινία παρουσιάζει το παρασκήνιο της προεκλογικής εκστρατείας διαβρωμένο από την κορυφή ως τα νύχια,αυτό αφορά και τις δύο παρατάξεις.Αλλά τελικά εξυπηρετεί τις ανάγκες του σεναρίου».

Το βασικό θέμα της ταινίας είναι η εμπιστοσύνη. Με άξονα τη σχέση του πολιτικού με τον άνθρωπο-«κλειδί» του επιτελείου του (Ράιαν Γκόσλινγκ), το φιλμ αναρωτιέται για το πόσο εύκολα μπορείς να εμπιστευθείς σήμερα ακόμη και τον καλύτερο φίλο σου και για τη δύναμη που χρειάζεται κανείς να διαθέτει ώστε να αντισταθεί στους πειρασμούς. «Δεν νομίζω ότι λέμε κάτι καινούργιο» είπε ο Κλούνεϊ. «Αλλά το γεγονός ότι αυτά τα πράγματα επαναλαμβάνονται από την εποχή της αρχαιότητας είναι ο προσδιορισμός του ανθρώπινου είδους για την παράνοια».



Γράφοντας το σενάριο μαζί με τον φίλο του Γκραντ Χέσλοφ, ο Κλούνεϊ φρόντισε να παρουσιάσει τις αδυναμίες και των δύο παρατάξεων. «Αυτό που με απασχόλησε περισσότερο είναι το κατά πόσο τελικά ισχύει η ρήση “ο σκοπός αγιάζει τα μέσα”» είπε στους δημοσιογράφους. «Εγώ δεν έχω την απάντηση, διότι αυτό που με ενδιαφέρει στις ταινίες είναι να θέτω ερωτήματα χωρίς να απαντώ σε αυτά». Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι το θέμα της εμπιστοσύνης που επεξεργάζεται η ταινία ανήκει στις πρώτες προτεραιότητες της ζωής του Κλούνεϊ.

Με τον Γκραντ Χέσλοφ γνωρίζεται από το 1982. Ηταν συμμαθητές στη σχολή υποκριτικής και ο Χέσλοφ του είχε δανείσει 100 δολάρια για να φωτογραφηθεί. Από τότε έχουν διατηρήσει μια ισχυρή φιλία. Ιδρυσαν από κοινού την εταιρεία Section Εight και ενίοτε συνεργάζονται σε σχέδια του Κλούνεϊ. Ο Χέσλοφ ήταν ο σεναριογράφος στο «Καληνύχτα και καλή τύχη» και έκανε το σκηνοθετικό ντεμπούτο του με την ταινία «Οι άντρες που κοιτούν επίμονα κατσίκες» όπου έπαιζε ο Κλούνεϊ. Τον έχει σκηνοθετήσει σε μια μικρού μήκους ταινία, αλλά έχουν δουλέψει μαζί και στο θέατρο.

Μεγαλώνοντας στο Λέξινγκτον του Κεντάκι τη δεκαετία του 1960, ο Τζορτζ Κλούνεϊ είχε ως πρότυπο τον πατέρα του, ο οποίος υπήρξε επί σειρά ετών εκφωνητής ειδήσεων στην τηλεόραση και αργότερα πολιτεύθηκε με τους Δημοκρατικούς. Ακόμη και σήμερα, όποτε του δίνεται η ευκαιρία, ο Κλούνεϊ εξακολουθεί να μιλάει με υπερηφάνεια για τον πατέρα του, ο οποίος έβαζε σε καθημερινή βάση στη θέση τους «τους άξεστους που μιλούσαν προσβλητικά για τους μαύρους ή τους Μεξικανούς. Τότε θύμωνα επειδή ντρεπόμουν» θα παραδεχόταν αργότερα ο ηθοποιός και σκηνοθέτης. «Αδυνατούσα να καταλάβω γιατί ο πατέρας μου δεν άφηνε το τάδε περιστατικό να περάσει χωρίς να ασχοληθεί μαζί του. Σήμερα νιώθω ευτυχής που έχω γίνει όπως εκείνος,που έλεγε πάντα αυτό που θεωρούσε σωστό».

Στο σπίτι του μικρού Τζορτζ μαχητικοί δημοσιογράφοι όπως ο Εντουαρντ Μάροου, με τον οποίο αργότερα ασχολήθηκε στον κινηματογράφο, ήταν ήρωες της καθημερινότητας και παραδείγματα προς μίμηση. «Πάντοτε θαύμαζα τους ανθρώπους που δεν διστάζουν να πουν τη γνώμη τους εφόσον έχουν τη στήριξη στοιχείων και γεγονότων» έχει πει ο Κλούνεϊ, ο οποίος διόλου τυχαία δίνει πάντα έμφαση στην ανάδειξη της σημασίας που έχει η ποιοτική δημοσιογραφία.

