Σε επτά διαβαθμισμένα έγγραφα από τις αμερικανικές πρεσβείες της Λευκωσίας και της Άγκυρας, τα οποία έρχονται στη δημοσιότητα μέσω των Wikileaks, αποκαλύπτεται το ισχυρό ενδιαφέρον των Αμερικανών για τα πετρέλαια στην Κύπρο, αλλά και οι απαιτήσεις των Βρετανών να μην πλησιάσουν οι γεωτρήσεις στις βάσεις τους ώστε να δημιουργηθεί θέμα παραμονής των βάσεών τους στην Κύπρο.
Στα έγγραφα αυτά φανερώνεται η στάση και οι απειλές της Άγκυρας, πως επενέβησαν οι Ισραηλινοί και το ρόλο που έπαιξε η αμερικανική εταιρία Noble Energy, η οποία θα πραγματοποιήσει τις γεωτρήσεις την 1η Οκτωβρίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου.
Τα απόρρητα αμερικανικά έγγραφα αφορούν την περίοδο από τον Αύγουστο του 2008_ με την προκήρυξη διαγωνισμού αδειοδότησης για τα κυπριακά θαλάσσια οικόπεδα_ και φθάνουν έως τον Ιούλιο του 2009, με πληροφόρηση για την ανάληψη της δουλειάς από την Noble Energy. Τα έξι από τα επτά έγγραφα αποκαλύπτει η εφημερίδα «Φιλελεύθερος».
Ο προηγούμενος Αμερικανός πρεσβευτής στη Λευκωσία κ. Ρόλαντ Σλίκερ εκφράζεται με μεγάλη δυσπιστία ως προς την προώθηση διαδικασιών έρευνας και εξόρυξης κοιτασμάτων από την Κύπρο, ενώ ο διάδοχός του κ. Φρανκ Ούρμπανσικ αποστέλλει τηλεγραφήματα στην Ουάσιγκτον με ακριβώς αντίθετο περιεχόμενο.
Στο μεταξύ όμως υπήρξε η εμπλοκή της αμερικανικής εταιρίας Noble. Κοινό σημείο το ενδιαφέρον και των δύο διπλωματών να μη επηρεασθούν οι συνομιλίες από τις διαδικασίες για τα πετρέλαια.
Με απόρρητο έγγραφο, ημερομηνίας 2 Αυγούστου 2008 (λίγο πριν από τη διαδικασία δανειοδότησης των οικοπέδων) αποκαλύπτεται μεταξύ άλλων ότι «η κυβέρνηση της Κύπρου σχεδιάζει να διαθέσει σε πλειστηριασμό 11 οικόπεδα στη θάλασσα που βρίσκεται στα νότια και νοτιοδυτικά της Κύπρου στα όρια της ΑΟΖ, όπως αυτή οριοθετείται στις συμφωνίες με την Αίγυπτο (2003), Λίβανο (2007) και το Ισραήλ (τότε ήταν υπό διαπραγμάτευση)».
Το σημαντικό είναι το απόρρητο αυτό αμερικανικό έγγραφο σημειώνει ότι «κανένα από τα οικόπεδα δεν εμπίπτει στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας ή στα ανοικτά της θάλασσας που διαχειρίζονται οι Τουρκοκύπριοι, μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας ή στα ανοικτά του χώρου που διαχειρίζεται.
Η κυβέρνηση της Τουρκίας αντιτάχθηκε σθεναρά στη διαδικασία πλειστηριασμού ισχυριζόμενη ότι η κυβέρνηση της Κύπρου (σ.σ. ελληνοκυπριακής διοίκησης, όπως συνηθίζει να την αποκαλεί η Άγκυρα) δεν έχει το δικαίωμα να εισαγάγει διεθνείς συμφωνίες χωρίς τουρκοκυπριακή συγκατάθεση, ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα πρέπει να μοιραστεί τα έσοδα από τους φυσικούς πόρους της Κύπρου και ότι οποιαδήποτε οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες της χώρες της περιοχής (σ.σ. δηλαδή και την Τουρκία, η οποία χωρίς να γειτνιάζει με τα θαλάσσια οικόπεδα, χωρίς να υπογράψει διεθνείς συνθήκες και χωρίς να κάνει το παραμικρό επιδιώκει, μέσω Τουρκοκυπρίων, να γίνει ένας από τους συνεταίρους στα πετρέλαια).
Πετρέλαια αξίας 400 δισ. δολαρίων βλέπουν οι Αμερικανοί
Ο Αμερικανός πρεσβευτής ενημερώνει επίσης ότι «μη τεκμηριωμένες πληροφορίες δείχνουν ότι ενδέχεται να υπάρχουν έξι με οκτώ δισεκατομμύρια βαρέλια πετρέλαια ( ή αντιστοιχία σε φυσικό αέριο) με μία συνολική αξία των 400 δισ. δολαρίων, αν και οι επικριτές θεωρούν ότι πρόκειται για ευσεβείς πόθους και σημειώστε ότι το βάθος των κοιτασμάτων καθιστά τις γεωτρήσεις πολύ πιο δαπανηρές».
Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρεσβευτή η υπόθεση των πετρελαίων ήταν μεταξύ άλλων επικοινωνιακό σχέδιο του Τάσσου Παπαδόπουλου για να στρέψει την κοινή γνώμη αλλού από την αποτυχία στο Κυπριακό και υποδεικνύει ότι «οι συμφωνίες είναι πιθανόν να υπογραφούν σύντομα πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο τον Φεβρουάριο του 2008 (σ.σ. η συμφωνία υπεγράφη τελικά τον Οκτώβριο από την κυβέρνηση Δ. Χριστόφια).
Λονδίνο: Μακριά οι γεωτρήσεις από τις βάσεις
Στο έγγραφο του Αμερικανού πρεσβευτή αναφέρεται και ο ρόλος των Βρετανών: «Εκπρόσωποι του Ηνωμένου Βασιλείου μας είπαν ότι κανένα από τα οικόπεδα δεν καταπατά τα χωρικά ύδατα της περιοχής των κυρίαρχων βρετανικών βάσεων ή την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα» αναφέρει ο πρέσβης κ. Σλίκερ.
Σύμφωνα όμως με την πληροφόρηση που έδωσε η βρετανική πρεσβεία στη Λευκωσία προς την αμερικανική πρεσβεία ήταν απίθανο η Βρετανία να θέσει εμπόδια «αν και τεχνικά ορισμένα οικόπεδα μπορεί να παραβιάζουν την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα των κυρίαρχων βρετανικών βάσεων».
Όμως, προσθέτει το τηλεγράφημα του Αμερικανού πρεσβευτή «συνάδει με τη μονομερή δήλωση που συνοδεύει τη Συνθήκη Εγκατάστασης της Δημοκρατίας της Κύπρου, υπό την οποία η Βρετανία δεσμεύτηκε να μην ασκούν εμπορικές δραστηριότητες οι βρετανικές βάσεις και να μεταβιβάζουν όλα τα ορυκτά δικαιώματα προς την κυβέρνηση της Κύπρου» και έτσι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ενδιαφέρεται για τα έσοδα που αναμένεται να υπάρξουν από το φυσικό αέριο.
Επιπλέον, «οι Βρετανοί έκριναν ότι το να ανοίξουν θέμα ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας θα ήταν πολιτικά επιζήμιο και θα υπονόμευε ακόμα περισσότερο τις βάσεις στην ελληνοκυπριακή κοινή γνώμη». Έτσι δεν έφεραν καμία ένταση για τις έρευνες για πετρέλαιο και δεν διεκδίκησαν δικαιώματα.
Ζήτησαν όμως από την κυπριακή κυβέρνηση ότι οι περιοχές των οικοπέδων θα πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 6 ναυτικά μίλα από την ακτογραμμή των βάσεων Το πλησιέστερο οικόπεδο όντως απέχει 6 ναυτικά μίλια από τις βάσεις, σημειώνει στο τηλεγράφημά του ο Αμερικανός πρεσβευτής στη Λευκωσία,.
Οι αμερικανικές εταιρίες μπήκαν στο παιχνίδι με παρότρυνση των Ισραηλινών
Στα απόρρητα τηλεγραφήματά του ο Αμερικανός πρεσβευτής αποκαλύπτει και κάτι άλλο: «Ο εκπρόσωπος της Νoble Energy μας είπε ότι αποφάσισαν να κάνουν προσφορά στην Κύπρο μόνον την τελευταία στιγμή, κατά κύριο λόγο με παρότρυνση από τους Ισραηλινούς εταίρους τους» σημειώνει και εξηγεί με βάση τις πληροφορίες που πήρε η αμερικανική πρεσβεία από εκπρόσωπο της Noble ότι οι Ισραηλινοί ήταν αυτοί που είχαν αγοράσει από την Κυπριακή Δημοκρατία σε σεισμικά δεδομένα της περιοχής.
Ισραηλινοί γεωλόγοι αισθάνθηκαν λόγω κοινών γεωλογικών δεδομένων, ότι σε συγκεκριμένα οικόπεδα υπάρχουν κοιτάσματα που θα μπορούσαν να είναι οικονομικά βιώσιμα, εάν συνδέονται με τα κοιτάσματα των ισραηλινών εταιριών.
Ενθάρρυναν επίσης της Noble, επειδή η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ, είχε ένα μεγάλο συν, γιατί αυτό σημαίνει ότι οι νομοθεσίες δεν θα άλλαζαν σύντομα. Όμως και πάλι ο Αμερικανός πρεσβευτής προέβλεπε ότι οι συμφωνίες μεταξύ Κύπρου και Noble δεν θα υπογράφονταν σύντομα, πέφτοντας και πάλι έξω.
Πως αντιμετωπίζουν οι Αμερικανοί τις τουρκικές απειλές
«Η κυπριακή κυβέρνηση έχει καλυφθεί καλά νομικά και η Τουρκία δεν έχει νομικό βήμα για να σταθεί, όμως με πολιτικές αντιδράσεις και απειλές έχει τη δυνατότητα να σαμποτάρει τις προσφορές και να τρομοκρατήσει τους ενδιαφερόμενους».
Ο Αμερικανός πρεσβευτής ενημερώνει την Ουάσιγκτον πως θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη γραμμή ότι η Κύπρος έχει προφανώς το δικαίωμα να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες, αλλά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η σημασία τους στις διαδικασίες επανένωσης του νησιού.
