Αν και τα βλέπουμε σαν ένα συνηθισμένο θέαμα στον ουρανό τα σύννεφα κρύβουν μυστικά από την επιστήμη. Ιδιαίτερα οι αιτίες και οι μηχανισμοί που επηρεάζουν τον σχηματισμό τους καλύπτονται από πραγματικό … νέφος μυστηρίου. Νέες έρευνες έρχονται να ρίξουν κάποιο φως εισάγοντας μια καινούργια, άγνωστη παράμετρο που ανατρέπει τα δεδομένα.
Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα του διεθνούς πειράματος CLOUD μια βασική γενεσιουργός αιτία των νεφών είναι η ύπαρξη κάποιων «μυστηριωδών» οργανικών ενώσεων στην ατμόσφαιρα. Η «πηγή» για αυτές τις ενώσεις, υποπτεύονται οι ειδικοί, ενδέχεται να είναι οι άνθρωποι _ μαζί με τα άλλα ζώα, τα δέντρα, τα βακτήρια και κάθε μορφή ζωής στη Γη _ που απελευθερώνουν οργανικούς υδρατμούς.
Η σχετική μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature», αναμένεται να αλλάξει σε σημαντικό βαθμό τον τρόπο κατάρτισης των κλιματικών μοντέλων. Τα σύννεφα παίζουν κεντρικό ρόλο στο κλίμα του πλανήτη και η κατανόηση των μηχανισμών που τα επηρεάζουν είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη αξιόπιστων προβλέψεων.
Συστατικά-έκπληξη
Τα σύννεφα συμπυκνώνονται γύρω από πυρήνες ή «σπόρους» οι οποίοι δημιουργούνται από μικροσκοπικά σωματίδια _ ή αερολύματα _ τα οποία αιωρούνται στην ατμόσφαιρα. Οι κρατούσες θεωρίες προβλέπουν ότι στα λίγο ψηλότερα στρώματα τέτοιοι πυρήνες δημιουργούνται όταν μόρια θειικού οξέος ενώνονται με μόρια αμμωνίας. Οι ερευνητές όμως διαπίστωσαν ότι τα συγκεκριμένα συστατικά γεννούν μόνον ένα μικρό ποσοστό από τα σύννεφα που μας περιβάλλουν.
«Αυτό αποτέλεσε μεγάλη έκπληξη» δήλωσε ο Τζάσπερ Κέρκμπι, φυσικός σωματιδίων στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών (CERN) και επικεφαλής της σχετικής μελέτης. «Δείξαμε ότι το θειικό οξύ και η αμμωνία δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την πυρήνωση που παρατηρείται στην ατμόσφαιρα παρά μόνον από ένα δέκατο ως ένα χιλιοστό της. Είναι λοιπόν εμφανές ήδη από αυτές τις πρώτες μετρήσεις ότι ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα αερολύματα στα κλιματικά μοντέλα πρέπει να αναθεωρηθεί αρκετά».
Όπως τονίζουν οι επιστήμονες κάποιος άλλος, ως τώρα άγνωστος παράγοντας _ πιθανότατα οργανικές ενώσεις που ευνοούν την αντίδραση των παραπάνω συστατικών _ επηρεάζει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την παρουσία των νεφών στην ατμόσφαιρα της Γης.
Κοσμική ακτινοβολία
Ακριβώς επειδή οι γνώσεις μας στον τομέα είναι ελλιπείς το πείραμα CLOUD, το οποίο διεξάγεται σε έναν ειδικό «θάλαμο νεφών» στο CERN, σχεδιάστηκε με στόχο να εξετάσει τους μηχανισμούς με τους οποίους γεννιούνται τα σύννεφα και ιδιαίτερα την επίδραση της κοσμικής ακτινοβολίας σε αυτούς.
Η θεωρία ότι τα σωματίδια της κοσμικής ακτινοβολίας ευνοούν τον σχηματισμό πυρήνων για τη γέννηση των νεφών αποτελεί ένα βασικό επιχείρημα των σκεπτικιστών που αποδίδουν την κλιματική αλλαγή στην έξαρση της ηλιακής δραστηριότητας.
Τα πρώτα αποτελέσματα του CLOUD μάλλον θα απογοητεύσουν τους υπέρμαχους της συγκεκριμένης θεωρίας. Σύμφωνα με αυτά, η κοσμική ακτινοβολία ευνοεί μεν σε έναν βαθμό την ανάπτυξη αερολυμάτων στην ατμόσφαιρα, όχι όμως τόσο ώστε να επηρεάζει σημαντικά τον σχηματισμό των νεφών. Οι μελλοντικές μελέτες στο πλαίσιο του πειράματος αναμένεται να δώσουν περισσότερες απαντήσεις.
