Ο λογοτέχνης, ο πολιτικός, ο στοχαστής Νίκος Θέμελης σίγασε το απόγευμα του Σαββάτου, σε ηλικία 64 ετών, κτυπημένος από την αρρώστια που χρόνια τώρα τον ταλαιπωρούσε. Ήξερε την κατάσταση του, κρυφόπαιζε κρυφτούλι με τον θάνατο. «Δεν ξέρω για πόσο ακόμα θα την σκαπουλάρω» έλεγε την τελευταία φορά που μιλήσαμε στο τηλέφωνο. Κατά καιρούς περνούσε μέρες με πόνους και αργότερα συνερχόταν για να διεκδικήσει και πάλι μια θέση στην ουσιαστική ζωή. Το τελευταίο του βιβλίο «Η συμφωνία των ονείρων» ήταν και η μεγάλη του χαρά. Θεωρούσε ότι για μια ακόμα φορά κατάφερε να ξεγελάσει τον πόνο.
Ήταν πνευματικό ον, ένας στοχαστής.. «“Πώς να δώσουμε απαντήσεις όταν δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει;”. Παραφράζοντας τη θέση του Φόιερμπαχ στη τελευταία συνέντευξη του στο ΒΗΜΑ ο Νίκος Θέμελης εξέφραζε την αγωνία του για την ευθύνη των διανοουμένων, όχι τόσο να καταγγείλουν αλλά « να ερμηνεύσουν και να συμφωνήσουν στην ερμηνεία και ας διαφωνήσουν στο διά ταύτα». Έδειχνε απογοητευμένος για το που βαδίζει η πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας. «Πίσω από μια κακή άρχουσα κουλτούρα», έλεγε στο ΒΗΜΑ, «κρύβεται μια χωλή και καταστρεπτική παιδεία. Αυτή η άρχουσα κουλτούρα υπονομεύει την ύπαρξη δημιουργικών δυνάμεων, υγιών δομών, λειτουργίες θεσμών, συμπεριφορές ηγεσιών κτλ». Η έλλειψη παιδείας ήταν γι αυτόν το θεμέλιο πάνω στο οποίο έπρεπε να κτίσουμε μια νέα Ελλάδα.
Ως λογοτέχνης ο Νίκος Θέμελης κατάφερε με το πρώτο του βιβλίο «Η αναζήτηση» να κάνει την έκπληξη, καθώς εμφανίστηκε από το πουθενά για να θέσει τις βάσεις ενός μεγάλου ολοκληρωμένου μυθιστορήματος, που θα συμπληρωθεί με ακόμα δύο τόμους, την «Ανατροπή» και την «Αναλαμπή». Το κύριο χαρακτηριστικό του λογοτεχνικού του έργου είναι η προσπάθεια να ερμηνεύσει λογοτεχνικά τις οικονομικοκοινωνικές συνθήκες ανάπτυξης της Ελλάδας, έχοντας σαν βάση μελέτης την πλούσια αστική παράδοση του ελληνισμού της Μικράς Ασίας, των Παρευξείνιων χωρών , της Ρουμανίας κ.ά. Οι ήρωες του Νίκου Θέμελη μοιάζουν πολύ με τον ίδιο : αναζητούν απαντήσεις, συγκρούονται για τις ιδέες τους, κυνηγούν οράματα, ψάχνουν το παρελθόν για να καταλάβουν το σήμερα, για να σχεδιάσουν το μέλλον. Τα βιβλία του, φορτισμένα ιδεολογικά, δεν είναι παρά η κραυγή ενός ανθρώπου που ορκίζεται στις αξίες και που θυσιάζεται γι αυτές.
Ως πολιτικός ο Νίκος Θέμελης για χρόνια πλάι στον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, ήταν η νηφάλια σκέψη, ο δεύτερος προβληματισμός- αυτός που δεν παρασύρεται από τα γεγονότα, ο σκεπτικιστής. Άνθρωπος του διαφωτισμού, ευρωπαϊστής, ορθολογιστής ήταν ο εκείνος που με την αθόρυβη παρουσία του επέβαλε ένα ήθος πολιτικής, που ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με αυτό που κυριάρχησε στα χρόνια της χρηματιστηριακής τρέλας.