Στην ταινία «Τhe Ιdes of Μarch» αφήνει αιχμές για τη στάση της δημοσιογράφου μιας μεγάλης εφημερίδας (την υποδύεται η Μαρίζα Τομέι) που δεν διστάζει να εκβιάσει για να πάρει την είδηση που θέλει. «Μα νόμιζα ότι ήμασταν φίλοι» της λέει αυτός τον οποίο εκβιάζει. «Ασ΄ τα αυτά» του απαντά εκείνη. «Δεκάρα δεν θα έδινες για μένα αν δεν ήμουν στην εφημερίδα που είμαι.Αυτή είναι η φίλη σου».



Για τον Κλούνεϊ, παρά την κυριαρχία του Ιnternet, η πληροφόρηση σήμερα είναι απεριορίστως πιο ελλιπής συγκριτικά με πριν από μία 20ετία. Τον ενοχλεί που ο περισσότερος κόσμος «δεν διαβάζει αλλά ξεφυλλίζει σελίδες» και ότι το τηλεοπτικό μέσο είναι έρμαιο του τηλεκοντρόλ. Συχνά αναφέρει ότι στη δική του εποχή, στο Λέξινγκτον, υπήρχαν μόλις τρία τηλεοπτικά δίκτυα τα οποία, παρ΄ ότι έλεγαν όλα τα ίδια, έδιναν τη δυνατότητα στον θεατή να επεξεργαστεί τις ειδήσεις σύμφωνα με τα πολιτικοκοινωνικά πιστεύω του, να επικεντρώσει εκεί που εκείνος ήθελε και να διαμορφώσει τη δική του άποψη. «Σήμερα αναζητούμε πράγματα που θα ενισχύσουν αυτά που ήδη νομίζουμε ότι είναι γεγονότα, με αποτέλεσμα να ξεχνάμε την αναζήτηση αυτού που όλοι θέλουμε και που δεν είναι άλλο από την απλή αλήθεια».

Θα μπορούσε ένας κινηματογραφικός αστέρας όπως ο Τζορτζ Κλούνεϊ να ασχοληθεί με την πολιτική ή,ακόμη περισσότερο,να στοχεύσει στη θέση του προέδρου των ΗΠΑ; Ο Κλούνεϊ ρωτήθηκε στη Βενετία και απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο υποστηρίζοντας δύο βασικές θέσεις:

Πρώτον,εξακολουθεί να είναι ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Μπαράκ Ομπάμα. «Υπάρχει ένας άνθρωπος αυτή τη στιγμή στον Λευκό Οίκο που είναι πιο καλός από τον καθένα,που νοιάζεται για όλους περισσότερο από κάθε άλλον και που περνά εξαιρετικά δύσκολες στιγμές προσπαθώντας να κάνει τη δουλειά του.Για ποιο λόγο ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να θέλει αυτή τη δουλειά;».



Ο δεύτερος λόγος ακούγεται ακόμη πιο προσωπικός. «Ειδικά στη σημερινή, ταραγμένη εποχή είναι πολύ δύσκολο να κυβερνήσει ο οποιοσδήποτε οπουδήποτε» είπε. «Θα πρέπει να εί σαι πανέτοιμος για να μπεις σε αυτό το παιχνίδι και πολύ φοβάμαι ότι πολλοί μπαίνουν ανέτοιμοι.Προτιμώ λοιπόν να ασχολούμαι με αποφάσεις που αφορούν τα γυρίσματα σε μια δύσκολη ημέρα από πλευράς καιρικών συνθηκών ή κάποιες αλλαγές στο σενάριο.Αυτές οι αποφάσεις είναι προτιμότερες από εκείνες που μπορεί να κρίνουν τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.Οι κινηματογραφικές ιστορίες δεν έβλαψαν ποτέ κανέναν και το μόνο κακό που μπορείς να πάθεις αφηγούμενος μια κινηματογραφική ιστορία είναι να δεχτείς αρνητική κριτική».



Στην ερώτηση αν θα συμβούλευε τον Ντομινίκ Στρος-Καν να δει την ταινία «Τhe Ιdes of Μarch»,όπου αναφέρεται ένα σεξουαλικό σκάνδαλο σε σχέση με πολιτικό, ο Κλούνεϊ απάντησε ότι «κάθε χώρα έχει τουλάχιστον ένα σεξουαλικό σκάνδαλο το οποίο μπορεί να συνδέσει με κάτι που βλέπει στον κινηματογράφο.Το σεξουαλικό σκάνδαλο είναι κάτι σαν παγκόσμιο θέμα.Εγώ όμως δεν δίνω συμβουλές ποτέ και σε κανέναν».

Ανεξάρτητα από τις εφετινές δηλώσεις του,ο Τζορτζ Κλούνεϊ, είτε το θέλει είτε όχι,έχει κερδίσει με το σπαθί του τον τίτλο ενός από τους κατ΄ εξοχήν εκπροσώπους του σύγχρονου αμερικανικού πολιτικού κινηματογράφου,τον οποίο υπηρέτησε για πρώτη φορά ως σκηνοθέτης πριν από περίπου μία δεκαετία με την ταινία «Εξομολογήσεις ενός επικίνδυνου μυαλού». Γνήσια φιλελεύθερος,επισημαίνει συχνά τις προοδευτικές θέσεις που είχε ανέκαθεν η Αριστερά στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα: από την ψηφοφορία των γυναικών ως τα δικαιώματα των μαύρων και από τον πόλεμο του Βιετνάμ ως τον αγώνα κατά του μακαρθισμού.

Ο μακαρθισμός άλλωστε απασχόλησε τον Κλούνεϊ το 2005 με το «Καληνύχτα και καλή τύχη»,για το οποίο η εφημερίδα «Liberation» έγραψε ότι είναι «η ταινία που ευχαριστεί την αμερικανική Αριστερά». Γυρισμένο επί προεδρίας Τζορτζ Μπους Τζούνιορ, όταν το «πολιτικοκοινωνικό περιεχόμενο» ήταν ο κρυφός άσος του Χόλιγουντ,το «Καληνύχτα και καλή τύχη»,μια αναπαράσταση της περίφημης αντιπαράθεσης του δημοσιογράφου Εντουαρντ Μάροου με τον γερουσιαστή Τζο Μακ Κάρθι τη δεκαετία του 1950,ήρθε- όχι χωρίς συνέπειεςσε σύγκρουση με τη λύσσα της χριστιανικής Δεξιάς και οι εξοστρακισμένοι Αμερικανοί της Αριστεράς επιδοκίμασαν τον Κλούνεϊ ως ιδανικό σημαιοφόρο τους.Μόλις το φιλμ διανεμήθηκε στις ΗΠΑ ο Κλούνεϊ δέχθηκε αμέτρητες απειλές,τις οποίες αντιμετώπισε με χαμόγελο και χιούμορ.

«Επέλεξα τον τίτλο “Αι Ειδοί του Μαρτίου” για να δώσω μια σαιξπηρική διάσταση στην ταινία», είπε ο Κλούνεϊ. Οι αρχαίες Ειδοί, λέξη κατ΄ αρχάς του ρωμαϊκού ημερολογίου,πέρασαν στα ελληνικά από τον Πλούταρχο και άλλους αρχαίους συγγραφείς που έγραψαν για τη Ρώμη. Ειδοί λέγονταν η 15η του μήνα τον Μάρτιο, τον Μάιο, τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο, αλλά ταυτίστηκαν με τον τρίτο μήνα του έτους διότι ένας προφήτης είχε προειδοποιήσει τον Ιούλιο Καίσαρα να προσέχει την 15η ημέρα του μήνα. Στις 15 Μαρτίου ο Αρτεμίδωρος είχε προσπαθήσει να προειδοποιήσει τον ρωμαίο αυτοκράτορα με ένα σημείωμα για το σχέδιο δολοφονίας του από τους Βρούτο και Κάσσιο.«Μόνο που στην ταινίατο ποιος είναι ο Βρούτος, ο Κάσσιος ή ο Ιούλιος Καίσαρας το αφήνουμε αποκλειστικά στον κάθε θεατή,γιατί οι απόψεις μπορεί να αλλάζουν». Το θεατρικό έργο «Τhe Ιdes of Μarch» τουΜπο Γουίλιμον , στο οποίο στηρίχθηκε το σενάριο των Κλούνεϊ και Χέσλοφ,είναι εμπνευσμένο από την περίπτωση του Μαρτίου και του Καίσαρα,η οποία μάλιστα είχε εμπνεύσει και τονΚωνσταντίνο Καβάφηστο ποίημά του «Μάρτιαι Ειδοί».

Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή.

Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις, τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.

Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια· έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις, τότε κυρίως πρόσεξε σα βγεις στον δρόμον έξω, εξουσιαστής περίβλεπτος με συνοδεία, αν τύχει και πλησιάσει από τον όχλο κανένας Αρτεμίδωρος, που φέρνει γράμμα, και λέγει βιαστικά «Διάβασε αμέσως τούτα, είναι μεγάλα πράγματα που σ΄ ενδιαφέρουν», μη λείψεις να σταθείς· μη λείψεις ν΄ αναβάλεις κάθε ομιλίαν ή δουλειά· μη λείψεις τους διαφόρους που χαιρετούν και προσκυνούν να τους παραμερίσεις (τους βλέπεις πιο αργά)· ας περιμένει ακόμη κ΄ η Σύγκλητος αυτή, κ΄ ευθύς να τα γνωρίσεις τα σοβαρά γραφόμενα του Αρτεμιδώρου.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

Η ταινία «Τhe Ιdes of Μarch» θα διανεμηθεί στις αίθουσες τον Οκτώβριο από την Αudiovisual.