Ο Νίκος Θέμελης είχε γεννηθεί στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και μετά το στρατιωτικό του συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία, όπου το 1975 έκανε και το Διδακτορικό του σε θέματα Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Από το 1981 υπήρξε συνεργάτης του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, ακολουθώντας τον στα υπουργεία Γεωργίας, Εθνικής Οικονομίας, Παιδείας, Βιομηχανίας και στα πρωθυπουργικά του καθήκοντα μεταξύ 1996-2004.
Εκτός από τον χώρο της πολιτικής και της επιστήμης τα ενδιαφέροντά του επικεντρώνονταν στη ζωγραφική, στη μουσική και στη λογοτεχνία. Τα μυθιστορήματά του «Η αναζήτηση» (1998), » Η ανατροπή» (2000), «Η αναλαμπή» (2003), «Για μια συντροφιά ανάμεσά μας» (2005), «Μια ζωή δυο ζωές» (2007) και «Οι αλήθειες των άλλων» (2008), «Η συμφωνία των ονείρων» (2010) γνώρισαν μεγάλη επιτυχία και μερικά από αυτά εκδόθηκαν στα γερμανικά, στα ιταλικά, στα τουρκικά και στα ρουμανικά.
Το 2000 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, με το Βραβείο του λογοτεχνικού περιοδικού «Διαβάζω» για το μυθιστόρημά του «Η Ανατροπή» και με το βραβείο «πρωτοποριακής δημιουργίας – Γιάννος Κρανιδιώτης» στη Λευκωσία το 2009.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας έκανε την εξής δήλωση για το θάνατο του Νίκου Θέμελη: «Για όσους τον γνώρισαν προσωπικά, ο Νίκος Θέμελης υπήρξε παράδειγμα σεμνότητας και πνευματικότητας. Όσοι τον έμαθαν μέσα από τα βιβλία του έχουν λόγους να νοσταλγήσουν την έμπνευσή του, τη διεισδυτικότητα της ματιάς του στους ανθρώπους και στα ανθρώπινα, τη βαθιά ιστορικότητα της αφήγησής του. Στους δικούς του ανθρώπους εκφράζω τη λύπη μου και την αλληλεγγύη μου»
Δήλωση του Προέδρου της Βουλής κ. Φ. Πετσάλνικου για τον θάνατο του Νίκου Θέμελη: «Ο Νίκος Θέμελης υπήρξε ένας σημαντικός άνθρωπος του τόπου μας, που η πρόωρη απώλειά του αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό. Νομικός, πολιτικός και λόγιος, με ευρύτερες αναζητήσεις, συνδύαζε στο πρόσωπό του τον διακεκριμένο επιστήμονα, τον ενεργό πολίτη και τον πνευματικό δημιουργό. Ευγενής, σεμνός και καλλιεργημένος, προσέφερε ουσιαστικό έργο τόσο στον δημόσιο όσο και στον πνευματικό βίο της πατρίδας μας. Στους οικείους του εκφράζω τα βαθύτατα συλλυπητήριά μου».
Ο Πρωθυπουργός, Γιώργος Α. Παπανδρέου, έκανε την ακόλουθη δήλωση για τον θάνατο του Νίκου Θέμελη: «Με ιδιαίτερη θλίψη πληροφορήθηκα την πρόωρη απώλεια του Νίκου Θέμελη. Ενός στελέχους με συνεπή παρουσία και μεγάλη συμβολή στην πολιτική ζωή της χώρας και στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Ενός καταξιωμένου συγγραφέα, με πλούσιο και πρωτοπόρο έργο που παρακολουθεί με μια σύγχρονη ματιά την πορεία και τις αναζητήσεις της Ελληνικής κοινωνίας. Ενός ευαίσθητου και ικανού ανθρώπου του οποίου η απουσία θα είναι αισθητή. Στην οικογένειά του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια».
Σε δήλωσή του για τον θάνατο του Νίκου Θέμελη ο υπουργός Υγείας κ. Ανδρέας Λοβέρδος αναφέρει: «Ο Νίκος Θέμελης, ένας σπουδαίος Έλληνας, άνθρωπος του πνεύματος της πολιτικής και της επιστήμης, έφυγε σήμερα το απόγευμα από κοντά μας. Εκφράζουμε συλλυπητήρια στους συγγενείς και τους οικείους του. Θα τον θυμόμαστε για πάντα με αγάπη, σεβασμό και εκτίμηση».
Δήλωση της Υπουργού Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, κυρίας Αννας Διαμαντοπούλου, για το θάνατο του Νίκου Θέμελη: «Μεγάλη και οδυνηρή η απώλεια του Νίκου Θέμελη. Ο Νίκος Θέμελης υπήρξε ένας σημαντικός συγγραφέας με σημαντικό και μεστό έργο. Ένας διανοούμενος που υπηρέτησε αθόρυβα την πολιτική με ήθος και σεμνότητα. Ένας άνθρωπος ευαίσθητος, που αγάπησε και υπηρέτησε τις Τέχνες. Ως μια από τους εκατοντάδες φίλους του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Παύλος Γερουλάνος, προέβη στην ακόλουθη δήλωση πληροφορούμενος την απώλεια του Νίκου Θέμελη: «Ο Νίκος Θέμελης, ο οποίος σήμερα έχασε τη μάχη για τη ζωή, άφησε το δικό του, σπουδαίο αποτύπωμα στην πολιτική και πνευματική ζωή του τόπου. Ανθρωπος με εξαιρετική επιστημονική κατάρτιση, χαμηλόφωνη αλλά ουσιαστική παρουσία στην πολιτική, ευρύτατη κουλτούρα και μεγάλη αγάπη για τις Τέχνες, ο Νίκος Θέμελης ενσάρκωσε ένα πρότυπο δημοσίου άνδρα που τείνει να εκλείψει. Υπηρέτησε το δημόσιο συμφέρον, απ’ όποια θέση κι αν βρέθηκε, με συνέπεια, ήθος και εντιμότητα. Θέλω να σταθώ ιδιαίτερα στα υπέροχα βιβλία του -τα οποία βραβεύθηκαν, αγαπήθηκαν ιδιαίτερα απ’ το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, δίνοντας την ευκαιρία σε αναγνώστες από ολόκληρο τον κόσμο να παρακολουθήσουν μέσα από τη δική του, ευαίσθητη και οξυδερκή ματιά, την πορεία, τις αναζητήσεις και τον βαθύ μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας τον τελευταίο αιώνα. Τα θερμότερα συλλυπητήρια μου στους οικείους του.»
Η πρόεδρος της Δημοκρατικής Συμμαχίας κυρία Ντόρα Μπακογιάννη, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο Νίκος Θέμελης υπήρξε μια ξεχωριστή περίπτωση επιστήμονα, διανοούμενου και δημόσιου άνδρα, ο οποίος με την πορεία του κόσμησε τα ελληνικά γράμματα και την πολιτική ζωή.
Διακρίθηκε για το ήθος και την εντιμότητά του και αποτέλεσε παράδειγμα συμπεριφοράς για τις κρίσιμες θέσεις εξουσίας που πέρασε. Με το έργο του ως συγγραφέας φώτισε με έναν ιδιαίτερο τρόπο τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και τις αλλαγές της ελληνικής κοινωνίας. Εκφράζω στην οικογένεια του και στους φίλους του τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
Δήλωση του προέδρου της Δημοκρατικής Αριστεράς, κ. Φώτη Κουβέλη, για το θάνατο του Νίκου Θέμελη: «Η Δημοκρατική Αριστερά αποχαιρετά με θλίψη έναν ξεχωριστό άνθρωπο, τον Νίκο Θέμελη. Σφράγισε με το έργο του τα ελληνικά γράμματα και άφησε ισχυρό αποτύπωμα με το πνευματικό και πολιτικό ήθος που τον διέκρινε. Στους οικείους του εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια».
Ο Νίκος Θέμελης κηδεύτηκε το απόγευμα της Δευτέρας από το Κοιμητήριο Παπάγου
Διαβάστε την τελευταία συνέντευξη του Νίκου Θέμελη στο Βήμα
